Γεώργιος Σουρής: Ως πότε τέλος πάντων θα λέγωμεν «ως πότε;»

Ήταν 26 Αυγούστου 1919, όταν έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος σατιρικός ποιητής, δημοσιογράφος και εκδότης Γεώργιος Σουρής. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σατιρικούς συγγραφείς της νεότερης Ελλάδας. Ο ίδιος είχε χαρακτηριστεί και ως «ο σύγχρονος Αριστοφάνης» ενώ από τις 2 Απρίλη 1883 και για 36 συνεχή χρόνια, έγραφε μόνος του κάθε βδομάδα την τετρασέλιδη εφημερίδα του Ο Ρωμηός, η κυκλοφορία της οποίας σταμάτησε λίγο πριν τον θάνατό του, συμπληρώνοντας συνολικά 1444 τεύχη.

Γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου στις 2 Φεβρουαρίου 1853 και αν και προοριζόταν για κληρικός από τον έμπορο πατέρα του, για οικονομικούς λόγους τον έστειλε να δουλέψει υπάλληλος στο κατάστημα ενός Έλληνα σιτεμπόρου στο Ταϊγάνιο (Ταγκανρόγκ) της Ρωσίας. Ωστόσο το εμπόριο δεν του άρεσε και το 1879 επέστρεψε στην Ελλάδα και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Για τα προς το ζην εργαζόταν ως γραφέας σ’ ένα συμβολαιογραφείο και παράλληλα έγραφε ποιήματα και συνεργαζόταν με σατιρικές εφημερίδες της εποχής: Ασμοδαίος του Εμμανουήλ Ροΐδη, Μη χάνεσαι! του Βλάσση Γαβριηλίδη και Ραμπαγάς του Κλεάνθη Τριανταφύλλου.

Στις 2 Απριλίου 1883 εξέδωσε τον Ρωμηό, μια εβδομαδιαία έμμετρη τετρασέλιδη σατιρική εφημερίδα, την οποία έγραφε εξ’ ολοκλήρου. «Νονός» του τίτλου ήταν ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης. Ο Σουρής διέκοψε την έκδοση της εφημερίδας τον Αύγουστο, για να δώσει τις εξετάσεις του στο πανεπιστήμιο. Απορρίφθηκε, όμως, στη μετρική «μετά πολλών επαίνων», όπως έλεγε ο ίδιος, από τον καθηγητή Σεμιτέλο, τον οποίο έκανε αργότερα πασίγνωστο στο Πανελλήνιο με τους σατιρικούς του στίχους που στόχευαν στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις.

«Βάλετε φόρους, βάλετε εις την πτωχήν μας ράχη,
ποτίστε με το αίμα μας την άρρωστη πατρίδα.
Βαριά φορολογήσετε και το νερό που τρέχει
βάλετε φόρους, βάλετε, η πλάτη μας αντέχει.
Φορολογήστε και αυτή τη σάρκα μας ακόμα
του σώματός μας κόβετε καμιά παχιά λωρίδα
και τρώγετέ την λαίμαργα μαζί με την πατρίδα.
Τέτοιοι χωριάτες που ‘μαστε αντέχουμε εις όλα».

Τον Ιούνιο του 1884 ξανάβγαλε τον Ρωμηό και τον συνέχισε χωρίς διακοπή έως το 1918. Ο λαός αγάπησε τη γραφή του Σουρή και έτσι για 36 χρόνια και οκτώ μήνες κυκλοφορούσε τακτικά κάθε Σάββατο την εφημερίδα του κάτι που τον έκανε εξαιρετικά δημοφιλή. Η σάτιρα του είχε να κάνει με θέματα κοινωνικά και πολιτικά, με πολύ μεγάλο μέρος του έργου του να παραμένει πολύ επίκαιρο ως τις μέρες μας. Όπως ο ίδιος έλεγε για την πολιτική:

»Σκατά εδώ, σκατά εκεί, σκατά κι ο κόσμος όλος
κι απ’ τα πολλά πια τα σκατά μου πιάστηκε κι ο κώλος.
Έρχεται ο ένας ο σκατάς, θαρρούμε πως σωθήκαμε,
σαν φύγει όμως βλέπουμε πως αποσκατωθήκαμε.»

Ο Κωστής Παλαμάς τον αποκαλούσε «γόητα ποιητήν». Θεωρήθηκε ως ο «Νέος Αριστοφάνης», εθνικός ποιητής, προτάθηκε μάλιστα το 1906 για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας ενώ στο »Φιλολογικό του Σαλόνι» μαζεύονταν οι ποιητές και συγγραφείς της εποχής του. Έφυγε από τη ζωή 26 Αυγούστου 1919, σκορπώντας λύπη στον ελληνικό λαό. Ένα απόσπασμα που αναδεικνύει το επίκαιρο του λόγου του αλλά και τη διεισδυτικότητα του Σουρή στην περιγραφή του λαού του είναι οι παρακάτω στίχοι του τους οποίους ακούσαμε με μουσική στο »Τραγούδι της Πλατείας»:

»Ποιος είδε κράτος λιγοστό
σ’ όλη τη γη μοναδικό,
εκατό να εξοδεύει
και πενήντα να μαζεύει;

Να τρέφει όλους τους αργούς,
νά `χει επτά Πρωθυπουργούς,
ταμείο δίχως χρήματα
και δόξης τόσα μνήματα;

Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;

Νά `χει κλητήρες για φρουρά
και να σε κλέβουν φανερά,
κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε
τον κλέφτη να γυρεύουνε;

Σπαθί αντίληψη, μυαλό ξεφτέρι,
κάτι μισόμαθε κι όλα τα ξέρει.
Κι από προσπάππου και παππού
συγχρόνως μπούφος και αλεπού.

Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;

Θέλει ακόμα κι αυτό είναι ωραίο
να παριστάνει τον ευρωπαίο.
Στα δυο φορώντας τα πόδια που `χει
στο `να λουστρίνι, στ’ άλλο τσαρούχι.

Όλα σ’ αυτή τη γη μασκαρευτήκαν
ονείρατα, ελπίδες και σκοποί,
οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν
δεν ξέρομε τι λέγεται ντροπή.»

Πληροφορίες: Sansimera.gr, gnomikologikon.gr