H σφαγή του Λάντλοου: Ο θρυλικός Λούης Τίκας the Greek και η εξέγερση του Κολοράντο – Του Αποστόλη Σερέτη

Ήταν 20 Απριλίου 1914, όταν έλαβε χώρα, ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του κράτους των ΗΠΑ και της εργοδοσίας ενάντια στο εργατικό κίνημα της χώρας. Στα ορυχεία του Λάντλοου στο Κολοράντο, τα οποία κατείχε η εταιρεία Colorado Fuel and Iron, μια από τις ισχυρότερες καπιταλιστικές οικογένειες του πλανήτη, η οικογένεια Ροκφέλερ, ξέσπασε μεγάλη απεργία τον Σεπτέμβριο του 1913 εξαιτίας των απάνθρωπων συνθηκών διαβίωσης και εργασίας 12.000 ανθρακωρύχων. Χιλιάδες μετανάστες εργάτες, Έλληνες, Ιταλοί, Σέρβοι, Αφροαμερικάνοι συμμετείχαν καθολικά στην απεργία με σκοπό να παραλύσουν τη λειτουργία των ορυχείων. Ο αγώνας τους έμελλε να επηρεάσει καθοριστικά το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα των ΗΠΑ.

Το ημερομίσθιο τότε ήταν $1.75, για δώδεκα ώρες δουλειά τη μέρα. Στα ορυχεία των Ροκφέλερ είχαν χάσει τη ζωή τους από το 1910 ως το 1913, 618 ανθρακωρύχοι σε εργατικά ατυχήματα ενώ τα φέρετρα για τις κηδείες κόστιζαν 20 δολάρια. Οι Ροκφέλερ, για να κρατάνε υπό έλεγχο τους ανθρακωρύχους, υποδαύλιζαν με δικούς τους υπαλλήλους τις εθνοτικές διαφορές τους καθώς ήταν μετανάστες από διαφορετικές χώρες, για να διαιρούν τη δύναμη του εργατικού δυναμικού.

Ο δείκτης θνησιμότητας για τους εργαζομένους της επιχείρησης ήταν διπλάσιος σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο. Οι εργάτες ζητούσαν οκτάωρο ενώ εργάζονταν 12ωρο, αναγνώριση του συνδικάτου τους, την κατάργηση του script που ήταν ένα εναλλακτικό νόμισμα της εταιρίας με το οποίο μπορούσαν να ψωνίσουν μόνο από τα καταστήματα της εταιρίας ή συμβεβλημένα με αυτή.

Ο Ηλίας Σπαντιδάκης, έφτασε από το Ρέθυμνο στη Νέα Υόρκη τον Μάρτιο του 1906. Έξι μήνες αργότερα βρέθηκε στο Κολοράντο. Άρχισε να επηρεάζεται από τις σοσιαλιστικές ιδέες του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ και να ριζοσπαστικοποιείται. Το 1910 ορκίστηκε Αμερικανός πολίτης και άνοιξε καφενείο στην οδό Μάρκετ του Ντένβερ, μια εργατική γειτονιά που έγινε η τοπική Greektown. Πλέον ήταν ο Λούης Τίκας. Απέναντι απ’ το καφενείο του, βρίσκονταν τα γραφεία της τοπικής οργάνωσης των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου. Ο Τίκας έγινε από την αρχή μέλος των Wobblies. Το 1912, ενώ ξεσπούσε ο πόλεμος στα Βαλκάνια, ο Λούης Τίκας εγκατέλειψε το καφενείο και τον Νοέμβριο του 1912 βρισκόταν στα ορυχεία του Φρέντερικ στο Κολοράντο, όταν στις 19 Νοεμβρίου ήταν επικεφαλής των 63 Ελλήνων που κατέβηκαν σε απεργία. Ο Λούης Τίκας γυρνούσε όλα τα εργοστάσια και ορυχεία του Κολοράντο για να ξεσηκώσει τους εργαζόμενους. Μαζί με τον Τζον Λόζον, αντιπρόσωπο του Σωματείου των ανθρακωρύχων και δικηγόρο, με μία ομάδα Κρητικών μεταναστών για περιφρούρηση, ήταν οι ηγέτες της απεργίας που ξέσπασε τον Σεπτέμβρη του 1913.

