Γαλλικός Μάης του 68: Όταν η ομορφιά βρέθηκε στους δρόμους – Του Αποστόλη Σερέτη

Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει, πολλές απόψεις έχουν γραφτεί και πολλά συμπεράσματα έχουν βγει για το Γαλλικό Μάη του 1968. Ωστόσο, αυτό που εκτιμώ πως λείπει για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε ακόμα πιο ολοκληρωμένα το Γαλλικό Μάη και τη σημασία του, είναι κάποια στιγμή οι μελετητές να ασχοληθούν με τα ενδότερα του κινήματος, τις προτάσεις τους την περίοδο των γεγονότων αλλά και τα ίδια τα γεγονότα παράλληλα με τη δράση των πολιτικών οργανώσεων, το ρεπερτόριο δράσης και τη κλιμάκωση της.

Η σημασία του Γαλλικού Μάη, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την εξέλιξη των κοινωνικών κινημάτων παγκοσμίως διότι όπως επισημαίνει και ο Γκυ Ντεμπόρ ως βασικός εκπρόσωπος των καταστασιακών, αποτέλεσε την αρχή μίας νέας εποχής, αρχικά στη Γαλλία και μετέπειτα και στον υπόλοιπο κόσμο, απελευθερώνοντας μία μεγάλη ποικιλία ιδεών, εκσυγχρονίζοντας σε πολλά ζητήματα το δημόσιο βίο. Από την άλλη μεριά όμως, διάφοροι πολιτικοί χώροι μιλούν για μία απόλυτα επιτυχημένη εξέγερση, άλλοι κάνουν λόγο για επανάσταση.

Μπορούμε να το πούμε με βεβαιότητα αυτό; Ήταν επανάσταση ή εξέγερση; Πέτυχε τις εξαγγελίες της και τι αποτύπωμα άφησε διεθνώς; Άλλοι πάλι συντηρητικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι ο Γαλλικός Μάης ήταν μία νεανική εξέγερση, που ξεπέρασε τα όρια. Πολλές απόψεις έχουν εκφραστεί για τα γεγονότα αυτά, ωστόσο για να μπορέσουμε να διερευνήσουμε και να προσεγγίσουμε αυτά τα γεγονότα με όσο μεγαλύτερη ακρίβεια γίνεται ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε ακόμα περισσότερες απαντήσεις, οφείλουμε να θέσουμε και κάποια επιπρόσθετα ερωτήματα τα οποία είναι ακόμα σημαντικότερα.

Ένα σημαντικό ερώτημα είναι το ποιο ήταν το περιβάλλον στο οποίο γεννήθηκε ο Γαλλικός Μάης και τι διεθνείς επιρροές υπήρξαν. Επίσης πρέπει να επιχειρηθεί μία εξήγηση για τις αυξομειώσεις του κινήματος, ποιο ήταν το ρεπερτόριο δράσης, πως λειτούργησαν οι δρώντες και σε τι βαθμό καθόρισε τα γεγονότα η πολιτική παρέμβαση των πολιτικών οργανώσεων καθώς και ποια ήταν η έκβαση των γεγονότων. Μέσα από απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα, είναι εφικτό να εξαχθεί ένα πιο ασφαλές συμπέρασμα το οποίο θα λειτουργήσει ως βοήθημα για τα κοινωνικά κινήματα του σήμερα και την ανασυγκρότηση τους. Πολλά λοιπόν ερωτήματα προκύπτουν από τα γεγονότα του Γαλλικού Μάη. Και σε όσα είναι εφικτό περισσότερο θα επιχειρηθεί να δοθεί μια ολοκληρωμένη απάντηση.

