Μαύρη Μαρξιστική Φεμινιστική Παράδοση: η Φτωχή Μαύρη Γυναίκα, Claudia Jones– της Κατερίνας Δήμτσα

Ο Μαύρος Μαρξιστικός Φεμινισμός είναι ο δρόμος για την απελευθέρωση όλων, γιατί η απελευθέρωση των Φτωχών Μαύρων Γυναικών (Poor Black Women – ΦΜΓ/ PBW στο εξής) θα σήμαινε το τέλος του ιμπεριαλισμού, του ρατσισμού, του σεξισμού και του καπιταλισμού.”
Η Claudia Jones είναι η ενσάρκωση αυτού του πολύπλευρου αγώνα για την απελευθέρωση, καθώς αγωνίστηκε ενάντια στην κατάφωρη αδικία και υποβάθμιση των νέγρων γυναικών που επηρέαζε προσωπικά τη ζωή της καθημερινά. Έγινε ο εκφραστής αυτής της καταπίεσης τονίζοντας το γεγονός ότι η υποταγή των μαύρων ανθρώπων, γυναικών και εργατών είναι διαρθρωτική- οι ομάδες αυτές πρέπει να γίνουν κατώτερες προκειμένου το καπιταλιστικό σύστημα να ευδοκιμήσει. Ο καπιταλισμός χρειάζεται τη δομική υποταγή ορισμένων ομάδων προκειμένου να υπάρχει το σύστημα.

   Η Κλαούντια Βέρα Κάμπερμπατς, όπως ήταν το αληθινό της όνομα, ήταν μια μαύρη, μετανάστρια, εργαζόμενη γυναίκα που γεννήθηκε στο Belmont  του Τρινιντάντ το 1915. Πέθανε στις 24 Δεκεμβρίου 1964 , δύο χρόνια αφότου η χώρα της έγινε ανεξάρτητη. Η σύνθετη ταυτότητά της έγινε αντιληπτή ήδη από την άφιξή της στο Χάρλεμ, το 1924, σε συνθήκες ομιχλώδεις λόγω της Αναγέννησης του Χάρλεμ, της ανόδου της Παγκόσμιας Ένωσης για τη Βελτίωση των Νέγρων ( Universal Negro Improvement Association/ UNIA), και της ανόδου του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ (CPUSA). Σε αυτή την εστία φυλετικών συγκρούσεων και ταξικής συνείδησης, κατάλαβε ότι πάντα ήταν “Η Άλλη», οι ταυτότητές της υπήρχαν μόνο σε σχέση με τον Λευκό, τον Άντρα, τον Καπιταλισμό και όχι ως ανεξάρτητες ή ως αυτοσκοπός.

   Η συνειδητοποίηση της σύνθετης καταπίεσης ήρθε με το θάνατο της μητέρας της, Sybil Cumberbatch, όταν ήταν δεκατριών ετών. Ισχυρίστηκε αργότερα ότι η μητέρα της «πέθανε, στην ουσία, λόγω εξάντλησης από την πολύωρη εργασία σε ένα βρώμικο εργοστάσιο ενδυμάτων στο Χάρλεμ, φροντίζοντας την οικογένειά της, και αντιμετωπίζοντας τον ρατσισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες«. Η Jones είδε από πρώτο χέρι τις επιπτώσεις του καπιταλισμού, του σεξισμού και του ρατσισμού σε μια Μαύρη Φτωχή Γυναίκα. Για εκείνη η συνέχεια απέβη μονόδρομος; οργανώθηκε σε όλη τη χώρα και έγραψε για να μιλήσει ενάντια στις καταπιεστικές δυνάμεις του καπιταλισμού, ξεκινώντας με την αλλαγή του επωνύμου της σε «Τζόουνς» και την ένταξή της στη Νεανική Κομμουνιστική Ένωση των ΗΠΑ για να υποστηρίξει την υπόθεση των αγοριών του Σκότσμπορο το 1936.

