Αμπντουλάχ Οτσαλάν: H ζωή, η δράση και η σύλληψη του Κούρδου ηγέτη – Του Αποστόλη Σερέτη

Ήταν 15 Φεβρουαρίου 1999 όταν όλες οι τηλεοράσεις έκαναν λόγο για τη σύλληψη εκείνη. Πολλά έχουν ακουστεί, πολλά έχουν ειπωθεί, πολύ μελάνι έχει χυθεί για την υπόθεση αυτή. Ωστόσο αρκετά ερωτήματα παραμένουν δίχως να έχουν δοθεί ξεκάθαρες απαντήσεις. Όπως τι ρόλο έπαιξε η ελληνική κυβέρνηση στην υπόθεση αυτή, τι πιέσεις υπήρξαν, ποιο ήταν το παρασκήνιο, ποιος ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών, των ΗΠΑ; Στο παρακάτω κείμενο θα επιχειρηθεί να δοθεί μια απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα, με όσα γίνεται περισσότερα τεκμηριωμένα στοιχεία. Πριν μπούμε στα ενδότερα της υπόθεσης και της σύλληψης του Κούρδου ηγέτη, πρέπει πρώτα από όλα να δούμε ποιος ήταν ο ίδιος ο Οτσαλάν για να καταλάβουμε το μέγεθος της ιστορικότητας των γεγονότων και τη σημασία της σημερινής επετείου που πρέπει να είναι διδακτική σε Έλληνες, Κούρδους και όλους τους λαούς γενικά που βλέπουν την κατάκτηση της ελευθερίας, της αυτοδιάθεσης και της ανεξαρτησίας από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Γέννηση-Πολιτική Σταδιοδρομία-Σύγκρουση με Τουρκικό αστικό κράτος

Ο Οτσαλάν γεννήθηκε στις 4 Απριλίου 1949 και προέρχεται από μία φτωχή οικογένεια χωρικών. Αφού πήγε σε Επαγγελματικό Λύκειο Κτηματολογίου στην Άγκυρα, όπου σπούδασε και αποφοίτησε από τη Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Μελέτησε βαθιά τον σοσιαλισμό, ιδιαίτερα τον Μάο, και προβληματίστηκε πολύ για τη θέση του κουρδικού λαού στο τουρκικό κράτος. Δεν άργησε να συμπορευθεί με το αριστερό κίνημα και πήρε ενεργό μέρος στο φοιτητικό κίνημα, στο οποίο σύντομα εξελίχτηκε σε ηγετικό στέλεχος.
To 1973 ο Οτζαλάν, κατά τη διάρκεια μίας διάλεξής του, δήλωσε ότι «στην Τουρκία υπάρχουν δύο έθνη, οι Τούρκοι και οι Κούρδοι». Επρόκειτο για μια ιστορική παρέμβαση καθώς παραβίασε ένα ζήτημα ταμπού για την τουρκική κοινωνία. Την ίδια χρονιά οι τουρκικές αρχές τον συνέλαβαν για τη δράση του και κρατήθηκε 7 μήνες στη φυλακή βασανιζόμενος.