Ιστορικό πλαίσιο – Το κρίσιμο 1968 και το διεθνές περιβάλλον

Σε όλο σχεδόν τον κόσμο, το 1968 υπήρξε μια ιδιαίτερα δύσκολη και γεμάτη χρονιά για το οικονομικό και πολιτικό σύστημα αλλά κυρίως για τις συντηρητικές αξίες που κυριαρχούσαν. Σε πολλές χώρες του κόσμου, είχε ξεσπάσει ένα πολύ μεγάλο κύμα αμφισβήτησης όλων των αξιών που κυριαρχούσαν μέχρι τότε στη μεταπολεμική Δύση κυρίως.
Από τις αρχές του 1968, διαφαίνεται διεθνώς ότι ένα ανατρεπτικό κίνημα φαίνεται να διογκώνεται στις ΗΠΑ, στη Βραζιλία, στο Μεξικό, στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στο Πακιστάν και σε πολλές άλλες χώρες. Βασική αιτία αυτού του νεανικού στην αρχή κινήματος ήταν ο πόλεμος του Βιετνάμ, που ξεσήκωσε ένα διεθνιστικό αντιπολεμικό κίνημα που χαρακτήρισε τη χρονιά αυτή. Ουσιαστικά μπορούμε να κάνουμε λόγο για μία ταυτόχρονη σχεδόν ανάφλεξη που ξεκίνησε με την αμφισβήτηση του τεχνοκρατικού καπιταλισμού και της καταναλωτικής κοινωνίας, καθώς και την απόρριψη του παγκόσμιου μεταπολεμικού συστήματος και των οικονομικών ιδεολογικών ρευμάτων. Η έκρηξη του 1968 εκδηλώνεται στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και σε ορισμένες χώρες όπως το Μεξικό όπου υπήρξαν αιματηρές συγκρούσεις με την αστυνομία. Ουσιαστικά, θα ήταν εφικτό να γίνει λόγος για μία γενιά η οποία δεν έζησε τον πόλεμο αλλά οι θανάσιμοι εχθροί της είναι ο καπιταλισμός, ο ιμπεριαλισμός, η τεχνοκρατία και η αλλοτρίωση στο πλαίσιο της μονοδιάστατης κοινωνίας, η φιλελεύθερη δημοκρατία, το κοινοβουλευτικό καθεστώς. Διανοητές όπως ο Μαρκούζε, ο Αντόρνο, ο Αλτουσέρ, ο Βιλχεμ Ράιχ όπως και προσωπικότητες σαν τον Φιντέλ Κάστρο και τον Μάο Τσε Τουνγκ, τον Χο Τσι Μινχ άρχισαν να κυριαρχούν στον πολιτικό διάλογο.
Το κίνημα αυτό ωστόσο είχε πολλές διαφορές ως προς τις διαστάσεις του και τη μορφή δράσεων αλλά και των επιπτώσεων που επέφερε, από χώρα σε χώρα. Στην Αγγλία την άνοιξη του 1968 ξέσπασαν μεγαλειώδεις φοιτητικές διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. « Στις 17 Μαίου 1968 πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση μπροστά από την αμερικανική πρεσβεία στο Λονδίνο, όπως και η αντιρατσιστική εκστρατεία με την οποία η ακροαριστερά απάτησε στα κηρύγματα ξενοφοβίας του βουλευτή Ίνοκ Πάουελ και τις φυλετικές ταραχές που προκαλούν οι λιμενεργάτες, οι μπράβοι στην αγορά του Σμίθφηλντ και οι πρώτες συμμορίες σκίνχεντ»(S.Bernstein – P.Mizla, Ιστορία της Ευρώπης, τ.3, σ.226)
Στις ΗΠΑ η αμφισβήτηση είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, κυρίως μέσα από την επιτυχία της ροκ και της κουλτούρας των χίππυς, ενώ χαρακτηριστικό κοινό στοιχείο και στη Μεγάλη Βρετανία ήταν η μικρή επιρροή του μαρξισμού, κάτι που δεν οδήγησε σε ένα πραγματικά αληθινό επαναστατικό κίνημα ούτε σε οποιαδήποτε συνεργασία. Η δολοφονία όμως του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ στις 4 Απριλίου 1968, ενός ανθρώπου είχε μετατραπεί σε σύμβολο του αγώνα για ειρήνη, ισότητα και ανθρώπινα δικαιώματα, ήταν κάτι που επηρέασε σαφώς τους νέους στη Γαλλία και συγκλόνισε τον κόσμο.
Την ίδια περίοδο και σε εντελώς άλλη κατεύθυνση, είχε εξελιχθεί το ίδιο ανατρεπτικό κίνημα και στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου το κίνημα εδώ είναι έντονα πολιτικοποιημένο και κυριαρχεί ένας έντονος αντιαμερικανισμός, ενώ το φοιτητικό κίνημα παρουσιάζει σημάδια μεγαλύτερης πολιτικής συνοχής και σχεδιασμού σε σχέση με τη Γαλλία, με τους Γερμανούς Σοσιαλιστές Σπουδαστές (SDS) να διαδραματίζουν ένα πρωταγωνιστικό, ηγετικό ρόλο, με πλούσια δράση στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, του Γκαίττινγκεν, του Βερολίνου και 3.000 στρατευμένα μέλη. Όμως, κάτι που στοίχισε στο κίνημα, ήταν η απόρριψη κάθε ιδεολογικής σύμβασης ενώ αναζητούσαν έναν σοσιαλισμό πιο ελευθεριακό.
Η δράση του SDS αναπτύσσεται σε τρεις κατευθύνσεις, κάτι που δείχνει και το πλούσιο ρεπερτόριο δράσης του και τη κλιμάκωση των κινητοποιήσεων, όπου υπήρξε μεγάλη επιρροή στη Γαλλία. «Η δράση του SDS σε τρεις κατευθύνσεις. Πρώτα στις καθαρά πανεπιστημιακές διεκδικήσεις. Καταγγέλθηκε συλλήβδην ο μαλθουσιανισμός του εκπαιδευτικού συστήματος, η έλλειψη πιστώσεων, η ανεπάρκεια εγκαταστάσεων και διδασκόντων, η χειραγώγηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τα οικονομικά κέντρα, οι ξεπερασμένες μέθοδοι. Το δεύτερο επίπεδο ήταν η καταγγελία ενός κοινωνικού συστήματος θεμελιωμένου στον καταναλωτισμό και τον αυταρχισμό. Το τρίτο επίπεδο δράσης είναι μία μαχητική πολιτική δράση απέναντι στην ιμπεριαλιστική Αμερική » (S.Bernstein – P.Mizla, Ιστορία της Ευρώπης, τ.3, σ.228)
Αυτό που όπως θα δούμε και στη Γαλλία, χαρακτήρισε και το κίνημα στη Γερμανία, είναι το γεγονός πως δεν υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο πίσω από το SDS, άλλες τροτσκιστικές, μαοϊκές και αναρχικές ομάδες που το ακολουθούσουν. Αυτό όμως που σίγουρα υπήρχε ήταν μία θέληση για μετασχηματισμό της κοινωνίας και μία συγκρουσιακή νοοτροπία που χτίστηκε μέσα από τη κρατική καταστολή, μέσω της οποίας θα κατακτιόνταν αυτός ο μετασχηματισμός. Στη Γερμανία η απόπειρα δολοφονίας κατά του ηγέτη του SDS Ρούντι Ντούτσκε στις 11 Απριλίου 1968, πυροδότησε νέες διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη Γερμανία, όπου οδήγησαν τη κυβέρνηση στη ψήφιση έκτακτων μέτρων, με αποτέλεσμα το κίνημα να εξασθενίσει πολύ γρήγορα.
Ισχυρές διαδηλώσεις, άρχισα να εξαπλώνονται και στην Ισπανία που πήραν αντιδικτατορικό χαρακτήρα, στην Ιταλία, το Βέλγιο αλλά και την Ιταλία όπου οι συγκρούσεις ήταν πολύ βίαιες και οδήγησαν σε αυτό που πολλοί ορίζουν ως ‘’Ο Μακρύς Ιταλικός Μάης’’. Αυτά όλα τα γεγονότα που συνέβησαν σε τόσες χώρες του κόσμου την ίδια σχεδόν χρονική περίοδο, ήταν λογικό να επηρεάσουν και να δημιουργήσουν προϋποθέσεις ανάλογων κινητοποιήσεων και στη Γαλλία.
Ωστόσο στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια των γεγονότων, το κίνημα που δημιουργήθηκε ξέφυγε από τα αόριστα συνθήματα και τους δίκαιους προβληματισμούς για τη διεθνή κατάσταση και πήρε χαρακτηριστικά αιτήματος για ολική κοινωνική αλλαγή. Στην αρχή, το κίνημα έδειχνε να είναι στενά συνδεδεμένο ε το αντίστοιχο της Γερμανίας, ίσως λόγω και του Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, που εξέφραζε τους πρώτους οργισμένους του πανεπιστημίου της Ναντέρ, μία χαρακτηριστική αριστερίστικη κουλτούρα και μόλις είχε έρθει από το πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Ωστόσο στη Γαλλία υπάρχει μία μεγάλη διαφορά σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης κυρίως όπως προείπαμε. Το κίνημα επεκτάθηκε πολύ πέρα από τις αρχικές πανεπιστημιακές εστίες του και υπόβαθρο ήταν οι Επιτροπές για το Βιετνάμ που είχαν συσταθεί, στους κόλπους των οποίων είχε αρχίσει να δημιουργείται μία συνολική αμφισβήτηση της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Αυτό που πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των γεγονότων, των πολιτικών παρεμβάσεων, του ρεπερτορίου δράσης, τη κριτική και τα συμπεράσματα για τα γεγονότα εκείνης της άνοιξης, πρέπει να επισημανθούν οι αιτίες που στη Γαλλία πήραν τέτοια τροπή οι κινητοποιήσεις. Μία βασική αιτία που αποτελούσε βασικό επιχείρημα των φοιτητών πέρα από τη κριτική για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, ήταν ο τριπλασιασμός αριθμού φοιτητών και ο συνωστισμός στις φοιτητικές εστίες. Επίσης τα προηγούμενα χρόνια, είχε σημειωθεί πολύ μεγάλη ανάπτυξη της παραγωγικότητας, μεγάλη συσσώρευση κεφαλαίου και στασιμότητα στους μισθούς. Έτσι, σε συνδυασμό με το πολύ ισχυρό Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας τότε που είχε μεγάλο έρεισμα στη γαλλική κοινωνία άρχισε να ριζοσπαστικοποιείται ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Ουσιαστικά όσον αφορά την εργατική τάξη που συμμετείχε δυναμικά μετά τις 10 Μαΐου στις κινητοποιήσεις των φοιτητών, παρατηρούνται την προηγούμενη περίοδο άνισοι ρυθμοί ανάπτυξης των εισοδημάτων. Οι προσδοκίες των εργαζομένων για κάτι καλύτερο έπειτα από δέκα χρόνια εξουσίας του Ντε Γκολ, αρχίσουν να μεγαλώνουν. (Bernstein – Mizla, Ιστορία της Ευρώπης/Blanning, Ιστορία της Σύγχρονης Ευρώπης)
Όσον αφορά την πολιτική κατάσταση της Γαλλίας, ο Ντε Γκολ βρισκόταν σε μία περίοδο διπλωματικής ενίσχυσης σχετικά με εξωτερικά θέματα που έδειχναν να του προσδίδουν μία ισχυροποίηση που όπως αποδείχτηκε από τα ίδια τα γεγονότα τελικά δεν ίσχυε. Η σπίθα έλαμψε στη Σορβόννη, σε μια φοιτητική πορεία όπου η κρατική καταστολή την μετέτρεψε σε φλόγα. Αλληλέγγυοι φοιτητές, μαθητές και εκπαιδευτικοί ενώθηκαν ενάντια στον τότε πρωθυπουργό, Ντε Γκολ. Το κίνημα δεν άργησε από εκπαιδευτικό να μεταβληθεί σε κοινωνικό. Αυτό συνέβη όταν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις της εργατικής τάξης ένωσαν τις κινητοποιήσεις τους με τους υπόλοιπους φοιτητές. Πλέον στο στόχαστρο είχαν μπει όλες οι παραδοσιακές γαλλικές αξίες. Η θρησκεία, η αστική εξουσία, η θέση της εργατικής τάξης, ο πατριωτισμός, ο καπιταλισμός.
Επίσης πολύ σημαντικός παράγοντας που συνετέλεσε στο να ξεσπάσει όλο αυτό το κύμα εξέγερσης, ήταν το γεγονός πως περίπου μέσα σε μία δεκαετία, ο αριθμός των φοιτητών είχε τριπλασιαστεί και οι φοιτητικές εστίες ήταν υπερπλήρεις. Παράλληλα, μικρές οργανώσεις φοιτητών διοργάνωναν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας ενάντια στον καπιταλισμό, αξιώνοντας το δικαίωμα των φοιτητών στη συγκατοίκηση.
Επίσης ένα γεγονός που κλιμάκωσε τις αντιδράσεις, καθώς όπως αναλύθηκε παραπάνω, υπήρχε έντονος αντιπολεμικός αναβρασμός και αντίθεση στον πόλεμο του Βιετνάμ, είναι ότι στις 3 Μαΐου ο Ντε Γκολ και η κυβέρνηση του είχαν επιλεγεί ώστε να γίνουν στη Γαλλία οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Βορείου Βιετνάμ για την αναζήτηση ειρηνικής διεξόδου από τον πόλεμο που είχε μπει ήδη στον έκτο του χρόνο. Αυτό ωστόσο δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ καθώς από τα τέλη Απριλίου και μετά παρατηρείται μια κλιμάκωση των κινητοποιήσεων και μία άνευ προηγουμένου δυναμική. Κορύφωση αυτής της κλιμάκωσης ήταν η μεγαλύτερη γενική απεργία που έχει πραγματοποιηθεί στην ιστορία, μία απεργία που έφερε τη κατάσταση, ένα βήμα πριν από μία επανάσταση. Μία επανάσταση που για τους λόγους που θα αναλυθούν σε επόμενο κεφάλαιο δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.
Το κίνημα συνάντησε μεγάλες αντιδράσεις. Πρωτίστως από το κράτος, απ’τα ΜΜΕ και από ένα παραδοσιακό συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας το οποίο στα τέλη του Μάη δήλωσε με μία μεγαλειώδη κινητοποίηση την υποστήριξη του στον Ντε Γκολ. Το κίνημα εν τέλει όπως θα δούμε απέτυχε στον στόχο του για ολική ανατροπή, τα θεμέλια όμως του συντηρητισμού είχαν κλονιστεί ανεπανόρθωτα. Ο γαλλικός Μάης ως σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ψύχραιμους, έμπνευσης για κάποιους άλλους, για όλους όμως αποτελεί και αστείρευτη πηγή άντλησης συμπερασμάτων, χρήσιμα για ένα σύγχρονο ανατρεπτικό κίνημα.