Οι Ροκφέλερ αντέδρασαν βίαια και προσέλαβαν το πρακτορείο ντετέκτιβ «Μπάλντουιν-Φελτς», που ειδικευόταν στη καταστολή απεργών στις ΗΠΑ. Το πρακτορείο προμήθευσε τους Ροκφέλερ με οπλισμένους φρουρούς, ελεύθερους σκοπευτές, πράκτορες, επαγγελματίες προβοκάτορες, ακόμη μ’ ένα τεθωρακισμένο όχημα με πολυβόλο. Οι επιθέσεις των ανθρώπων της εργοδοσίας ήταν τακτικές με στόχο να εξουθενώσουν τους απεργούς και να φθείρουν το καταυλισμό, που είχαν στήσει οι απεργοί. Στις 17 Οκτωβρίου 1913 ένας απεργός σκοτώθηκε και δύο παιδιά τραυματίσθηκαν από τους πολυβολισμούς του τεθωρακισμένου οχήματος. Στις 28 Οκτωβρίου ο κυβερνήτης του Κολοράντο, Ιλάιας Άμονς απέστειλε την Εθνοφρουρά στο Λάντλοου για να επιβάλει την τάξη και να διαλύσει την απεργία, συναντώντας τη σθεναρή αντίσταση των εργαζομένων, των οποίων το φρόνημα δυνάμωνε. Η Εθνοφρουρά για τρεις μήνες προσπαθούσε να σπάσει την άμυνα των απεργών με αποτέλεσμα ο κυβερνήτης του Κολοράντο να αποσύρει την Εθνοφρουρά καθώς δεν μπορούσαν να αντέξουν τα ταμεία της πολιτείας του Κολοράντο το κόστος συντήρησης της για τόσους μήνες στο πεδίο της μάχης.

Τότε οι Ροκφέλερ επάνδρωσαν με δικό τους προσωπικό την Εθνοφρουρά. Οι Ροκφέλερ αποφάσισαν να χτυπήσουν το καταυλισμό που ήταν της ιδιοκτησίας των ανθρακωρύχων με ότι μέσο διέθεταν. Στις αρχές Απριλίου, η οικονομία της πολιτείας είχε παραλύσει, προκαλώντας τη δυσφορία του Κογκρέσου καθώς οι Ροκφέλερ ήταν ανένδοτοι στο να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των εργατών. Συνέχισαν να προσλαμβάνουν μισθοφόρους με αποτέλεσμα να φτιάξουν έναν μεγάλο ιδιωτικό στρατό.

Το πρωί της 20ης Απριλίου, οι Έλληνες γιόρταζαν το Πάσχα τους με τον πατροπαράδοτο τρόπο που ξέρουμε μέχρι σήμερα. Τότε βρήκανε ευκαιρία οι Ροκφέλερ ώστε να προχωρήσουν στην περικύκλωση του καταυλισμού. Η μάχη κράτησε για ώρες και οι απεργοί απέκρουσαν την Εθνοφρουρά. Ο Λούης Τίκας λίγο πριν το μεσημέρι ξεκίνησε διαπραγματεύσεις. Η Εθνοφρουρά ζήτησε την παράδοση δύο Ιταλών συνδικαλιστών. Ο Τίκας αρνήθηκε και η μάχη συνεχίστηκε όταν γύρω στις 4 το μεσημέρι τα πυρομαχικά άρχισαν να τελειώνουν. Λίγο αργότερα, το απόγευμα ο Τίκας ζήτησε εκ νέου διαπραγμάτευση. Τότε ο υπολοχαγός της Εθνοφρουράς Λίντερφελντ, χτύπησε με τον υποκόπανο του όπλου τον Τίκα και τον έριξε στο έδαφος. Αμέσως η Εθνοφρουρά άνοιξε πυρ και έριξε στην πλάτη τρεις σφαίρες στον Λούη Τίκα. Αμέσως δόθηκε το σύνθημα και η Εθνοφρουρά εισέβαλε στο καταυλισμό, σφάζοντας και καίγοντας ότι έβρισκαν μπροστά τους οι μισθοφόροι των Ροκφέλερ. Τα νέα διαδόθηκαν γρήγορα.

Η κηδεία του Τίκα έγινε στις 27 Απριλίου και τη πομπή ακολούθησαν δεκάδες χιλιάδες εργάτες οργισμένοι, φωνάζοντας για τους δολοφονημένους εργάτες και τον Louis the Greek, όπως αποκαλούσαν τον Τίκα οι ανθρακωρύχοι. Πλέον η κηδεία εξελίχθηκε σε γενικευμένη ένοπλη εργατική εξέγερση. Οπλισμένοι εργάτες από παρακείμενα ανθρακωρυχεία κινήθηκαν εναντίον της εθνοφρουράς του Κολοράντο, της οποίας οι άντρες αρνήθηκαν να χτυπήσουν τους απεργούς. Εργάτες ανατίναξαν ορυχεία και άρχισαν να καταλαμβάνουν εξαγριωμένοι πόλεις του Κολοράντο. Ο σοσιαλιστής βουλευτής Βίκτωρ Μπέργκερ ζήτησε απ’ τους εργαζομένους να πάρουν τα όπλα για να υπερασπισθούν τους εαυτούς τους, τις οικογένειες τους και τα δικαιώματα τους. Για 10 μέρες συγκρούσεις μαίνονταν σε όλη την πολιτεία του Κολοράντο και το όνομα του Λούη Τίκα έπαιρνε διαστάσεις θρύλου ανάμεσα στους απεργούς. Ο κυβερνήτης του Κολοράντο, Ιλάιας Άμονς, ζήτησε την συνδρομή του Προέδρου Γούντροου Ουίλσον, ο οποίος έστειλε τον ομοσπονδιακό στρατό που επιβλήθηκε στους απεργούς και τους αφόπλισε.