To 1975 σε συνεργασία με τον Μαζλούμ Ντογκάν και τον Μεχμέτ Χαϊρί Ντουρμούς εξέδωσαν «Το Μανιφέστο», που σκιαγραφεί, σε γενικές γραμμές, τα κύρια καθήκοντα και τις προοπτικές της επανάστασης στο Κουρδιστάν. Την ίδια περίοδο και οι τρεις περιόδευσαν σε κάθε γωνιά του τουρκοκρατούμενου Κουρδιστάν, ώστε να δημιουργήσουν επαναστατικό αναβρασμό. Κατάφεραν έτσι να αποκτήσουν πολλούς υποστηρικτές, ιδιαίτερα ανάμεσα στη νεολαία. Ο Οτσαλάν και οι σύντροφοί του του συνάντησαν πολλά εμπόδια κυρίως και από τις αντιδραστικές φεουδαρχικές προκαπιταλιστικές κοινωνικές δυνάμεις του Κουρδιστάν, που περιφρουρούσαν ζηλότυπα τα προνόμιά τους. Στις 27 Νοεμβρίου τον 1978, στο Φις, στην περιοχή Λίτσε του Ντιγιάρμπακιρ ίδρυσαν τo Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, το γνωστό Ρ.Κ.Κ. Εκεί το «Μανιφέστο» υιοθετήθηκε ως ιδρυτικό πρόγραμμα του Κόμματος στο Πρώτο Συνέδριό του. Το Ρ.Κ.Κ παρουσίασε μια πολύ πλούσια δράση καθώς σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κέρδισε αρκετούς οπαδούς ανάμεσα σε ποικίλες κοινωνικές δυνάμεις αλλά κυρίως στα λαϊκά στρώματα. Εργάτες, αγρότες,φοιτητές ,τεχνίτες. Παράλληλα οργάνωσε απεργίες σε εργοστάσια, καθοδήγησε φοιτητικές διαδηλώσεις και βοήθησε στην οργάνωση εξεγέρσεων χωρικών απέναντι σε μεγαλοκτηματίες. Η απάντηση του τουρκικού αστικού κράτους ήταν μαζικές συλλήψεις, σφαγές, βασανιστήρια και διώξεις. Στόχος τους η δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, με σοσιαλιστικό προσανατολισμό. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1978, στο Μαράς, με αφορμή τη δολοφονία δύο μελών ακροδεξιών κομμάτων, προκλήθηκε γενικευμένη σύρραξη, που κατέληξε σε σφαγή ανάμεσα σε Κούρδους και Τούρκους. Τότε η τουρκική κυβέρνηση κήρυξε στρατιωτικό νόμο στις περισσότερες από τις κουρδικές επαρχίες της Ανατολίας.

Στρατιωτική και πολιτική οργάνωση

To 1979 ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν, βλέποντας ότι επίκειται η στρατιωτική επέμβαση του στρατηγού Εβρέν και όντας ανέτοιμος να την αντιμετωπίσει στρατιωτικά, αναζήτησε βάσεις στον Λίβανο (ο οποίος από το 1975 βρισκόταν υπό την κατοχή της Συρίας – πιστού συμμάχου της Ρωσίας), όπου κατόρθωσε να οργανωθεί στρατιωτικά. Στην κοιλάδα Μπεκάα ίδρυσε τη στρατιωτική και πολιτική ακαδημία του. Κάτι που ανέτρεψε τους σχεδιασμούς του Οτσαλάν αλλά και την κατάσταση του πολιτικού βίου ήταν όταν στις 12 Σεπτεμβρίου του 1980, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις με πραξικόπημα κατέλαβαν την εξουσία και εγκαθίδρυσαν δικτατορία. Ένας από τους κύριους στόχους σε προτεραιότητα της τουρκικής χούντας ήταν η καταστολή του Κουρδικού Εθνικού Απελευθερωτικού Κινήματος. Εν τω μεταξύ στον Λίβανο ο Οτσαλάν ανέπτυσσε τη στρατιωτική οργάνωση. Ήταν ήδη εκλεγμένος Γενικός Γραμματέας τον P.Κ.K., από το πρώτο Συνέδριό του, στις 27 Νοεμβρίου του 1978. To Δεύτερο Συνέδριο, που διεξήχθη από τις 20 έως τις 25 Αυγούστου 1982, έλαβε την απόφαση επιστροφής στο Κουρδιστάν και την έναρξη ένοπλης εξέγερσης. Δύο χρόνια μετά, τον δεκαπενταύγουστο του 1984, το Ρ.Κ.Κ. επέστρεψε στην Τουρκία με εκπαιδευμένα στελέχη και ξεκίνησε τον ένοπλο αγώνα με επιθέσεις στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ερούχ και του Σεμντινλί. Το 1987, με την επιβολή στρατιωτικού νόμου από την Τουρκία, πάνω από 900 περίπου πόλεις και 3.000 χωριά του τουρκικού Κουρδιστάν εκκενώθηκαν. Η Τουρκία εστίασε όλη την προσοχή της στον Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Τον βάπτισε τρομοκράτη, αφαιρώντας το επαναστατικό ιδεολογικό του υπόβαθρο και τρομοκρατική οργάνωση το P.K.K.Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαική Ένωση υποστήριξαν τις θέσεις της Τουρκίας.

