Η ζωή και οι αγώνες του Θανάση Κλάρα (Άρη Βελουχιώτη) πριν την Εθνική Αντίσταση – Του Οδυσσέα Σουρίλα

Ο Θανάσης Κλάρας , πραγματικό όνομα του Άρη Βελουχιώτη, γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου του 1905 στη Λαμία. Πατέρας του ήταν ο Δημήτρης Κλάρας που σταδιοδρόμησε ως δικηγόρος στην Λαμία και μητέρα του ήταν η Αγλαΐα Ζέρβα, η οποία καταγόταν από την Ήπειρο. Η οικογένεια Κλάρα ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων, κάτι που επηρέασε τον νεαρό Θανάση στην κατοπινή πορεία του στους αγώνες του. Το 1911 ο Θανάσης Κλάρας πηγαίνει στο δημοτικό σχολείο και το 1915 τελείωσε τη φοίτησή του και γράφεται στο σχολαρχείο . Ένα τυχαίο γεγονός όμως τον εμπόδισε να συνεχίσει το Γυμνάσιο στη Λαμία. Οι γονείς του λοιπόν αποφάσισαν να τον γράψουν στο γυμνάσιο της Χαλκίδας. Εκεί όμως ένιωθε στεναχωρημένος και αποφάσισε να διακόψει τη φοίτησή του. Τότε αποφάσισε να με προτροπή του πατέρα του να παρακολουθήσει τη Γεωπονική σχολή. Έτσι το 1919 γράφεται στο ανώτερο τμήμα της «Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής» της Λάρισας. Εκεί εκτός από τα βιβλία της σχολής μελετά πολλά βιβλία από τη βιβλιοθήκη του σπιτιού του και αγοράζει πολλά.

Το 1922 που τελειώνει τις σπουδές του, με φροντίδα του πατέρα του, διορίζεται ως γεωπόνος στην Γεωργική Υπηρεσία. Υπηρετεί στην Μπούκια και ύστερα στα Τρίκαλα. Εκεί έρχεται σε επαφή μόνος του με τους απλούς φτωχούς χωριάτες. Το 1923 έρχεται σε αντίθεση με τους προϊστάμενούς του στην Υπηρεσία και υποβάλλει την παραίτησή του. Ύστερα εγκαταλείπει την Λαμία και μια άνετη ζωή και αποφασίζει να πάει στην Αθήνα για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των λαϊκών μαζών.

Ο Θανάσης Κλάρας στα χρόνια της ΟΚΝΕ (http://www.katiousa.gr/istoria/prosopa-istoria/o-thanasis-klaras-sta-chronia-tis-okne/)

Ο Κλάρας εντάσσεται στο λαϊκό κίνημα και μάχεται για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Στην Αθήνα ήρθε σε στενή επαφή με τον λαϊκό αγωνιστή Τάκη Φίτσο και τον μύησε στους λαϊκούς αγώνες. Με την κατάσταση που επικρατούσε την περίοδο εκείνη, είχε προηγηθεί η Μικρασιατική καταστροφή, ο Κλάρας πείστηκε πως το μόνο κόμμα που μπορούσε να εξυπηρετήσει τα αιτήματα του λαού ήταν το λαϊκό κόμμα.

Η δράση του Θανάση Κλάρα ως προς τον λαϊκό αγώνα ξεκίνησε το 1925, οπότε και πάει στρατό για να εκπληρώσει τη στρατιωτική του θητεία. Πήρε το βαθμό του δεκανέα. Την ίδια περίοδο η πολιτική αστάθεια , η οποία είχε δημιουργηθεί οδήγησε με μαθηματική ακρίβεια στην επιβολή δικτατορίας υπό τον Πάγκαλο ( 1925-1926). Η δικτατορία του Πάγκαλου κήρυξε παράνομο το Κ.Κ.Ε. και διεξήγε διωγμούς εναντίον κομμουνιστών. Ο Κλάρας εξαιτίας της κομμουνιστικής του δράσης καθαιρέθηκε από δεκανέας και στάλθηκε στον «πειθαρχικό ουλαμό» του Καλπακίου .Ο Κλάρας ‘όμως και εκεί έδειξε το θάρρος του και συνέχισε τους αγώνες του.