Ιμπεριαλισμός-Ρατσισμός

«Ο ιμπεριαλισμός είναι η βασική αιτία του ρατσισμού. Είναι η ιδεολογία που στηρίζει την αποικιοκρατία και την εκμετάλλευση. Κηρύσσει την «ανωτερότητα» της λευκής φυλής, της οποίας το «πεπρωμένο» είναι να εξουσιάζει εκείνους  με έγχρωμο δέρμα και να τους αντιμετωπίζει με περιφρόνηση. Είναι η ιδεολογία που εκτρέφει τον φασισμό, που δικαίως καταδικάζεται από τους πολιτισμένους ανθρώπους όλου του κόσμου».

   Το να είσαι μαύρος στις δεκαετίες του ‘20 και του ‘30 πλαισιώθηκε σημαντικά από την Παγκόσμια Ένωση για τη Βελτίωση των Νέγρων με επικεφαλής τον Μάρκους Γκάρβεϊ. Η Κλώντια Τζόουνς ουσιαστικά μεγάλωσε με την UNIA και την βαθιά συνειδητοποίηση πως οι μαύροι άνθρωποι πρέπει να μάθουν την αυτοδυναμία προκειμένου να είναι επιτυχημένοι μέσα στην καπιταλιστική δομή, καθώς δεν ήταν παρά ένα «έθνος μέσα σε ένα έθνος» και  ο κοινωνικός αποκλεισμός τους στην Λευκή Αμερική είχε παγιωθεί. Για εκείνη, πρέπει να υπάρχει ένας αγώνας για την απελευθέρωση σε όλο τον κόσμο, επιτρέποντας στους μαύρους ανθρώπους να είναι ελεύθεροι όπου κι αν βρίσκονται κι όχι μόνο στα περιφραγμένα γεωγραφικά σύνορα που οι Λευκοί ορίζουν κι επιτρέπουν την παρουσία τους. “Είμαστε ακόμα σκλάβοι, είμαστε βιομηχανικοί σκλάβοι, είμαστε κοινωνικοί σκλάβοι, είμαστε πολιτικοί σκλάβοι».

    Ως δημοσιογράφος, το έργο της επικεντρώθηκε στην ανάδειξη της θέσης των μαύρων ανθρώπων σε διεθνές επίπεδο και υποστήριζε τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός θα επέτρεπε στους “νέγρους” να ξεφύγουν από την εκμεταλλευτική φύση του καπιταλισμού και θα τους παρείχε την ισάξιες κι ισότιμες ευκαιρίες. Η ανθρωπιά και η αξιοπρέπεια της φυλής της, για εκείνη θα μπορέσει να καρποφορήσει πλήρως μόνο μέσα σε μια κομμουνιστική κοινωνία. Aσκησε δριμεία κριτική στον καπιταλισμό, επειδή έβλεπε ότι

και η προσωπική της καταπίεση, αλλά και η καταπίεση όλων των ΦΜΓ είχε τις ρίζες της σε αυτό το σύστημα- ο καπιταλισμός δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι ο δρόμος για την απελευθέρωση. Είχε εγκαίρως αναγμωρίσει πώς ο ρατσισμός και ο σεξισμός γινόνταουσαν εργαλεία του καπιταλιστικού συστήματος που χρησιμοποιούνταν για να ορίζουν και να υποβιβάζουν τους Μαύρους και τις Γυναίκες στη θέση του εργάτη.

Φεμινισμός

«Οι καπιταλιστές εκμεταλλεύονται τις γυναίκες διπλά, τόσο ως εργαζόμενες όσο και ως γυναίκες. Η γυναίκα έχει να αντιμετωπίσει ιδιαίτερη

καταπίεση σε κάθε τομέα της καπιταλιστικής κοινωνίας – ως εργάτρια, σύζυγος, οικοδέσποινα και πολίτης«

   Το να είσαι Γυναίκα, σύμφωνα με την  Jones, σημαίνει «να αντιμετωπίζεις ιδιαίτερη καταπίεση» η οποία πηγάζει από την κοινωνική κατασκευή του Άνδρα. Το δίπολο άνδρας/γυναίκα παρουσιάζει  φυσική/βιολογική διαφορά, η οποία μετουσιώνεται σε  οικονομική και κοινωνική. Ταυτόχρονα υπογραμμίζει την άμεση αλληλεπίδραση φυλής και φύλου επειδή συνιστά μια διαφορετική πραγματικότητα από εκείνη μιας λευκής γυναίκας. Το να είσαι μαύρη γυναίκα,εξετάζοντας τη ζωή της Jones, σημαίνει να μην ανήκεις σε κανέναν άλλον εκτός από τον εαυτό  σου.