Στις 15 Δεκεμβρίου 1995, το P.K.K. κήρυξε μονομερή κατάπαυση πυρός στο Κουρδιστάν βρισκόμενο σε αδιέξοδη κατάσταση εφόσον όλοι οι διεθνείς φορείς, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έκλειναν τα μάτια τους στις ιμπεριαλιστικές και ανάλγητες πρακτικές της τουρκικής πλευράς. Ο Οτσαλάν κάλεσε το τουρκικό κράτος σε διάλογο προκειμένου να εξευρεθεί ειρηνική πολιτική λύση. Όμως δεν έλαβε απάντηση, αντίθετα η Τουρκία κατέστρωσε σχέδια για τη σύλληψή του. Διαθέτοντας στρατιωτική υπεροπλία απείλησε τη Συρία, όπου βρισκόταν ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, με τη διπλωματική υποστήριξη των Η.Π.Α. και του Ισραήλ. Η Συρία αρχικά αντέδρασε αλλά στην συνέχεια οπισθοχώρησε. Έτσι από εκείνη την περίοδο ξεκίνησε για το Κούρδο ηγέτη ένας αγώνας δρόμου ανάμεσα στο χρόνο και τη μυστικότητα. Οι συγκρούσεις αυτές που ουσιαστικά ξεκινούν από το 1984, με πολύ συγκρούσεις μεταξύ του Εργατικού Κόμματος και του τουρκικού στρατού, στοίχισε τη ζωή 40.000 ανθρώπων περίπου.

Η περιπλάνηση και η σύλληψη

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1998 ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν εγκατέλειψε τη Συρία έπειτα από τις πιέσεις που άσκησαν Αμερικανοί και Τούρκοι στη Δαμασκό για να σταματήσει να παρέχει υποστήριξη στο Ρ.Κ.Κ. και τον ηγέτη του. Στις 9 Οκτωβρίου 1998 αεροσκάφος των Συριακών Αερογραμμών προσγειώνεται στο Ελληνικό προερχόμενο από τη Δαμασκό. Οι επιβάτες του, και κυρίως ο ένας από αυτούς, ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν προκαλούν αναστάτωση στη κυβέρνηση Σημίτη. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ακολουθώντας κατά γράμμα τις θέσεις των συμμάχων της ΗΠΑ και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ όχι μόνο δεν διαπραγματεύεται, αλλά αρνείται και να τον δεχτεί, σε μία πράξη πανικού και έλλειψης πολιτικής βούλησης σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Έτσι ο Οτσαλάν αναχωρεί για τη Ρωσία και τη Μόσχα.

Στις 12 Οκτωβρίου 1998 ο Οτσαλάν αναχωρεί για την Ιταλία καθώς πολλές κυβερνήσεις των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρνήθηκαν να τον δεχτούν. Τα ίχνη του χάθηκαν για ένα περίπου μήνα όταν στις 12 Νοεμβρίου του ίδιου έτους ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν προσγειώνεται στο Φιουμιτσίνο της Ρώμης και συλλαμβάνεται, από την ιταλική Αστυνομία. Αρχικά ανακοινώνεται η σύλληψή του από τον υπουργό Εξωτερικών Λαμπέρτο Ντίνι, ως καταζητούμενου για παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου, ενώ την ίδια στιγμή στη Ρώμη και άλλες πόλεις χιλιάδες Κούρδοι διαδηλώνουν υπέρ του ηγέτη τους. Η Τουρκία απειλεί ευθέως πλέον την Ιταλία με διπλωματικό επεισόδιο και ζητά την έκδοσή του, κατηγορώντας τον για θάνατο 30.000 αμάχων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα στις 16 Νοεμβρίου να ξεσπάσει διπλωματική κρίση μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας. Στις 20 Νοεμβρίου ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, που μέχρι τότε βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Ρώμη, μπορεί πλέον να κυκλοφορεί ελεύθερος, καθώς οι ιταλικές αρχές απέρριψαν το αίτημα της Τουρκίας για έκδοση, με την αιτιολογία ότι το ιταλικό Σύνταγμα απαγορεύει την έκδοση ατόμων σε χώρα που εφαρμόζει ακόμη τη θανατική ποινή. Στις 22 Νοεμβρίου η τουρκική κυβέρνηση απειλεί ευθέως με μποϊκοτάζ των ιταλικών προϊόντων αν δεν παραδοθεί ο Οτσαλάν στην Τουρκία.
Μέχρι τις 15 Ιανουαρίου κανείς δεν ήξερε που βρισκόταν ο Κούρδος ηγέτης. Στις 29 Ιανουαρίου ο απόστρατος πλοίαρχος Π.Ν. Αντώνης Ναξάκης, σύμφωνα με δική του ομολογία, αναλαμβάνει χωρίς να έχει καμμία έγκριση, την πρωτοβουλία να μεταφέρει τον Οτσαλάν και τους συντρόφους του στην Ελλάδα με ιδιωτικό τζετ αεροσκάφος από το Μινσκ της Λευκορωσίας. Ο Ναξάκης ειδοποιεί τον τότε Έλληνα Υπ-Εξ Θεόδωρο Πάγκαλο κατόπιν εορτής και στη συνέχεια κρύβει τον Οτσαλάν στο σπίτι του. Στις 31 Ιανουαρίου τo αεροπλάνο που τον μεταφέρει περιφέρεται και πάλι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ζητώντας άδεια προσγείωσης από διάφορες χώρες, δίχως να λάβει θετική απάντηση. Η Ολλανδία τον διώχνει, το ίδιο και η Ελβετία. Από το Μινσκ ξαναγυρίζει στην Ελλάδα για να οδηγηθεί τελικά στην Κένυα.