Τα γεγονότα: Ρεπερτόριο δράσης και πολιτική παρέμβαση

Η εξέγερση του Μάη του 68, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χωρίζεται σε πέντε διαφορετικές φάσεις, όπου στη κάθε μία παρατηρείται μία κλιμάκωση του ρεπερτορίου δράσης. Στην αρχή παρατηρείται το πλαίσιο δράσης σύμφωνα με τα έννομα μέσα και κάτω από το θεσμικό πλαίσιο με παραστάσεις διαμαρτυρίας, έπειτα κλιμακώνεται με καταλήψεις στους πανεπιστημιακούς χώρους, διαδηλώσεις και απεργίες όπου πλέον το κίνημα προχωράει στο στάδιο της παρεμπόδισης. Οι παρεμβάσεις στην πρώτη κυρίως φάση των γεγονότων αφορούν μικρές φοιτητικές οργανώσεις, όπως το κίνημα της 22 Μάρτη με ηγετική προσωπικότητα τον Κον Μπεντίτ, οργανώσεις τροτσκιστικών, μαοϊκών επιρροών και αναρχικές συλλογικότητες. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί, είναι πως δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για πολλούς συγκρουσιακούς κύκλους αλλά για ένα συγκρουσιακό κύκλο, ο οποίος ξεκινάει με τη κατάληψη του πανεπιστημίου της Ναντέρ και την ίδρυση του κινήματος της 22ης Μαρτίου και μέσα από τη κλιμάκωση των μορφών δράσης, την πολιτική παρέμβαση διαφόρων παραγόντων οδηγείται στην εξασθένιση του τον Ιούλιο του 1968 με την εκλογική νίκη του Ντε Γκολ. Έτσι η βασική έκβαση των γεγονότων του Μάη, ήταν τα οδοφράγματα, η μεγαλειώδης γενική απεργία, οι καταλήψεις εργοστασίων και η σύσταση επιτροπών σε αυτά, η συμφωνία της Γκρενέλ, η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και η ήττα του κινήματος το καλοκαίρι.