   Το να είσαι Γυναίκα σημαίνει επιπρόσθετα να είσαι σκλάβα, φτιαγμένη ως γρανάζι της καταπίεσης. «Η αιωνιότητα των φύλων και η αιωνιότητα των σκλάβων και των αφεντικών πηγάζουν από την ίδια πεποίθηση, και, όπως δεν υπάρχουν σκλάβοι χωρίς αφέντες, δεν υπάρχουν γυναίκες χωρίς άνδρες… . Δεν υπάρχει παρά το φύλο που καταπιέζεται και το φύλο που καταπιέζει”. Ομοίως, η δουλεία ήταν μια δομή καταπίεσης που δικαιολογούνταν ως «σχέδιο εκπολιτισμού» των μαύρων. Ακριβώς όπως οι μαύροι άνθρωποι έχουν εξαναγκαστεί να ζουν υπό (περί)ορισμένες συνθήκες, έτσι έχει και η γυναίκα, για χάρη της παραγωγής. Η (ανα)παραγωγή της είναι απαραίτητη για τη διατήρηση και την αναπλήρωση του ενεργού πληθυσμού, αλλά αυτή η δύναμη ελαχιστοποιείται προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν είναι σε θέση να αποκτήσει οικονομικό κύρος.

   Η  Jones εξηγεί τη σύζευξη Γυναίκας και Εργάτη καθώς αναφέρει: «Η

καπιταλιστές εκμεταλλεύονται τις γυναίκες διπλά, τόσο ως εργάτριες όσο και ως γυναίκες.  οι μαύρες γυναίκες δεν αντιμετωπίζονταν ως γυναίκες, αλλά αναμενόταν και εξαναγκάζονταν να χρησιμοποιήσουν το σώμα τους για να παράγουν περισσότερο εργατική δύναμη στις φυτείες. Οι σκλάβες γυναίκες γίνονταν μηχανές σωματικά και βιολογικά.»Οικονομικά και κοινωνικά, η Μαύρη Γυναίκα εκτιμάται ως κατώτερη, καθώς εργάζεται για λίγα και πρέπει να συντηρεί την οικογένειά της.

   Η ίδια η οικονομική σχέση των νέγρων γυναικών με τις λευκές γυναίκες, η οποία διαιωνίζει τις σχέσεις «αφεντικό-υπηρέτρια», τροφοδοτεί σοβινιστικές συμπεριφορές και καθιστά καθήκον για τις λευκές προοδευτικές γυναίκες, και ιδιαίτερα τις κομμουνίστριες, να πολεμήσουν συνειδητά ενάντια σε όλες τις εκδηλώσεις του λευκού σοβινισμού, ανοιχτού και λανθάνοντα.Αν η λευκή γυναίκα χρησιμοποιείται ως ορισμός του τι σημαίνει να είσαι Γυναίκα, η Μαύρη Γυναίκα παύει να υπάρχει. Η απελευθέρωση των γυναικών

δεν θα πραγματοποιηθεί μέσω του αποκλεισμού εκείνων που δεν ανήκουν στον ορισμό αυτό, αλλά μέσω της συμπερίληψής τους. Αν η Μαύρη Γυναίκα συνεχίσει να αποκλείεται, η απελευθέρωση των γυναικών δεν μπορεί να επέλθει, διότι η καταπίεση θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί εκείνες που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία

 

Εργατικό Δίκαιο και Καπιταλισμός

“Ήταν μέσα από τις εμπειρίες μου ως νεαρή νέγρα γυναίκα, εμπειρίες που γεννήθηκαν

