Υπάρχει μέλλον για τις κλασσικές σπουδές; – ραδιοφωνική εκπομπή
Αναδειμοσίευση απο ertnews.gr
Για το θέμα προσκλήθηκε να μιλήσει ο Άγγελος Χανιώτης, καθηγητής στη Σχολή Ιστορικών Μελετών του Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον, που είναι ξεχωριστό ίδρυμα από το πανεπιστήμιο.Η κατάργηση της εν λόγω υποχρεωτικότητας για τους νέους φοιτητές στο προαναφερόμενο Τμήμα του φημισμένου αμερικανικού πανεπιστημίου προξένησε εντύπωση στις ΗΠΑ, αλλά ειδικά στη χώρα μας, από την άποψη πως συμβαίνει σε ένα κορυφαίο εκπαιδευτικό θεσμό, αλλά και το ότι συμβολίζει μια νέα ευρύτερη τάση.
Αυτή που θέλει τις κλασσικές σπουδές, όχι μόνον να υποχωρούν διεθνώς απέναντι στις θετικές επιστήμες, αλλά τώρα να γίνονται και αντικείμενο κριτικής πως χαρακτηρίζονται από δομικό ρατσισμό. Κι αυτό με τα επιχειρήματα πως οι κλασσικές σπουδές, ειδικά στο παρελθόν, αλλά ακόμη και τώρα, προάγουν την ιδέα της λευκής υπεροχής και του δυτικού πολιτισμού, αποσιωπώντας ή υποβαθμίζοντας τα φαινόμενα της δουλείας, της μεταχείρισης των γυναικών ως κατώτερων όντων, την μεταγενέστερη αποικιοκρατία κλπ.
Ένα άλλο σημείο κριτικής, επίσης, είναι ο σχετικά μικρός αριθμός ανθρώπων από άλλες φυλές ή και γυναικών που ασχολούνται με τέτοιες σπουδές.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα αν έχει βάση το αίτημα του καθηγητή του Τμήματος Κλασσικών Σπουδών του Πρίνστον Νταν-ελ Παντίλα Περάλτα –και βασικού εκπροσώπου της προαναφερόμενης κριτικής- πως στη σημερινή πολυπολιτισμική εποχή οι σχετικές σπουδές πρέπει να γίνουν πιο «συμπεριληπτικές».
Να αρχίσουν, δηλαδή, να συμπεριλαμβάνουν και άλλες μορφές «κλασσικισμού», όπως είναι οι «μαύρες σπουδές», οι σπουδές φύλου, η καλύτερη και βαθύτερη μελέτη και άλλων πολιτισμών πλην «των ιστορικών της Μεσογείου».
Μια άλλη κριτική που εδώ και χρόνια αναπτύσσεται είναι ότι οι κλασικές σπουδές βασίζονται κατά πολύ σε πρότυπα και μεθόδους του 18ου και 19ου αιώνα, με αποτέλεσμα να είναι ανεπίκαιρες και μη ελκυστικές στο σύγχρονο κόσμο. Με βάση αυτή την άποψη, ενώ τα κλασικά γράμματα αυτά καθαυτά δεν είναι παρωχημένα –κάθε άλλο- παραμένει αναχρονιστικός ο τρόπος που καλλιεργούνται σε σχολεία και πανεπιστήμια.
Από την άλλη, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, του Διαδικτύου και της βιοτεχνολογίας διαπιστώνεται να υπάρχει ανάγκη, ακόμη και σε αλγοριθμικά μοντέλα και συγκεκριμένες εφαρμοσμένες έρευνες, χρήσης ηθικών κανόνων και φιλοσοφικών εννοιών που προσφέρουν οι κλασσικές σπουδές. Το ερώτημα, όμως, είναι αν οι τελευταίες μπορούν να προσαρμοστούν και να ανταποκριθούν.
Εν τέλει κοιτώντας το μέλλον, ποιο μπορεί αυτό των κλασσικών σπουδών; Η απόφαση του Πρίνστον μπορεί να σόκαρε, ειδικά εδώ στην Ελλάδα. Από την άλλη, όμως, η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στα ελληνικά πανεπιστήμια πιστοποίησε για ακόμη μια φορά την κρίση αυτών των σπουδών στην ίδια τη χώρα μας.
Συγκεκριμένα, η βάση εισαγωγής σε εμβληματικά Τμήματα, όπως της Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ, κυμάνθηκε κάτω από τα 13.000 μόρια, όταν πριν 10 χρόνια ξεπερνούσε τα 17.000 μόρια. Στα διάφορα, μάλιστα, ομοειδή τμήματα της περιφέρειας, η βάση εισαγωγής φέτος μόλις ξεπέρασε τα 8.000 μόρια.
Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η δυσκολία των θεμάτων και η βαθμολογική κλιμάκωση των γραπτών δεν έχουν αλλάξει αισθητά τα τελευταία χρόνια, είναι εμφανές ότι ολοένα και περισσότεροι μαθητές δίνουν προτεραιότητα σε άλλα πεδία. Ανάλογες τάσεις αναπτύσσονται και σε χώρες που είχαν ισχυρές παραδόσεις κλασσικών σπουδών, όπως στην Γαλλία και Ιταλία.
Ακούστε πως απάντησε ο καθηγητής Άγγελος Χανιώτης γι’ αυτές τις εξελίξεις και τους προβληματισμούς.
Το μέλλον των κλασσικών σπουδών στα εκπαιδευτικά ιδρύματα των ΗΠΑ και διεθνώς είναι το κρίσιμο θέμα που αναλύθηκε στην εκπομπή «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου. Αφορμή αποτέλεσε η απόφαση του Πανεπιστημίου Πρίνστον να καταργήσει την υποχρεωτικότητα των αρχαίων ελληνικών και λατινικών για τους νεοεισερχόμενους φοιτητές στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του.
- 31
- 425