Daniel Cohn Bendit-Ο ” κόκκινος Ντάνυ” πρωτοστατεί στον Μάη του ’68 και στο κίνημα της 22ης Μάρτη

1η Φάση
Η πρώτη φάση λοιπόν του συγκρουσιακού κύκλου, ξεκινάει με τη κατάληψη του πανεπιστημίου της Ναντερ. Συγκεκριμένα στις 22 Μαρτίου του 1968, πραγματοποιείται κατάληψη του πανεπιστημίου της Ναντέρ στα περίχωρα του Παρισιού. Στο Παρίσι 300 φοιτητές με επικεφαλής τον Ντανιέλ Κον Μπεντίτ καταλαμβάνουν το κτήριο της διεύθυνσης του πανεπιστημίου, διαμαρτυρόμενοι για τη διεθνή πολιτική κατάσταση, τον πόλεμο στο Βιετνάμ και το συνωστισμό των φοιτητών, προβάλλοντας σαν αίτημα τη δημιουργία υποδομών για στέγαση των φοιτητών.
Η περίοδος που ακολούθησε και συγκεκριμένα τον Απρίλιο, ήταν μία περίοδος με αρκετές κινητοποιήσεις και μικρές φοιτητικές διαδηλώσεις με αντιπολεμικό κυρίως περιεχόμενο για τον πόλεμο ενώ η κορύφωση των κινητοποιήσεων του Απριλίου ήταν η κατάληψη του πανεπιστημίου της Σορβόννης από φοιτητές στις 30 Απριλίου. Οι κινητοποιήσεις των φοιτητών έχουν αρχίσει να κλιμακώνουν τη δράση τους και να γίνονται πιο διεκδικητικές.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, ήταν να αρχίσει να υπάρχει αντίδραση από το κράτος και τους εκπροσώπους του. Αρχικά, στις 2 Μαΐου κλείνει με ευθύνη του πρύτανη το πανεπιστήμιο της Ναντέρ. Ενώ αποφασίζεται η απέλαση του Κον Μπεντίτ και των συντρόφων του από τη Γαλλία. Την εμφάνιση τους έκαναν και ακροδεξιές ομάδες παρακρατικών που ξεκίνησαν επιθέσεις απέναντι στους φοιτητές.

2η Φάση
Στη δεύτερη φάση των γεγονότων, από τα τέλη του Απρίλη και κατά τη διάρκεια του Μαΐου, μέσα στο φοιτητικό κίνημα, αρχίζουν να ξεχωρίζουν συγκεκριμένες οργανώσεις, με πολύ δυναμική παρέμβαση. Κομβικό σημείο της παρέμβασης τους είναι στις 3 Μαΐου οι ομαδικές συλλήψεις φοιτητών, η απειλή με αποβολή του Κον Μπεντίτ και 7 συντρόφων του που θεωρήθηκαν ως υπαίτιοι των αναταραχών που ξεκίνησαν στο πανεπιστήμιο της Ναντέρ. Στη δεύτερη φάση των γεγονότων έχουμε την πολιτική παρέμβαση πολλών οργανώσεων, ενδεικτικά οι σημαντικότερες από τις οποίες ήταν:

CPF: Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας
PSF: Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας
IS: Καταστασιακή Διεθνής
CFDT: Γαλλική Δημοκρατική Εργατική Συνομοσπονδία
CGT: Γενική Εργατική Συνομοσπονδία
SNEsup: Εθνική Ένωση Ανώτατης Εκπαίδευσης
UNEF: Εθνική Φοιτητική Ένωση Γαλλίας
JC: Κομμουνιστική Νεολαία
JCR: Επαναστατική Κομμουνιστική Νεολαία
MAU: Κίνημα Πανεπιστημιακής Δράσης
CLER: Επιτροπή Σύνδεσης Επαναστατών Φοιτητών
FER: Ομοσπονδία Επαναστατών Φοιτητών

Η πιο σημαντική που αποτελεί και το κυριότερο συνδικαλιστικό όργανο των φοιτητών είναι η Εθνική Φοιτητική Ένωση Γαλλίας (UNEF) και ελέγχεται από δυνάμεις αριστερών τάσεων. Άλλες σημαντικές φοιτητικές οργανώσεις που κλιμάκωσαν τη δράση τους από τα τέλη του Απρίλη ήταν η πολύ ισχυρή Κομμουνιστική Νεολαία του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας (JC), η Επαναστατική Κομμουνιστική Νεολαία (JCR), μία μαχητική τροτσκιστική οργάνωση με ηγετικές φυσιογνωμίες τους Αλέν Κριβίν και Ντανιέλ Μπεν Σαίντ. Κυριότερη μαοική οργάνωση, ήταν το Κίνημα Πανεπιστημιακής Δράσης (MAU), η Επιτροπή Σύνδεσης Επαναστατών Φοιτητών (CLER) και η τροτσκιστική Ομοσπονδία Επαναστατών Φοιτητών (FER). (Ντεμπόρ, Μάης ’68,η αρχή μιας εποχής)
Αξίζει να επισημάνουμε το γεγονός πως σημαντικό ρόλο στη κινητοποίηση του πανεπιστημιακού προσωπικού και κυρίως του κατώτερου, πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε η Εθνική Ένωση Ανώτατης Εκπαίδευσης (SNEsup). Ήταν μία αριστερή συνδικαλιστική οργάνωση στην οποία όμως η συμμετοχή ανώτερου προσωπικού ήταν ελάχιστη. (Ντεμπόρ, Μάης ’68,η αρχή μιας εποχής)
Όταν ο Μπεντίτ και οι πρωταίτιοι απειλούνται με αποβολή, τότε πραγματοποιείται κινητοποίηση των φοιτητών του πανεπιστημίου της Σορβόννης ενάντια στο κλείσιμο του πανεπιστημίου της Ναντέρ και σαν δήλωση συμπαράστασης. Η αστυνομία προχώρησε σε 400 συλλήψεις. Την επόμενη μέρα, τα μαθήματα στη Σορβόννη ακυρώθηκαν. Οι κύριες φοιτητικές οργανώσεις η UNEF SNEsuo κάλεσαν σε απεργίες διαρκείας. Οι πρώτες σκληρές συγκρούσεις με την αστυνομία και τις δυνάμεις καταστολής ξεκίνησαν ουσιαστικά στο Καρτιέ Λατέν. Το αποτέλεσμα αυτών των πολύ σκληρών συγκρούσεων ήταν να επικρατεί ουσιαστικά ένα σκηνικό πολέμου.
Από τις 5 Μαΐου άρχισαν να στήνονται στους δρόμους του Καρτιέ Λατέν τα πρώτα οδοφράγματα από τους φοιτητές. Έτσι, στις 6 Μαίου δόθηκαν νέες μάχες στη συνοικία αυτή του Παρισιού και αυτό που ακολούθησε είναι οι αιματηρές συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών. Ενδεικτικά, οι δυνάμεις καταστολής προχώρησαν σε 422 συλλήψεις ενώ 345 αστυνομικοί και 600 περίπου φοιτητές τραυματίστηκαν. (Χρονικό του 20ου αιώνα, σ.1044)
Από τις 6 Μαΐου, η Ένωση Φοιτητών Γαλλίας και η Ένωση Καθηγητών στα πανεπιστήμια καλού σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και στήριξης των φοιτητών. Η σκληρή καταστολή, η βίαια αντιμετώπιση των διαδηλωτών από την αστυνομία, προκάλεσε μαζική αγανάκτηση. Οργισμένοι φοιτητές ξήλωναν πεζοδρόμια για να πετάξουν πέτρες στην αστυνομία και άρχισαν να στήνουν παντού οδοφράγματα, στη βάση των παλιών καλών γαλλικών παραδόσεων.
Χαρακτηριστικό της ριζοσπαστικοποίησης των φοιτητών, είναι το γεγονός πως στις 7 Μαΐου 30.000 φοιτητές πραγματοποιούν πορεία στο Παρίσι, προς το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, τραγουδώντας τη Διεθνή και την επόμενη μέρα, οι φοιτητές εξέδωσαν την πρώτη τους εφημερίδα με τίτλο Δράση, πραγματοποιώντας πορείες συνεχόμενες. Μέχρι τις 10 Μαΐου ο αναβρασμός είχε εξαπλωθεί στο Στρασβούργο, τη Ναντ, τη Τουλούζ, τη Λυών και τη Ντιλόν όπου στις τελευταίες δύο πόλεις, οι εργάτες άρχισαν να ενώνονται με τους φοιτητές. (Χρονικό του 20ου αιώνα, σ.1044)