της φτώχειας της εργατικής τάξης που με οδήγησαν στην αναζήτηση του γιατί αυτά τα πράγματα έπρεπε να γίνουν, που οδήγησαν

να γίνω μέλος του Κομμουνιστικού Συνδέσμου Νέων και να επιλέξω σε ηλικία 18 ετών την

τη φιλοσοφία της ζωής μου – την επιστήμη του Μαρξισμού-Λενινισμού – αυτή τη φιλοσοφία που δεν

απορρίπτει μόνο τις ρατσιστικές ιδέες, αλλά είναι ο αντίποδας τους.”

 

   Το να είσαι Εργάτης ισοδυναμεί για την Jones με το να είσαι αλλοτριωμένος. Ο Το να είσαι Μαύρος, Γυναίκα και Εργάτης, σύμφωνα με την Κλώντια Τζόουνς, σημαίνει να είσαι το προλεταριάτο. Αυτές οι ταυτότητες ήταν πάντα σε συνεχή σχέση μεταξύ τους ξεκινώντας με την εγκαθίδρυση της δουλείας ως πτυχή του καπιταλιστικού συστήματος. Η πολιτική σκέψη της, ξεκάθαρη: ο καπιταλισμός πρέπει να διαλυθεί για να μπορέσει το προλεταριάτο να απελευθερωθεί.

   Η υποταγή της ΦΜΓ για χάρη του συστήματος, της στερεί τη δυνατότητα να αντιληφθεί τη δύναμη που κατέχει. Μάλιστα, η Μαύρη Γυναίκα έχει υποταχθεί και δαιμονοποιηθεί, επειδή, όπως η Claudia το θέτει, «η αστική τάξη φοβάται τη μαχητικότητα της Νέγρας Γυναίκας, και για καλό λόγο. Οι καπιταλιστές γνωρίζουν, πολύ καλύτερα απ’ ό,τι φαίνεται να γνωρίζουν πολλοί προοδευτικοί, ότι μόλις η Νέγρες Γυναίκες αναλάβουν δράση, η μαχητικότητα ολόκληρου του νέγρικου λαού, και άρα του αντιιμπεριαλιστικού συνασπισμού, ενισχύεται σημαντικά».. Η Φτωχή Μαύρη Γυναίκα (PBW) έχει τη δύναμη να κινητοποιήσει όλους τους μαύρους ανθρώπους να αγωνιστούν ενάντια στον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό, επειδή αυτά τα συστήματα χτίστηκαν στην πλάτη της.

   Η Jones έγινε η φωνή του προλεταριάτου όταν επέλεξε νανα εκφράσει ακριβώς πώς τα συστήματα επηρέασαν την PBW με τις δημοσιεύσεις της- «Τα σχόλια της Claudia» και την εφημερίδα West Indian Gazette- προκαλώντας την PBW να αποκτήσει αυτογνωσία σχετικά με την πολύπλευρη καταπίεσή της. Η PBW δεν είναι μόνο Μαύρη, ούτε μόνο Γυναίκα, ούτε μόνο Εργαζόμενη, αλλά και τα τρία και πρέπει να αντιμετωπίσει όλα αυτά που αυτό σημαίνει/συμπεριλαμβάνει. Η PBW θα πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι είναι απάτριδα, θυματοποιημένη, αλλοτριωμένη, εύκολα αναλώσιμη καιμονίμως “Η Άλλη”. Υποστήριξε σθεναρά τον αγώνα προς μια κομμουνιστική κοινωνία, όπου η ενσωμάτωση και η ισότητα για όλους θα μπορούσαν να επιτευχθούν προκειμένου οι PBW να απελευθερωθούν. Η πρόσβαση στους ίδιους πόρους για όλους θα ελαχιστοποιούσε τον αποκλεισμό των ομάδων και θα επέτρεπε στους μαύρους, τις γυναίκες και τους εργάτες να θεωρηθούν οργανικό μέρος της κοινωνίας.  Ο Ένας και ο Άλλος θα έπαυαν να υπάρχουν, αφήνοντας μόνο μια κοινότητα.