Με το που απολύθηκε από τον στρατό το 1927, επέστρεψε στην οικογένειά στη Λαμία για λίγο καιρό. Ύστερα, κατέβηκε στην Αθήνα να συνεχίσει τους αγώνες του. Πρωθυπουργός πλέον ήταν ο Κονδύλης και προκήρυξε εκλογές για τις 7 Νοέμβριου του 1926. Με το που εντάσσεται ο Κλάρας στους κόλπους της νεολαίας του Κομμουνιστικού Κόμματος, την Ο.Κ.Ν.Ε., χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο παράξενο που όπως φαίνεται όμως είχε τη σημασία του, ονομαζόταν Μιζέριας. Με αυτό ήθελε να δείξει την άθλια θέση του λαού και τη φτώχεια από την οποία περιβαλλόταν.

Κατά το 1928 βλέπουμε το Θανάση Κλάρα, εκτός από τις δουλειές που είχε αναλάβει με τη νεολαία του κόμματος, να ασχολείται και να εργάζεται στο Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο. Όσο εργαζόταν εκεί μελέτησε πολλά βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Μάλιστα δύο βιβλία που εκτιμούσε ιδιαίτερα ήταντο έργο του Κορδάτου «Η κοινωνική σημασία της επαναστάσεως του 1821» και αυτό του Κλαούζεβιτς «Η φιλοσοφία του πολέμου» («Vom Kriege»). Βοήθησε και στην έκδοση του βιβλίου «Αζέφ ο προδότης».

Τον Αύγουστο (19) του 1928 διεξάγονται εκλογές,οι οποίες έγιναν κάτω από συνθήκες τρομοκρατίας εναντίον του λαϊκού κινήματος και τις κέρδισε το κόμμα των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος εγκαθίδρυσε ένα είδος προσωπικής εξουσίας σύμφωνο με τις τάσεις της προπολεμικής περιόδου με έντονη αντικομουνιστική πολιτική. Αποκορύφωμα αυτής της πολιτικής ήταν η ψήφιση του νόμου 4229, ο οποίος ονομάστηκε και «ιδιώνυμο^[1]», από τη Βουλή στις 25 Ιουλίου του 1929.

Αυτός ο νόμος αποτελεί ουσιαστικά μια παραβίαση του ελληνικού συντάγματος, αφού πλέον οι κομουνιστικές ιδέες και η διάδοσή τους διώκονταν από το νόμο. Επίσης, προέβλεπε τη διάλυση των κομουνιστικών σωματείων και απαγόρευε τις κομουνιστικές συγκεντρώσεις. Ο νόμος αυτός προέβλεπε φυλάκιση έξι μηνών και εξορία ένα με δύο χρόνια. Ο Κλάρας λοιπόν μετά από λίγους μήνες φυλακίστηκε για πρώτη φορά βάση του νόμου αυτού. Με απόφαση του Πλημμελειοδικείου της Αθήνας στις 23 Νοεμβρίου 1929 καταδικάστηκε σε σαρανταπέντε μέρες φυλάκιση.

Το 1929 ο Κλάρας εντάσσεται στους κόλπους του Κομμουνιστικού Κόμματος και είναι από τα πιο άξια μέλη του. Αναλαμβάνει την περιφρούρηση διάφορων δραστηριοτήτων, προστατεύει το λαϊκό κίνημα από χτυπήματα και τους λαϊκούς αγωνιστές από εκτοπίσεις, φυλακίσεις και άλλα. Ακόμα, είχε δημιουργήσει μια ομάδα αποδράσεων με λίγους συντρόφους για να βοηθάει στην απόδραση κομματικών μελών από τις φυλακές. Το περιστατικό με τη δραπέτευση του Νίκου Ζαχαριάδη είναι από τα πιο χαρακτηρίστηκα της δράσης του αυτής. Μαζί με όλες του αυτές τις δραστηριότητες είχε αναλάβει να είναι συντάκτης και αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» την επίσημη εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Σαν συντάκτης ασχολήθηκε κυρίως με το εργατικό ρεπορτάζ.