3η Φάση
Στη Τρίτη φάση της εξέγερσης, καθοριστικό ρόλο έπαιξε η έπαιξε η εργατική τάξη που άρχισε να συνδέει τον αγώνα των φοιτητών με τα δικά της αιτήματα. Έτσι, αποφασίστηκε από τη Γενική Εργατική Συνομοσπονδία (CGT) που ελεγχόταν από το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας να πραγματοποιηθεί 24ωρη απεργία. Η CGT ήταν η μεγαλύτερη εκείνη την περίοδο συνδικαλιστική οργάνωση στη Γαλλία και εκπροσωπούσε κυρίως εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα σε κλάδους της βιομηχανίας, στα λιμάνια, το αέριο, το πετρέλαιο και τους σιδηρόδρομους.
Στις 10 Μαΐου ξεκινάει ουσιαστικά η νύχτα που έμεινε γνωστή ως ‘Η πρώτη νύχτα των οδοφραγμάτων’. Πολυάριθμοι φοιτητές προσπάθησαν να διασπάσουν τον αστυνομικό κλοιό γύρω από τη Σορβόννη. Αυτοκίνητα ανατρέπονται και εκτοξεύονται πέτρες από λιθόστρωτους δρόμους που έσπασαν οι διαδηλωτές. Η αστυνομία χτυπάει τους διαδηλωτές. Τα οδοφράγματα εκείνο το βράδυ ήταν πάνω από 60 και σε πολλά σημεία έφταναν και τα 3 μέτρα ύψος. Πλέον τη νύχτα της 10ης προς 11ης Μαΐου και συγκεκριμένα στις 2.15 περίπου, μονάδες της CRS επιτίθενται με δακρυγόνα στην οδό Γκέυ – Λουσάκ με απολογισμό 720 ελαφρά τραυματισμένους, 367 βαριά, 80 καμένα αυτοκίνητα. Πάνω από 200 τραυματίες είχε η αστυνομία. (o.π)

Την ίδια μέρα όλες οι εργατικές ενώσεις άρχισαν να εισχωρούν στις κινητοποιήσεις. Συγκεκριμένα στις 13 Μαΐου 1968 πραγματοποιήθηκε 24ωρη απεργία που έχει καλέσει η CGT. Στην αρχή τα συνδικάτα, κάλεσαν σε μονοήμερη απεργία που τελικά κατά τη διάρκεια της ημέρας αποφασίστηκε μέσω των συλλογικών οργάνων τους, να μετατραπεί σε επ’ αόριστον γενική απεργία, κάτι που θα τη καθιστούσε τη μεγαλύτερη στάση εργασίας στην ευρωπαϊκή ιστορία. Την ίδια μέρα πάνω από 800.000 διαδηλωτές συμμετείχαν στη μεγαλειώδη πορεία της CGT. Φοιτητές και εργάτες άρχισαν να δρουν μαζί.

Η μεγαλειώδης πορεία της CGT με τους φοιτητές

Η εργατική τάξη άρχισε μέσω των συνδικαλιστικών της οργανώσεων και εκπροσώπων, να προχωρά στο στάδιο της παρεμπόδισης και της εκτός νομικού πλαισίου δράσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξει μία απότομη κλιμάκωση των κινητοποιήσεων, τα μέσα παραγωγής, δηλαδή μεγάλες βιομηχανικές μονάδες να περνάνε στον έλεγχο καταλήψεων και των επιτροπών τους και η παραγωγή να νεκρώνει.

Γενική απεργία “Τεράστια διαδήλωση στο Παρίσι και γενική απεργία. Περί τους 20.000 διαδηλωτές συγκεντρώνονται στο Πεδίον του Άρεως και ξεκινούν από εκεί για να καταλάβουν τη Σορβόννη”.

Αρχικά στις 14 Μαΐου πραγματοποιήθηκε στάση εργασίας και κατάληψη του εργοστασίου της Sud Aviation και προχώρησαν στη κράτηση του διευθυντή της εταιρείας. Τις ίδιες μέρες η Σορβόννη ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη κοινότητα και η Ναντέρ αυτόνομο πανεπιστήμιο. Παράλληλα στις 15 Μαίου η Ρενό πέρασε στον έλεγχο των 2500 εργατών όπου κυμάτισε στο εργοστάσιο η κόκκινη σημαία. Συνολικά στις 15-20 Μάη πάνω από 20 σημαντικές κρατικές και ιδιωτικές εταιρείες της βαριάς βιομηχανίας της χώρας είχαν καταληφθεί από τους εργάτες και η παραγωγή είχε σταματήσει. Καταλήψεις και απεργίες πραγματοποιήθηκαν και στους σιδηρόδρομους, στο κλάδο της ενέργειας, στα τυπογραφεία, στα ναυπηγεία, στην αυτοκινητοβιομηχανία.

 

Οδοφράγματα στην οδό Gay-Lussac Sipa

Στις 16 Μαΐου μπήκε σε ετοιμότητα ο κρατικός μηχανισμός στρατιωτικής επιστράτευσης από τον Ντε Γκολ και τη κυβέρνηση του Πομπιντού. Συνολικά η εξέγερση είχε φτάσει τέτοιο σημείο εξάπλωσης που πλέον θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά πως άρχισε να υπάρχει προεπαπαναστατική κατάσταση και πεδίο πραγμάτωσης κοινωνικής επανάστασης. Στις 20 με 22 Μαΐου η απεργία γίνεται καθολική καθώς συνολικά πήραν μέρος σε αυτή, πάνω από 10.000.000 εργαζόμενοι της Γαλλίας, δηλαδή ουσιαστικά πάνω από τα 2/3 του εργατικού δυναμικού της χώρας. Οι εργάτες πήραν το έλεγχο των αποθεμάτων πετρελαίου στη Νάντη, αρνούμενοι την είσοδο σε όλα τα βυτιοφόρα που δεν είχαν εξουσιοδότηση από την απεργιακή επιτροπή. Ένα πανό τοποθετήθηκε στο μοναδικό υπό λειτουργία βενζινάδικο, που επιβεβαίωνε ότι βενζίνη θα δινόταν μόνο σε γιατρούς. Υπήρξε συνεννόηση με τις αγροτικές ενώσεις της γύρω περιοχής, και κανονίστηκαν προμήθειες τροφίμων, με τιμές ελεγχόμενες από τους εργάτες και τους αγρότες. Για να αποφύγουν την κερδοσκοπία, τα καταστήματα αναγκάστηκαν να κολλήσουν ένα αυτοκόλλητο που έλεγε: «Το κατάστημα εξουσιοδοτείται να είναι ανοιχτό. Οι τιμές βρίσκονται υπό τη μόνιμη επίβλεψη των συνδικάτων». Τα αυτοκόλλητα υπογράφονταν από τα CGT, CFDT και FO. Ένα λίτρο γάλα πωλούνταν προς 50 λεπτά σε σύγκριση με το σύνηθες των 80 λεπτών. Ένα κιλό πατάτες μειώθηκε από τα 70 στα 12 λεπτά, ένα κιλό καρότα από 80 σε 50.