Οι Ροκφέλερ και άλλοι μεγάλοι βιομήχανοι, προχώρησαν σε εκτεταμένες απολύσεις, αντικαθιστώντας τους απεργούς με μη συνδικαλισμένους εργάτες. Από την Εθνοφρουρά κανείς δεν διώχθηκε για τις επιθέσεις στους απεργούς και τις οικογένειές τους και οι υποθέσεις έκλεισαν. Συνολικά εκείνους τους μήνες σκοτώθηκαν στο Λάντλοου και στις γύρω περιοχές του Κολοράντο, 66 άνθρωποι ηλικίας από 2,5 έως 45 ετών.

Ο αγώνας των ανθρακωρύχων του Κολοράντο, άνοιξε το δρόμο για τη ριζοσπαστικοποίηση των εργαζομένων στις ΗΠΑ, οι οποίοι, λίγα χρόνια αργότερα κατά την οικονομική κρίση του 1929, άρχισαν μαζικότερους αγώνες και άρχισαν να κατακτούν δικαιώματα, στον απόηχο της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης που είχε επηρεάσει όλο το κόσμο. Το σπουδαίο αυτό ιστορικό γεγονός, το θυμήθηκε το 1944 ο Γούντι Γκάθρι γράφοντας ένα τραγούδι με τίτλο «The Ludlow Massacre». Το τραγούδι ακουγόταν συχνά στις διαδηλώσεις της δεκαετίας του ’60.

https://www.youtube.com/watch?v=XDd64suDz1A

Ο ποιητής Ντέιβιντ Μέισον έγραψε ένα ποιητικό μυθιστόρημα 4.800 στίχων με τίτλο: «Ποιος ήταν ο Λούης Τίκας», όπου περιγράφεται η ζωή του Έλληνα πρωταγωνιστή του αμερικανικού εργατικού κινήματος. Tο 2001 ο Αμερικανός τραγουδοποιός Frank Manning, στηριγμένος στις αναμνήσεις του παππού του που συμμετείχε στην απεργία του Λάντλοου, έγραψε το τραγούδι «Λούης Τίκας», που βραβεύτηκε στο διαγωνισμό «Γούντι Γκάθρι». Το τραγούδησε στις ετήσιες εκδηλώσεις που διοργανώνονται στο Λάντλοου από την Ένωση Ανθρακωρύχων και το 2007, το τραγούδησε και στην Ελλάδα. Στον χώρο της σφαγής, στην περιοχή Τρίνινταντ, έχει στηθεί μεγαλόπρεπες μνημείο από γρανίτη στη μνήμη των θυμάτων. Εκεί υπάρχει και ο τάφος του γενναίου Λούη Τίκα. Στο Ρέθυμνο, τόπος καταγωγής του, προς τιμήν του, υπάρχει οδός Ηλία Σπαντιδάκη. Το 2013 η δημοσιογράφος Λαμπρινή Θωμά και ο σκηνοθέτης Νίκος Βεντούρας γύρισαν το ντοκιμαντέρ Παλικάρι (Ο Λούις Τίκας και η σφαγή του Λάντλοου). Το 2018, στο Τρίνινταντ του Κολοράντο, στήθηκε ανδριάντας για να αποδώσει φόρο τιμής στον σπουδαίο συνδικαλιστή Λούη Τίκα. Τα αποκαλυπτήρια του έγιναν στις 23 Ιουνίου 2018.

Στο Κολοράντο, μέχρι και σήμερα, οι άνθρωποι τιμούν τη μνήμη των πεσόντων του Λάντλοου και τον Λούη Τίκα, όπου έμεινε χαραγμένος στη συλλογική μνήμη των εργαζόμενων στο Κολοράντο ως ο »Λούης the Greek».

Πηγές – Βιβλιογραφία

-Ζήση Παπανικόλα: «Αμοιρολόϊτος: Ο Λουίς Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου», εκδόσεις Παπαζήσης, Δεκέμβριος 2013

-Γιώργος Σταυρουλάκης, Λούης Τίκας, ο ήρωας της ξενιτιάς, Αθήνα, 1998.

-wikipedia

-The Ludlow Massacre on libcom.org/history

– The Ludlow Massacre Still Matters, The New Yorker, Ben Mauk, 18 April 2014

Πηγή φωτογραφιών: barikat.gr, wikipedia, Μηχανή του Χρόνου, Σαν σήμερα