Το 1930 ο Κλάρας για δεύτερη φορά φυλακίζεται . Καταδικάστηκε για αντίσταση κατά των αρχών και του επιβλήθηκε η ποινή της δίμηνης φυλάκισης από το Πλημμελειοδικείο της Αθήνας. Ύστερα από την απόφαση αυτή οδηγήθηκε στις φυλακές Ιτζεδίν, οι οποίες βρίσκονταν στην Κρήτη.

Στις 23 Νοεμβρίου του 1930 γίνεται συλλαλητήριο για το ψωμί. Σε αυτό έκανε το ρεπορτάζ για τον «Ριζοσπάστη» και συμμετείχε ταυτόχρονα και ο Θανάση Κλάρας. Κάθε εκδήλωση όμως απαγορεύτηκε από την αστυνομία και ακολούθησαν συλλήψεις. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Κλάρας. Για την υπόθεση αυτή, η οποία στηρίχθηκε στο ιδιώνυμο καταδικάστηκε από το Πλημμελειοδικείο σε ενάμιση χρόνο φυλάκιση. Η ποινή όμως μειώθηκε από το Εφετείο σε έξι μήνες φυλάκιση. Στάλθηκε μετά την απόφαση αυτή στις φυλακές Συγγρού. Αποφυλακίστηκε τέλη Μάη αρχές Ιουνίου του 1931.

Τον Ιούλιο το 1931 ψηφίστηκε το νομοσχέδιο για την επαναφορά των επιτροπών ασφαλείας, το οποίο είχε ως συνέπεια να στέλνονται οι λαϊκοί αγωνιστές στην εξορία χωρίς να περάσουν από δίκη. Ο Κλάρας μαζί με κάποιους άλλους και τον Τάκη Φίτσο είναι από τους πρώτους, οι οποίοι εξορίζονται, με βάση απόφασης μιας τέτοιας επιτροπής. Όλοι αυτοί εξορίστηκαν στο νησί της Γαύδου.

Μετά την εξορία του στη Γαύδο ο Κλάρας δούλεψε αποκλείστηκα σε κομματικές δουλείες του Κ.Κ.Ε. Μέσα στα νέα του καθήκοντα είναι οι αποστολές του σε οργανώσεις εκτός Αθηνών, όπως για παράδειγμα το 1932 πάει στη Χαλκίδα για να μιλήσει σε συγκέντρωση που έκανε η τοπική οργάνωση. Μετά τον ξαναπιάνουν και τον στέλνουν στη Γαύδο εξορία. Το 1934 ελεύθερος πάλι αναλαμβάνει νέες αποστολές. Μια απ’ αυτές είναι η οργάνωση απόδρασης λαϊκών αγωνιστών από τις φυλακές της Αίγινας.

Κατόπιν, στέλνεται από το κόμμα στην περιφέρεια Μυτιλήνης, όπου το λαϊκό κίνημα βρίσκεται σε διαρκή άνοδο. Ο Κλάρας βέβαια ήταν γνωστός για τη δράση του, απ’ τις συλλήψεις και τις καταδίκες του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να εργαστεί κάτω από μεγάλο διωγμό στη Μυτιλήνη. Μάλιστα τον συνέλαβαν δύο φορές εκεί. Η καταδίκη του προκλήθηκε κυρίως από το γεγονός ότι χρησιμοποιούσε ψεύτικα πιστοποιητικά για να κινείται. Φυλακίστηκε συνολικά στη Μυτιλήνη 5 μήνες. Την πρώτη φορά μάλιστα που συνελήφθηκε εκεί τον χτύπησαν τόσο πολύ που έχασε δυο δόντια του. Το 1935 πάντως είναι ελεύθερος και βρίσκεται στην οργάνωση της Θράκης.

Η κήρυξη της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου αιφνιδίασε την ελληνική πολιτική σκηνή και τη κοινωνία. Η δικτατορία στηριγμένη στη βία, άσκησε μια επίδραση ανατρεπτική και καταστροφική στην εθνική και πολιτική ζωή. Ο φασισμός σημάδεψε με τη μαυρίλα του όλες τις εκδηλώσεις της ελληνικής ζωής.