4η Φάση
Κατά τη τέταρτη φάση του συγκρουσιακού κύκλου του Γαλλικού Μάη, οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν σε άλλες γαλλικές πόλεις ενώ στο Παρίσι πραγματοποιήθηκε απόπειρα των διαδηλωτών να πυρπολήσουν το χρηματιστήριο. Η απαγόρευση της διαμονής στη Γαλλία του Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ προκάλεσε μεγάλη διαδήλωση με σύνθημα «είμαστε όλοι Γερμανοεβραίοι». Στις 24 Μάη ήταν η δεύτερη νύχτα των οδοφραγμάτων. Ένας πολίτης και ένας αστυνομικός στην αρχή των επεισοδίων έπεσαν νεκροί. Στη Λυών σκοτώνεται ένας αστυνομικός διευθυντής, από φορτηγό που στέλνουν καταπάνω του φοιτητές. Δημιουργούνται Επιτροπές Υπεράσπισης της Δημοκρατίας (CDR), φιλοντεγκωλικές, κατά του «χάους». Την επόμενη ημέρα η κρατική ραδιοτηλεόραση (ORTF) κατεβαίνει στην απεργία.

Ο Ντε Γκολ την ίδια μέρα των σκληρών επεισοδίων, είχε ανακοινώσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Ο απολογισμός της ημέρας ήταν 759 συλλήψεις και 456 τραυματίες. Την επόμενη μέρα στις 25 Μάη η CGT διοργάνωσε διαδήλωση όπου συμμετείχαν 2.500.000 άνθρωποι. Η τέταρτη φάση της εξέγερσης χαρακτηρίζεται από τη συμφωνία της Γκρενέλ.
Από τις 25 με 27 Μάη, ο Πομπιντού είχε συγκαλέσει στην οδό Γκρενέλ αντιπροσώπους εργοδοτικών ενώσεων και των εργατικών ενώσεων. Η συμφωνία αυτή υπογράφτηκε μεταξύ της κυβέρνησης, των συνδικάτων και των οργανώσεων των εργοδοτών. Βασικό μέλημα της ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος και του Γενικού του Γραμματέα Βαλντέκ Ροσέ, ήταν να μπορέσει να αποσπάσει σοβαρότατες οικονομικές και θεσμικές παραχωρήσεις από την κυβέρνηση. Μεταξύ των άλλων μέτρων της συμφωνίας, προβλεπόταν αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 35%, αύξηση των ημερομισθίων κατά 10% και μείωση του ωραρίου εργασίας στις 40 ώρες τη βδομάδα. Ωστόσο οι Γενικές Συνελεύσεις των εργαζομένων απέρριψαν τη συμφωνία και ψήφισαν τη συνέχιση της γενικής απεργίας και των καταλήψεων.

Συνέλευση εργατών στο κατειλημμένο εργοστάσιο της Renault

Καθοριστικής σημασίας γεγονός για την έκβαση της εξέγερσης, υπήρξε η μεγαλειώδης συγκέντρωση 50.000 πολιτών στο γήπεδο του Σαρλετί, όπου αυτό το οποίο επικράτησε, ήταν ουσιαστικά ένα χάος με ποικιλία αιτημάτων, πολιτικών θέσεων, που άρχισαν να αποσυνθέτουν την ενότητα που μέχρι τότε έδειχνε να έχει το κίνημα. Ακούστηκαν τοποθετήσεις από διάφορες οργανώσεις, με αιτήματα ακόμα πιο ριζοσπαστικά, δηλαδή την παραίτηση της κυβέρνησης και του προέδρου Σαρλ Ντε Γκωλ. Σε μερικές περιπτώσεις, προσπάθησαν να αναλάβουν την αυτοδιοίκηση των εργοστασίων όπου δούλευαν πολλές επιτροπές καταλήψεων. Αυτό που όμως φάνηκε να αποτελεί την αρχή της υποχώρησης του κινήματος, ήταν η έντονη σύγκρουση και αντιπαράθεση μεταξύ της CFDT και της CGT.

Αίτημα εργατών οι 40 ώρες εργασίας τη βδομάδα

Στις 29 Μάη το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας με τη CGT, προχωρά σε διαδήλωση με βασικό σύνθημα τη δημιουργία μιας λαικής δημοκρατικής κυβέρνησης με τη συμμετοχή των κομμουνιστών. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ σχημάτισε την άποψη ότι η Αριστερά ετοιμαζόταν να καταλάβει την εξουσία. Το πρωί της Τετάρτης, 29 Μαΐου, το υπουργικό συμβούλιο εξέτασε τις λεπτομέρειες της επέμβασης του στρατού για την κατάπνιξη της αναμενόμενης επανάστασης. Όπως διηγήθηκε ο μετέπειτα συντηρητικός πρωθυπουργός Εντουάρ Μπαλαντίρ, ο Πομπιντού έδωσε εντολή να τεθούν σε κατάσταση συναγερμού οι μηχανοκίνητες ταξιαρχίες στο Μοντλερί και το Μεζόν-Λαφίτ, οι αλεξιπτωτιστές της Καστρ και της Καρκασσόν, οι βατραχάνθρωποι της Τουλόν, επίλεκτες μονάδες της χωροφυλακής που στρατωνίζονταν στο Σατορί και ήταν εξοπλισμένες με τανκς, καθώς και η 2η ταξιαρχία τεθωρακισμένων του Ραμπουιγέ και πολλές μονάδες της επαρχίας. Κατά τη διάρκεια της ημέρας άρματα μάχης μεταφέρθηκαν στα προάστια του Παρισιού. Μυστικά από την κυβέρνηση, ο Ντε Γκωλ εγκατέλειψε τη Γαλλία και μετέβη στη Γερμανία, για να αρχίσει από εκεί τη στρατιωτική επίθεση ανακατάληψης του Παρισιού, καθώς ήταν βέβαιος ότι το προεδρικό μέγαρο θα έπεφτε στα χέρια των κομμουνιστών. Για περίπου έξι ώρες η κυβέρνηση και η χώρα γενικότερα αγνοούσε που βρισκόταν ο Ντε Γκολ, ούτε είχε γίνει γνωστό ότι εκείνος είχε καταφύγει σε μία γαλλική στρατιωτική βάση στο Μπάντεν-Μπάντεν της Γερμανίας. Τελικά, η τεράστια διαδήλωση της CGT έλαβε χώρα ειρηνικά, χωρίς κανένα επεισόδιο. (Χρονικό του 20ου αιώνα, σ.1044)

