Η Συνθήκη του Μάαστριχτ

Ήταν 7 Φεβρουαρίου του 1992, όταν τα 12 μέλη της ΕΟΚ υπογράφουν τη συνθήκη του Μάαστριχτ, με την οποία άνοιξε ο δρόμος για την υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, του ευρώ. Με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, η ΕΟΚ μετονομάζεται σε Ευρωπαϊκή Ένωση. Ουσιαστικά σαν σήμερα αρχίζει να  μπήκαν τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεμέλιος λίθος λοιπόν ήταν η ξακουστή «Συνθήκη του Μάαστριχτ», που υπογράφηκε στην ολλανδική κωμόπολη, από τους ηγέτες των κρατών μελών της ΕΟΚ, στις 7 Φεβρουαρίου 1992.

Η συνθήκη αυτή, θα έφερνε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της ελεύθερης οικονομίας και του καπιταλισμού σε ολόκληρη τη γηραιά ήπειρο, που πλέον εγκαθιδρυόταν το μονοπωλιακό στάδιο του καπιταλισμού που ήδη είχε αρχίσει να παρουσιάζει στοιχεία της εξέλιξης του σε αυτή τη κατεύθυνση από τις δεκαετίες 60-70. Από το Δεκέμβριο του 1991, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) αποφάσισαν εκεί τη μετεξέλιξη της ΕΟΚ (1) σε Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως την ξέρουμε σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο 73β της Συνθήκης του Μάαστριχτ, «απαγορεύεται οποιοσδήποτε περιορισμός των κινήσεων κεφαλαίων» και με το άρθρο 102α υιοθετείται η «αρχή της οικονομίας της ανοιχτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό». Ένας ανταγωνισμός που βάσει των νόμων της ελεύθερης αγοράς, ευνοούσε τα πανίσχυρα μονοπώλια και τις εθνικές τάξεις του κάθε αστικού κράτους μέλους. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ έδινε προτεραιότητα στη δημιουργία της ΟΝΕ και στο κοινό νόμισμα. Ο νεοφιλελευθερισμός πλέον είχε έρθει και στην Ευρώπη.

Η συνθήκη του Μάαστριχτ επικυρώθηκε στις περισσότερες χώρες της ΕΕ από τα κοινοβούλια των κρατών, με εξαίρεση την Ιρλανδία, τη Γαλλία και τη Δανία, στις οποίες η συνθήκη τέθηκε σε δημοψήφισμα. Στη Γαλλία η συνθήκη επικυρώθηκε με ποσοστό μόλις 51% έναντι 49% που τάχτηκε κατά. Στη Δανία η συνθήκη απορρίφθηκε. Ύστερα όμως από τη συμφωνία του Εδιμβούργου, η οποία εξαιρούσε τη Δανία από τέσσερα σημεία της συνθήκης του Μάαστριχτ, ακολούθησε νέο δημοψήφισμα το οποίο υπήρξε θετικό.

Στην Ελλάδα η συνθήκη επικυρώθηκε από τη βουλή τον Ιούλιο του 1992. Υπέρ της συνθήκης τάχτηκαν τα κόμματα του ΠΑΣΟΚ, η Νέα Δημοκρατία, ο Συνασπισμός και η Πολιτική Άνοιξη ενώ κατά της συνθήκης τάχθηκε μόνο το ΚΚΕ. Τα 12 κράτη μέλη της ΕΟΚ, που συνυπέγραψαν τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ήταν η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Βρετανία, η Ιρλανδία, η Δανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα.  Από ελληνικής πλευράς, τη συνθήκη του Μάαστριχτ υπέγραψε ο τότε Υπουργός Εξωτερικών, Αντώνης Σαμαράς.