Στις 2 Φεβρουαρίου 1999 ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν βρίσκεται στην Κένυα και κρύβεται στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη μαζί με τους συντρόφους του. Τον συνοδεύει και ο Έλληνας ταγματάρχης της Ε.Υ.Π. Σάββας Καλεντερίδης ως σωματοφύλακάς του. Την ίδια μέρα η κυβέρνηση της Άγκυρας καλεί τους πρεσβευτές της Σερβίας, της Νορβηγίας και του Βελγίου και τους ζητά να μη δεχτούν τον Οτσαλάν, ο οποίος εκείνη τη χρονική στιγμή είναι άγνωστο πού βρίσκεται. Στις 13 Φεβρουαρίου στην Κένυα φτάνει ο Έλληνας δικηγόρος του Οτσαλάν, Φαήλος Κρανιδιώτης, ο οποίος συζητά με τον Κούρδο ηγέτη και τον Έλληνα πρέσβη και επιστρέφει στην Ευρώπη για να ζητήσει βοήθεια. Εδώ σε αυτό το σημείο έχουν ειπωθεί οι περισσότερες θεωρίες. Δεν μπορούμε να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε με βεβαιότητα σε όσα έχουν ειπωθεί για το ρόλο των μυστικών υπηρεσιών, του Κρανιδιώτη, του Καλεντερίδη και πόσα ακόμα έχουν ακουστεί. Ωστόσο το βράδυ της 15ης Φεβρουαρίου και κατά τις πρώτες ώρες της 16ης, ο Οτσαλάν συλλαμβάνεται και οδηγείται με ιδιωτικό αεροσκάφος αλυσοδεμένος στη Τουρκία, όταν στα Μ.Μ.Ε επικρατούσε πανδαιμόνιο.

Επίλογος

Από τις 15 Φεβρουαρίου 1999 μέχρι σήμερα, ο Οτσαλάν κλείνει 20 χρόνια στην απομόνωση στο νησί Ιμραλί. Υπόκειται σε ένα καθεστώς κράτησης, ειδικά διαμορφωμένο και κατά παράβαση οποιουδήποτε εθνικού ή διεθνούς κανόνα. Από τις 27 Ιουλίου 2011 απαγορεύεται να δει τους δικηγόρους του ενώ δεν υπάρχουν νέα του από τις 11 Σεπτεμβρίου 2016. Παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Επιτροπή για τη Καταπολέμηση Βασανιστηρίων έχουν ασκήσει κριτική, δεν έχει παρθεί κάποιο ουσιαστικό μέτρο. Αυτό εξηγείται αντικειμενικά από το γεγονός πως το αστικό κράτος της Τουρκίας, είναι βασικός εταίρος στην ευρύτερη περιοχή για τις ΗΠΑ και την Ε.Ε ενώ η τουρκική οικονομική ελίτ είναι πλέον από τις πλέον ισχυρές με τρομακτική συσσώρευση κεφαλαίου και πολλά πεδία δραστηριοποίησης στον ευρωπαϊκό χώρο. Αυτά όλα λοιπόν δεν διακυβεύονται για τον Οτσαλάν παρά το γεγονός ότι έχουν καταπατηθεί πολλάκις τα δικαιώματα του. (αλλά ας σκεφτούμε τι συμβαίνει στη Γαλλία πχ κι ας ας δούμε γιατί δεν γίνεται τίποτα).