5η Φάση
Ο Ντε Γκολ, αφού πρώτα εξασφάλισε την υποστήριξη των ενόπλων δυνάμεων, έβγαλε ένα διάγγελμα το πρωί της Πέμπτης 30 Μάη, όπου έκανε κατανοητό ότι όποιος δεν ήταν έτοιμος να πάρει την εξουσία αντιμετωπίζοντας τον στρατό, όφειλε να υποταχθεί. Φυσικά, κανείς δεν ήταν έτοιμος για κάτι τέτοιο. Ούτε οι φοιτητές, ούτε, πολύ περισσότερο, το κομμουνιστικό κόμμα, το οποίο δεν είχε καμιά τέτοια επαναστατική πρόθεση. Αμέσως μετά τη λήξη του διαγγέλματος, εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλοι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να συμμετάσχουν σε μία ήδη προγραμματισμένη διαδήλωση υποστήριξης του στρατηγού. Οι διοργανωτές υποστηρικτές του Ντε Γκολ, απέκλεισαν τη λεωφόρο των Ηλυσίων. Από εκείνη τη μέρα άρχισε να προδιαγράφεται η κατάληξη της εξέγερσης.
Από τις 5 ως τις 10 Ιουνίου το κίνημα αρχίζει να υποχωρεί ενώ η παραγωγή στη βαριά βιομηχανία κυρίως αρχίζει να αποκαθίσταται. Στις 10 Ιουνίου, πραγματοποιήθηκε η ανακατάληψη της Ρενό από τη χωροφυλακή. Ο 17χρονος μαθητής Ζιολ Τοτέν μέλος της Μαρξιστικής Λενινιστικής Κομμουνιστικής Νεολαίας (οργάνωση νεολαίας με μαοικές επιρροές), πνίγεται στο Σηκουάνα την ώρα που προσπαθούσε να ξεφύγει από την αστυνομία. Το βράδυ της ίδιας μέρας, ήταν η τελευταία νύχτα των οδοφραγμάτων.
Στις 11 Ιουνίου Πραγματοποιείται βίαιη εκκένωση της Πεζό από μονάδες της CRS (Ειδικές μονάδες καταστολής διαδηλώσεων). Κατά τη διάρκεια της εφόδου σκοτώθηκαν δύο εργαζόμενοι, ο 24χρονος Πιερ Μπειλό και ο 48χρονος Ανρί Μπλανσέ.

Συμπλοκές με τα CRS

Το διάστημα από τις 23 ως τις 30 έχουμε τη διεξαγωγή εκλογών που καταλήγουν με τη συντριπτική νίκη του Ντε Γκολ. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, πραγματοποιήθηκαν από μέλη του Γκολικού κόμματος και ακροδεξιές άσημες οργανώσεις, επιθέσεις σε μέλη του Κομμοουνιστικού κόμματος. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο θάνατος του 18χρονου εργάτη μέλους της Κομμουνιστικής νεολαίας Μαρκ Λανβέν, όπου πυροβολήθηκε στις 26 Ιουνίου από μέλος του γκολικού κόμματος κατά τη διάρκεια αφισοκόλλησης. (Φανερές και αθέατες όψεις του Μάη 1968, Ομιλίες στο Φεστιβάλ ΑΕΙ Αττικής – ΚΝΕ)

Συμπεράσματα και κριτική

Ο Γαλλικός Μάης, σε γενικές γραμμές αυτό που θα μπορούσε να επισημανθεί είναι το γεγονός ότι σε πολιτικό επίπεδο δεν είχε ούτε μέλλον, ούτε και ανέτρεψε την εσωτερική κατάσταση και το τρόπο λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού, με εξαίρεση μικρά χρονικά διαστήματα κυρίως μέχρι και τη τελευταία νύχτα των οδοφραγμάτων. Αυτό όμως που ουσιαστικά μπορούμε να πούμε ότι επηρέασε καθοριστικά, είναι οι μεγάλες αλλαγές των νοοτροπιών, των ηθών και του πολιτισμού.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, στην πιο κρίσιμη στιγμή του κινήματος κι ενώ η παρέμβαση του από τις αρχές του Μάη, σε συνδυασμό με τη CGT που ήλεγχε, ήταν καθοριστική στη κλιμάκωση των δράσεων που έφτασαν μέχρι τη γενική απεργία και τις καταλήψεις εργοστασίων, δεν μπόρεσε να διαδραματίσει κάποια επαναστατική πρωτοπορία. Το γεγονός ότι δεν είχε διαμορφώσει κάποια επαναστατική πολιτική, καθήλωσε το εργατικό κίνημα και απέκοψε την πολιτική και συνδικαλιστική δράση των οργανώσεων και μελών του από την ηγεσία. Έτσι, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τη συμφωνία της Γκρενέλ, είχε εγκλωβιστεί σε ελιγμούς για αιτήματα οικονομικής ανακούφισης, αναδιανομής και αλλαγής κυβέρνησης. (Φανερές και αθέατες όψεις του Μάη 68, Ομιλίες στο Φεστιβάλ ΑΕΙ Αττικής – ΚΝΕ)

Αυτή η κλασική αφίσα του Μαΐου ’68 απεικονίζει την ενότητα μεταξύ Γάλλων και μεταναστών εργαζομένων. Ένας άνθρωπος στη μέση, ο οποίος φαίνεται να συμβολίζει τους ιδιοκτήτες των εργοστασίων ή τους ιδιοκτήτες του κεφαλαίου που προσπαθεί να τους απομακρύνει. Το σύνθημα αναφέρει: «Εργάτες ενωμένοι»

Όλες οι φοιτητικές οργανώσεις που έδρασαν στην εξέγερση, αδυνατούσαν παρά τις κοινές κινητοποιήσεις με την εργατική τάξη, να δημιουργήσουν ένα ολοκληρωμένο σαφές πολιτικό σχέδιο για κατάκτηση της εξουσίας που θα οδηγούσε σε επαναστατική διαδικασία την κινηματική διαπάλη. Έτσι το κίνημα, δεν θα έμενε μετέωρο μεταξύ της απροθυμίας του Κομμουνιστικού Κόμματος να καθορίσει επαναστατική γραμμή αλλά και ούτε μεταξύ των ασαφειών και της απλής συνθηματολογίας αναρχικών και λοιπών αριστερών οργανώσεων. Κι αυτό διότι αποδείχτηκε ότι με μία απλή εξαγγελία οικονομικών παραχωρήσεων, με ένα αντικομμουνιστικό και εθνικιστικό παράλληλα διάγγελμα του, ο Ντε Γκολ κατόρθωσε να αντιστρέψει, προσωρινά έστω γιατί μετά από λίγους μήνες η κυβέρνηση του έπεσε, το εις βάρος του κλίμα που είχε δημιουργηθεί, συσπειρώνοντας τα συντηρητικά στοιχεία της γαλλικής κοινωνίας.

Μία από τις πιο εικονικές αφίσες που απεικονίζει ένα μέλος της γαλλικής αστυνομίας (Compagnies Républicaines de Sécurité, ή C.R.S.) ως μέλος των Ες Ες.

Τα ρεύματα, οι θεωρίες και οι ομάδες που αναδείχτηκαν από το Γαλλικό Μάη, όπως οι καταστασιακοί με κύριο εκφραστή τον Γκυ Ντεμπόρ, οι υπαρξιστές με τον Σαρτρ και τον Καμύ, οι νεοφροιδιστές, οι εκπρόσωποι του γνωστού Δυτικού Μαρξισμού με εκφραστές τον Λεφέβρ, τον Αλτουσέρ όπου προσέφεραν σίγουρα ένα πολύ πλούσιο θεωρητικό έργο, βασικό άξονα μελέτης που επηρέασε πολλές φυσιογνωμίες κατά τη διάρκεια της εξέγερσης αλλά και μετά από αυτή. Ωστόσο σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεν έμπαινε στο στόχαστρο το κύριο και βασικότερο γεγονός, δηλαδή ο έλεγχος της οικονομίας. Το ποιες κοινωνικές τάξεις θα ελέγχουν την οικονομία.