Το πλήγμα που δέχθηκε το Κ.Κ.Ε. ήταν σοβαρό και πολλοί αγωνιστές φυλακίστηκαν η εξορίστηκαν. Έτσι λοιπόν και ο Κλάρας συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στην Αίγινα. Κατηγορήθηκε για αντιφασιστική δραστηριότητα και διανομή παράνομου υλικού μέσα στην Αθήνα. Όταν όμως τον στέλνουν από τις φυλακές της Αίγινας στην Αθήνα για να δικαστεί το 1937, μαζί με τους υπόλοιπους συγκρατούμενούς του δραπετεύον. Ο Κλάρας αποστέλλεται από το κόμμα στις οργανώσεις της Μακεδονίας και ξέρουμε πως βρέθηκε στη Δράμα. Όπου όμως συνελήφθη ξανά και κατηγορήθηκε σε τρεις μήνες φυλάκιση για πλαστογραφία από το Πλημμελειοδικείο Δράμας.

Ο Κλάρας μετά τη Δράμα οδηγήθηκε στις φυλακές της Αίγινας . Είναι και καταδικασμένος τρείς μήνες, αλλά συνάμα είναι και υπόδικος. Η δικτατορία τον παραπέμπει για να τον δικάσει με βάση τον νόμο 117 που αντικατέστησε το «ιδιώνυμο». Έτσι με την απόφαση του Πλημμελειοδικείου Αθήνας στις 31 Μαρτίου 1938 καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων χρόνων για αντιφασιστική δράση. Μετά στέλνουν τον Κλάρα στις φυλακές της Κέρκυρας στα μέσα του 1939 (περίπου τον Ιούνιο). Και ύστερα από μικρό χρονικό διάστημα ο Κλάρας «υποβάλλει δήλωση» στη διεύθυνση των φυλακών και αποφυλακίζεται.

Πολλές απόψεις εκφράστηκαν για τη δήλωσή του και δόθηκαν διάφορες εξηγήσεις που η κάθε μία θεμελιωνόταν σε πληροφορίες και αφηγήσεις τρίτων, αλλά και διάφορες υποθέσεις. Οι εξηγήσεις αυτές για την δήλωση του είναι βασικά τρείς. Σύμφωνα με την πρώτη η δήλωση έγινε κατόπιν διαταγής του Νίκου Ζαχαριάδη στον Κλάρα. Η δεύτερη άποψη ισχυρίζεται ότι τελικά ο Κλάρας λύγισε κάτω από την πίεση και τη βία της δικτατορίας. Και η τελευταία υπόθεση υποστηρίζει ότι ο Κλάρας, παρά το γεγονός ότι το κόμμα απέρριπτε κατηγορηματικά τη δήλωση, απειθαρχώντας στη γραμμή αυτή και παραβιάζοντας τις αρχές του, υπέγραψε τη δήλωση με απώτερο σκοπό να βγει από τη φυλακή και να συνεχίσει τους αγώνες του. Συγκεκριμένα θα βοηθούσε στο ξεσκέπασμα πρακτόρων της δικτατορίας στις γραμμές του κόμματος. Η υπόθεση αυτή είναι η πιο κοντινή στην πραγματικότητα, αλλά δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι ισχύει στην πραγματικότητα.

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η φασιστική Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Ελλάδα. Ο ελληνικός λαός σύσσωμος ξεσηκώθηκε εναντίον του κατακτητή . Όλες οι δημοκρατικές δυνάμεις ενώθηκαν κατά της προέλασης των φασιστών στη χώρα. Σημαντικό ήταν το γράμμα που απηύθυνε ο Ζαχαριάδης από την εξορία του στον ελληνικό λαό. Οι εξελίξεις του πολέμου όμως ήταν αντίθετες προς τα συμφέροντα πολλών γερμανόφιλων κρατικών παραγόντων. Από τα μέσα του Νοεμβρίου ο ελληνικός στρατός, αφού απέκρουσε την ιταλική επίθεση, προέβη σε αντεπίθεση. Έδιωξε τους Ιταλούς από τα ελληνικά εδάφη και ο πόλεμος συνεχίστηκε στην Αλβανία.