   Ο κομμουνισμός θα καταργούσε τις  σχέσεις που έχουν διαμορφωθεί

ιστορικά προκειμένου να διατηρηθεί ο καπιταλισμός, για τις οποίες μιλάει ο Μαρξ στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Πρέπει να υπάρξει ρήξη με την ιστορική παράδοση προκειμένου να επέλθει η απελευθέρωση.

Αυτό θα σήμαινε το ξερίζωμα των συστημάτων και την ανύψωση της συνείδησης όλων για να δουν ότι η διαιώνιση της καταπίεσης προκειμένου κάποιοι να πετύχουν δεν είναι πλέον ανεκτή. Αν αυτό δεν υλοποιηθεί, το εκμεταλλευτικό σύστημα του καπιταλισμού θα συνεχίσει να υποτάσσει με τα μέσα του ιμπεριαλισμού, του ρατσισμού και του σεξισμού.

 Μαζί με άλλα τέσσερα μέλη της CPUSA συνελήφθη και κρίθηκε ένοχη για παραβίαση του νόμου McCarran, επειδή ήταν αλλοδαπή που είχε ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα το 1948. Διατάχθηκε η απέλασή της στις 21 Δεκεμβρίου 1950.«Ήμουν θύμα της υστερίας των Μακαρθιωτών κατά των ανεξάρτητων πολιτικών ιδεών στις ΗΠΑ, μια υστερία που τιμωρεί όποιον έχει ιδέες αντίθετες με τις επίσημες φιλοπόλεμες,προ-αντιδραστική, φιλοφασιστικές γραμμή της λευκής άρχουσας τάξης αυτής της χώρας. Με απέλασαν και μου αρνήθηκαν την ευκαιρία να ολοκληρώσω την αμερικανική μου υπηκοότητα επειδή αγωνίστηκα για την ειρήνη, κατά του τεράστιου προϋπολογισμού για τα όπλα, τα οποία κεφάλαια θα έπρεπε να κατευθύνονται στη βελτίωση των κοινωνικών αναγκών του λαού.”

   Η Claudia διώχθηκε επειδή τάχθηκε κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είχαν εμπεδωθεί ως θέσφατα στην αμερικανική κουλτούρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να απαλλαγούν από ‘κείνη, καθώς η απλή και μόνο ύπαρξή της ως συνειδητή Φτωχή Μαύρη Γυναίκα αποτελούσε απειλή για όλα τα συστήματα που υποστήριζαν/υποστηρίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η απέλαση της την απομάκρυνε από τη χώρα, αλλά δεν την εμπόδισε να αγωνίζεται. Συνέχισε να αγωνίζεται στο Λονδίνο μέχρι το θάνατό της σε ηλικία 49 ετών το 1964.

    Η Φτωχή Μαύρη Γυναίκα είναι θαμμένη κυριολεκτικά στα αριστερά του Καρλ Μαρξ, αλλά αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι δεν είχε επιτύμβια στήλη στον τάφο της παρά μόνο είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό της. Της χρωστάμε όμως να μην επιτρέψουμε το όνομά της να ξεθωριάσει στο πέρας της ιστορίας. Την λένε Claudia Jones.

 

Βιβλιογραφία/Πηγές:

• Escaping the Master’s House: Claudia Jones & The Black Marxist Feminist Tradition Camryn S. Clarke
• Davies, Carole Boyce. Left of Karl Marx: The Political Life of Black Communist Claudia Jones.
• Haywood, Harry. Black Bolshevik: Autobiography of an Afro-American Communist
• New York Times: «Ouster Ordered of Claudia Jones; Hearing Officer Finds Her an Alien Who Became Member of Communist Party Alien Registration Affidavit Additional Charge Sustained»
• Claudia Jones Memorial Collection 1935-1998, Schomburg Center for Research in Black Culture, The New York Public Library.
• Guy-Sheftall, Beverly. Words of Fire: An Anthology of African-American Feminist Thought. (New York: New, 1995).