Ο Γαλλικός Μάης δεν ήταν μόνο φοιτητικός αλλά όπως υποστηρίζει και ο Αλτουσέρ στο έργο του Μάης φοιτητικός ή εργατικός η πιο σύνθετη και σε βάθος δράση προερχόταν από στρώματα μη φοιτητικά: τους μαθητές λυκείων, τεχνίτες και σπουδαστές τεχνικών σχολών, νέους εργαζόμενους διανοούμενους. (Αλτουσέρ, Μάης φοιτητικός ή εργατικός,σ.23) Οι πολιτικές ευκαιρίες που δημιουργήθηκαν, δεν ήταν προφανείς σε όλες τις οργανώσεις του κινήματος καθώς πράγματι αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχουν τέτοιες αντικειμενικές ευκαιρίες (Tarrow, Power in Movement σ.157)

Έτσι συνολικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο αυθορμητισμός που τόσο υπερασπιζόταν ο Γκυ Ντεμπόρ δεν αρκούσε για να πραγματοποιηθεί μια πραγματική κοινωνική ανατροπή αλλά και η ωμή γραφειοκρατική λειτουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος, μέσω της απροθυμίας της κομματικής ηγεσίας να καθορίσει επαναστατική γραμμή, απέκοψε την προθυμία για σύγκρουση από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις του και τα μέλη του.

Η θρυλική αφίσα »Η ομορφιά είναι στο δρόμο».

Σημείο καμπής του κινήματος ήταν οι εξελίξεις που σημειώθηκαν μετά τη συμφωνία της Γκρενέλ και κυρίως στη μεγαλειώδη συγκέντρωση στο Σαρλοτύ όπου ουσιαστικά η συμφωνία της Γκρενέλ τέθηκε υπό αμφισβήτηση από την πλειοψηφία του κινήματος. Ωστόσο, αυτό που είναι χαρακτηριστικό της συγκέντρωσης εκείνης, είναι ότι κατά τη διάρκεια των μικροφωνικών, επικράτησε ένα χάος. Φάνηκε η έλλειψη πολιτικού σχεδίου, άρχισαν οι προστριβές μεταξύ μελών του Κομμουνιστικού Κόμματος, του εργατικού κινήματος, των φοιτητών και των λοιπών αριστερών οργανώσεων. Από νωρίτερα είχε φανεί πως δεν υπήρχε η απαραίτητη ριζοσπαστικοποίηση που ίσως να επέτρεπε την ανάληψη πρωτοβουλιών όταν η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος έκανε πίσω, ενώ μεγάλο μέρος του φοιτητικού κινήματος στις δύσκολες στιγμές απουσίαζε. Από τους 150.000 Παριζιάνους φοιτητές, το πολύ 10-20.000, ήταν παρόντες στις λιγότερο δύσκολες ώρες των διαδηλώσεων. Ενώ εμφανώς είχαν λάβει μέρος στην εξέγερση, παρέμειναν φοιτητές που ανησυχούσαν για τον τρόπο των εξετάσεων τους και ευελπιστούσαν σε κάποια μεταρρύθμιση του πανεπιστημίου που θα απέβαινε προς όφελος τους. (Γκυ Ντεμπόρ, Μάης 68, η αρχή μιας εποχής,σ.26)

Εργαζόμενοι και φοιτητές σε ένα ενοποιημένο σώμα έξι κεφαλών δηλώνοντας «Είμαστε η εξουσία».

Συμπερασματικά λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι σίγουρα δεν μιλάμε για επανάσταση. Μιλάμε για μία πολύ σημαντική εξέγερση που απέτυχε να υλοποιήσει τους στόχους της, πέτυχε όμως κάτι πολύ σημαντικό. Να απελευθερώσει αξίες, να αναδείξει ζητήματα ευπαθών ομάδων, να φέρει την οικολογία στην πολιτική ατζέντα και κυρίως να αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα της σύγκρουσης απέναντι σε αναχρονιστικές και συντηρητικές ιδέες και στερεότυπα που χαρακτήριζαν την εποχή εκείνη και επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Είδαμε επίσης τη ραγδαία άνοδο των αγωνιστικών διαθέσεων, της μαχητικότητας και μίας πρώιμης ριζοσπαστικοποίησης, της εργατικής τάξης και της νεολαίας μέσα από τις καταλήψεις εργοστασίων, τη σύσταση επιτροπών και των συνελεύσεων σε χώρους εργοστασίων. Επίσης, αυτό που ήταν πολύ σημαντικός ο μαχητικός ενθουσιασμός που εμφανίστηκε σε αρκετές καταλήψεις εργοστασίων, καθώς και συνθήματα πολύ ριζοσπαστικά όπως ‘τα εργοστάσια στους εργάτες’, που έδειχναν ότι υπήρχε έδαφος για να δοθεί κατεύθυνση προς την εγκαθίδρυση εργατικής εξουσίας.

Ο γαλλικός Μάης ως σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ψύχραιμους, έμπνευσης για κάποιους άλλους, για όλους όμως αποτελεί και αστείρευτη πηγή άντλησης συμπερασμάτων, χρήσιμα για ένα σύγχρονο ανατρεπτικό κίνημα. Τα φτωχά λαϊκά στρώματα, η εργατική τάξη, οι φοιτητές και οι διανοούμενοι, θα έπρεπε να εδραιώσουν έναν ισχυρό δεσμό δράσης και αντικαπιταλιστικού προσανατολισμού και να συμβάλλουν στην οικοδόμηση της κοινωνικής συμμαχίας με στοιχεία που να επιτρέπουν και τον αυθορμητισμό δράσης αλλά και μία γραφειοκρατία που να μπορεί να κρατάει οργανωμένο το κίνημα. Με λίγα λόγια, μπορεί η φαντασία να μην ήρθε στην εξουσία, όμως σίγουρα ο Γαλλικός Μάης άνοιξε νέα μονοπάτια για το πως θα φτάσει σε αυτή.

 

Βιβλιογραφία – Πηγές

Γκυ Ντεμπόρ, Μάης 68, η αρχή μιας εποχής, εκδ. Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα, Μάιος 2018

Λουί Αλτουσέρ. Μάης φοιτητικός ή εργατικός, Ο Πολίτης, τεύχος 164, Μάρτιος 2008

Το Χρονικό του 20ου αιώνα, εκδ. Δομική

Φανερές και αθέατες όψεις του Μάη 68, Ομιλίες στο Φεστιβάλ ΑΕΙ Αττικής – ΚΝΕ, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Ιούνιος 2018

S.Bernstein – P.Mizla, Ιστορία της Ευρώπης,Το 1968 και οι επιπτώσεις του στη Δυτική Ευρώπη τ.3, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2017

TC.W.Βlanning, Ιστορία της Σύγχρονης Ευρώπης, εκδ. Τουρίκη, Αθήνα 2009

Tarrow, Power in Movement, Cambridge,  1994

Ιστότοποι

http://www.ogdoo.gr/erevna/thema/mais-68-s-agapo-pesto-me-petres

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2018/06/m-68-68.html

https://www.rizospastis.gr/story.do?id=4530840

https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=26%2F5%2F2018&pageNo=24