Μόλις κηρύχτηκε ο πόλεμος, ο Κλάρας παρουσιάστηκε αμέσως, μαζί με άλλους χιλιάδες Έλληνες πατριώτες, στο μέρος που γινόταν η συγκέντρωση της μονάδας του. Εντάσσεται στην μονάδα του το 2ο Σύνταγμα πυροβολικού, που είχε σαν έδρα του το χωριό Συκούριο της Λάρισας. Αμέσως φεύγει με τους συναδέλφους του για τη Θεσσαλονίκη και ύστερα από λίγες μέρες για τις Σέρρες. Τελικά, τον εντάσσουν στο 3ο Σύνταγμα του αντιαεροπορικού πυροβολικού που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη. Μετά την κατάρρευση του μετώπου η πυροβολαρχία που υπηρετούσε ο Κλάρας ήταν η μόνη που υποχώρησε συντεταγμένα και κατέστρεψε αεροπλάνα στο αεροδρόμιο της Χαλκίδας για να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών.

Ο Κλάρας από τις ημέρες αυτές της κατάρρευσης του μετώπου βρίσκει την ευκαιρία να εκλαϊκεύσει και να προπαγανδίσει στους φαντάρους συναδέλφους του αυτό που είχε συλλάβει μέσα στο μυαλό του, ότι έπρεπε δηλαδή να συνεχιστεί ο πόλεμος με κάθε τρόπο. Μια από τις πρώτες μέριμνες των κομμουνιστών και της ανασυγκροτημένης Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Ε. ήταν η συγκέντρωση και η απόκρυψη του οπλισμού που ήταν απαραίτητος για τη συνέχιση του πολέμου

Βιβλιογραφία- Πηγές

1. Πάνος Λάγδας, «Άρης Βελουχιώτης, ο Πρώτος του Αγώνα», εκδ. Σφαέλος, Αθήνα 1965
2. Κ. Παπαρηγόπουλος, Π. Καρολίδης, Γ. Αναστασιάδης, Ν. Μουτσόπουλος, «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», εκδ. Αλέξανδρος, Θεσσαλονίκη 1994
3. Διονύσης Χαριτόπουλος, «Άρης ο Αρχηγός των Ατάκτων», τόμ. Α, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1997
4. Γιάννης Χατζηπαναγιώτου (καπετάν Θωμάς), «Η πολιτική Διαθήκη του Άρη Βελουχιώτη», εκδ. Δωρικός, Αθήνα 1997
5. « Ακρόπολις» 25 Ιουλίου 1929

1. «Σύντονα κυβερνητικά μέτρα. Θα ενεργηθούν προληπτικώς αθρόαι συλλήψεις προς ματαίωσιν των κομμουνιστικών σχεδίων…… Το Κράτος θα επιδείξη όλην την επιβολήν του». «…. Επί τη βάσει των επισήμων πληροφοριών διεξήχθη συζήτησις επί των ενδεδειγμένων μέτρων προς ματαίωσιν των προπαρασκευαζομένων εκτροπών. Ούτως αποφασίσθη 1) Να δημοσιευθή εις την Εφημερίδα τηςΚυβερνήσεως ο νεαρός νόμος «περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος». 2) Να γίνουν ει ευρυτάτην κλίμακα προληπτικαί συλλήψεις εις Αθήνας, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Καβάλα, Σέρρας, Δράμα. 3) Να απαγορευθούν απολύτως είτε εν υπαίθρω, είτε εν κλειστώ χώρω αι συγκεντρώσεις επί τη βάσει του άρθρου 2, του εις το σήμερον κυκλοφορούν φύλλον της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως νεαρού νόμου….. Εν τέλει ενεκρίθη υπό των συσκεφθέντων ο υποβληθείς κατάλογος συλλήψεως των πρωτοστατούντων εις τα κομμουνιστικάς κινήσεις, ο οποίος διεβιβάσθη εις το Τμήμα Ειδικής Ασφαλείας προς άμεσον εκτέλεσιν».« Ακρόπολις» 25 Ιουλίου 1929 ↑