Το ΡΡΚ από την πλευρά του συνεχίζει να πραγματοποιεί αιματηρές επιθέσεις. Σύμφωνα με στοιχεία της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης International Crisis Group (ICG), από την ανακωχή που αποφασίστηκε τον Ιούλιο του 2015 μέχρι σήμερα σκοτώθηκαν 4.300 άνθρωποι. Αυτή η πολύ λανθασμένη τακτική δεν θα ωφελήσει σε τίποτα καθώς πολύ εύκολα η αστική τάξη της Τουρκίας έχει εκμεταλλευτεί για να δικαιολογήσει τον όρο τρομοκράτη με τον οποίο βάφτισε τον Οτσαλάν πριν από μερικές δεκαετίες. Είναι άλλο πράγμα η μαζική ένοπλη πάλη, οι οργανωμένες απεργίες, το πολιτικό σχέδιο και λόγος και άλλο πράξεις που λειτουργούν σαν φαγητό που θρέφει το τέρας της καταπίεσης και του ολοκληρωτισμού.

Κλείνοντας αξίζει να αναφερθεί κάτι πολύ σημαντικό. Το πρακτορείο ANF αναφέρει πως πλέον 20 χρόνια μετά την σύλληψή του ο Οτσαλάν φτάνει στα επίπεδα της επιρροής που είχε ο Νέλσον Μαντέλα. Συγκεκριμένα φιλοξενεί τις δηλώσεις του θεωρητικού της πολιτικής επιστήμης Αντόνιο Νέγκρι, ο οποίος δηλώνει πως «ο Οτσαλάν είναι ένας φυλακισμένος που έχει γίνει μυθική μορφή όπως ο Μαντέλα στον 20ο αιώνα. Έτσι και ο Οτσαλάν στον 21ο αιώνα». Τέλος να σημειώσω, πως είδα ότι σε πολλά σαιτ, κυκλοφορεί σε σχετικά αφιερώματα, η εικόνα του Οτσαλάν αλυσοδεμένου. Δεν το επέλεξα αυτό και δηλώνω κάθετα την αντίθεση μου. Πιστεύω και αυτό πάει προς λοιπά σαιτ και αρθρογράφους τους που πιθανόν να διαβάσουν αυτό το κείμενο, ότι όταν ένας λαός αγωνίζεται για την ελευθερία του, διαφωνείς ή όχι με τη στρατηγική του, οφείλεις τον ηγέτη του αγώνα του που είναι φυλακισμένος να τον δείχνεις ελεύθερο. Έτσι όπως πρέπει να τον θυμούνται οι συμπατριώτες του. Χωρίς δεμένα χέρια, χωρίς μάσκες και αλυσίδες. Ελεύθερο.

 

Πηγές-Ιστότοποι

1. Οτζαλάν Αμπντ. Για ένα ελεύθερο Κουρδιστάν, Αθήνα
2. Καλεντερίδης Σ. 2007, «Παράδοση Οτζαλάν: Η ώρα της αλήθειας», Ινογνώμων, Αθήνα.
3. «Οτζαλάν: Τέλος η ειρήνευση με την Τουρκία εάν το Ισλαμικό Κράτος σφαγιάσει Κούρδους». Ναυτεμπορική. 4 Οκτωβρίου 2014
4. https://www.newsbeast.gr/o-otsalan-kai-i-epirroi-toy-simera-eikosi-chronia-meta-ti-syllipsi-toy
5. https://mikropragmata.lifo.gr/ti-eiche-ginei-telika-me-ton-ampntoulach-otsalan-kai-poso-efthyni-eiche-i-elliniki-kyvernisi