To σκάνδαλο Crédit Mobilier

Κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης και την εξάπλωση του καπιταλισμού στη Δύση, ειδικότερα τον 19ο αιώνα, σημειώθηκε και μία εξάπλωση πολλαπλών σκανδάλων και σωρεία περιστατικών απάτης που έμειναν στην ιστορία και αποτελούν σημαντικά παραδείγματα προς προβληματισμό. Ένα από αυτά τα σκάνδαλα, ήταν το περιβόητο »Σκάνδαλο Crédit Mobilier». Ωστόσο το σημαντικότερο προς το συγκεκριμένο σκάνδαλο, είναι η κατάρρευση του μύθου των »αυτοδημιούργητων» πανίσχυρων και το »κακό» κράτος. ένα αφήγημα που στο συγκεκριμένο σκάνδαλο είναι πασιφανές.

Την περίοδο που άρχισαν να αναπτύσσονται και να εξαπλώνονται οι αμερικανικοί σιδηρόδρομοι, συγκεκριμένες εταιρείες επρόκειτο να βγάλουν εκατομμύρια δολάρια από τη λειτουργία των γραμμών και την πώληση της γης κατά μήκος και περιμετρικά των γραμμών. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, προβλέποντας στα υπέρογκα κέρδη που θα είχαν οι εταιρείες αυτές, φρόντισε να περιορίσει τις δαπάνες που θα κάλυπτε το κράτος για τη κατασκευή των γραμμών αυτών. Το 1867, η Εταιρεία Σιδηροδρόμων Γιούνιον Πασίφικ, ήρθε αντιμέτωπη με κάποιες δυσκολίες σχετικά με την επέκταση της κεντρικής γραμμής της μέσα σε αραιοκατοικημένες εκτάσεις της Γιούτα και της Νεμπράσκα. Έτσι η εταιρεία, προκειμένου να αυξήσει το ποσό που θα της έδινε το κράτος για την επέκταση, να γίνει μέσα από γνωστό τέχνασμα. Ίδρυσε μία εικονική εταιρεία, ψεύτικη ουσιαστικά, την Crédit Mobilier, που ουσιαστικά θα αναλάμβανε υπεργολαβίες και θα έπαιρνε επιπρόσθετες επιδοτήσεις από το κράτος.

Η Γιούνιον Πασίφικ, ανέθεσε στην Crédit Mobilier, όλα τα κατασκευαστικά έργα της κεντρικής γραμμής και η Crédit Mobilier έστελνε τα τιμολόγια στη Γιούνιον Πασίφικ για έγκριση. στη συνέχεια αυτή τα προωθούσε στη κυβέρνηση για να εξοφληθεί, προχωρώντας σε μία προσαύξηση για τις δαπάνες της, που θα ήταν εγκεκριμένη από τη κυβέρνηση. Όπως όμως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις του κατασκευαστικού κλάδου, τα τιμολόγια ήταν πολύ υψηλότερα από το πραγματικό κόστος της κατασκευής, όμως η κυβέρνηση δεν είχε κάποια βάση σύγκρισης και η Γιούνιον Πασίφικ εμφανιζόταν να ζητά μόνο τη κάλυψη των νόμιμων εξόδων. Ο διακανονισμός αυτός, τότε, δεν ήταν παράνομος…..

Η Crédit Mobilier, κέρδιζε έτσι πολλά χρήματα από τη Γιούνιον Πασίφικ και οι μετοχές της ανέβηκαν κατακόρυφα  ενώ μάλιστα πολλές μετοχές της πουλήθηκαν σε πολύ χαμηλή τιμή και σε πολιτικούς, έτσι ώστε οι οικονομικοί παράγοντες των εταιρειών, να εξασφαλίσουν το γεγονός ότι δεν θα πραγματοποιηθεί έλεγχος για τη λειτουργία της επιχείρησης. Ωστόσο όλο αυτό το σχέδιο, κράτησε μέχρι το 1872. Τότε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, όταν στην εφημερίδα New York Sun, έφτασαν επιστολές του Χένρυ Σίμσον που ήθελε να αποκαλύψει την απάτη. Ο Σίμσον, ήταν πρώην συνεργάτης του υπεύθυνου της Crédit Mobilier, Όουκς Έημς και λόγω μίας διαφοράς που είχε μαζί του, ήθελε να αποκαλύψει την όλη υπόθεση. Σύμφωνα με τις επιστολές η  Crédit Mobilier, είχε εισπράξει συνολικά 72.000.000 δολάρια για ένα έργο αξίας 53.000.000. Την ίδια περίοδο, οι μέτοχοι της ψεύτικης εταιρείας είχαν τεράστια κέρδη και οι επενδυτές της Γιούνιον Πασίφικ έβλεπαν την εταιρεία να οδεύει στη χρεωκοπία.

Μετά από το σάλο που ξέσπασε, το Κογκρέσο ξεκίνησε έρευνα με αποτέλεσμα να κατατεθεί μομφή κατά του Έημς, του μέλλοντα προέδρου των ΗΠΑ Τζέημς Γκάρφηλντ αλλά και άλλων πολιτικών ενώ εμπλεκόμενοι στην υπόθεση διέδωσαν φήμες για ανάμειξη και του ίδιου του προέδρου των ΗΠΑ Οδυσσέα Γκράντ, κάτι που αμαύρωσε την πολιτική του φήμη.

 

Πηγές

David Owen, Απάτες και Σκάνδαλα, Μέρος Δεύτερο: Εταιρικές απάτες, Το σκάνδαλο της Crédit Mobilier 1872, σελ.50-51

Βritannica -American history, Crédit Mobilier Scandal