Νίκος Καζαντζάκης – «Φτάσε όπου δεν μπορείς παιδί μου! Μην ντραπείς αν έπαιξες καλά, κι έχασες… Να ντραπείς αν έπαιξες κακά και κέρδισες.»
Έρχεται στη ζωή στις 18 Φεβρουαρίου 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης υπήρξε συγγραφέας, δημοσιογράφος, ποιητής, φιλόσοφος και πολλά ακόμα, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο άνθρωπος που θεωρείται ως ο κορυφαίος λογοτέχνης της νεότερης και σύγχρονης εποχής που έβγαλε η Ελλάδα. Τα έργα έχουν μεταφραστεί περισσότερο σε περισσότερες απο 50 γλώσσες και διαλέκτους σε όλο τον κόσμο. Το διάστημα 1902-1906 σπούδασε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1907 έφυγε για το Παρίσι για να ακολουθήσει ανώτερες σπουδές. Ωστόσο, ουδέποτε άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου, αλλά αφοσιώθηκε σε όλη του τη ζωή στη συγγραφή. Στη διάρκεια της ζωής του αποκόμισε έσοδα κυρίως από αναθέσεις συγγραφής σχολικών αναγνωστικών, μεταφράσεις και διασκευές παιδικών βιβλίων ή μεταφράσεις φιλοσοφικών και θεατρικών έργων. Σημαντική υπήρξε η συνεργασία του για μεγάλα διαστήματα ως ανταποκριτής εφημερίδων, μία εργασία που του έδινε τη δυνατότητα να ταξιδεύει στο εξωτερικό. Κατά καιρούς απασχολήθηκε σε διάφορες άλλες θέσεις: Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Περιθάλψεως (1919-1920), Υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου (1945-1946) και σύμβουλος λογοτεχνίας στην UNESCO (1947-1948). Στη διάρκεια της ζωής του καταπιάστηκε επίσης, χωρίς επιτυχία, με την οργάνωση διάφορων επιχειρήσεων: μια επιχείρηση μεταφοράς ξυλείας από το Άγιον Όρος, το περίφημο λιγνιτωρυχείο στην Πραστοβά της Μάνης και μια εταιρία εισαγωγών-εξαγωγών με Ελβετούς επιχειρηματίες.
Έργα του που θεωρούνται στα κορυφαία της παγκόσμιας λογοτεχνίας είναι η Οδύσσεια, ο Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946), Ο καπετάν Μιχάλης (1953), Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1954), Ο τελευταίος πειρασμός (1955), η Ασκητική, η Αναφορά στον Γκρέκο. Αν και σπούδασε στη Νομική δεν άσκησε το επάγγελμα ενώ μιλούσε αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά και ρωσικά. Ο «Τελευταίος Πειρασμός» προστέθηκε το 1954 στον Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ενώ η Εκκλησία της Ελλάδος φοβήθηκε τις αντιδράσεις του λαού και δεν προχώρησε στον αφορισμό του. Ο ίδιος ο Καζαντζάκης για τον αφορισμό του ως ιερόσυλος είχε απαντήσει «Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να ‘ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να ‘στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ».
Παρόλο ότι προτάθηκε εννέα χρονιές για το νομπελ λογοτεχνίας, με συνολικά δεκατέσσερις διαφορετικές προτάσεις, τέσσερις από τις οποίες ήταν από την Ελλάδα και σε δύο από αυτές συνυποψήφιος με τον Άγγελο Σικελιανό, δεν το κέρδισε ποτέ λόγω της κόντρας του και της υπονόμευσης του από συντηρητικούς, πολιτικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους. ο Καζαντζάκης . Ο Καζαντζάκης ευτύχησε να τιμηθεί τελικά με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη τον Ιούνιο του 1956 από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης για το φιλειρηνικό μήνυμα που διαπνέει το έργο του και τον ρόλο του στην εμπέδωση της ειρήνης για το κοινό.
»Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες, κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει…Υπάρχει στον κόσμο τούτον ένας μυστικός νόμος —αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ‘ταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος— σκληρός κι απαραβίαστος: το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται…Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο -ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο…Μια αστραπή η ζωή μας…μα προλαβαίνουμε»
Το 1946 ο Καζαντζάκης έφυγε από την Ελλάδα για να επισκεφθεί ως επίσημος προσκεκλημένος του Βρετανικού Συμβουλίου την Αγγλία και απο τότε έζησε ως αυτοεξόριστος. Απεβίωσε στις 26 Οκτωβρίου 1957 στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας. Η σορός του μεταφέρθηκε οδικώς στην Αθήνα και παρέμεινε σε νεκρικό θάλαμο του Α΄ νεκροταφείου Αθηνών, απόντος του ιερέα. Άκαρπες απέβησαν οι προσπάθειες της Ελένης να μείνει η σορός του σε ναό της ΑθήναςΟ Νίκος Καζαντζάκης πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 1957, σε ηλικία 74 ετών. Η Εκκλησία της Ελλάδος ωστόσο αρνήθηκε να εκθέσει σε λαικό προσκύνημα τη σορό του μεγάλου διανοούμενου, παρόλο που είχε μεταφερθεί στην Αθήνα. Τελικά οι Κρητικοί, τον τίμησαν, θάβοντας τον σ’ ένα προμαχώνα των βενετσιάνικων τειχών του Ηρακλείου, χαράσσοντας στο τάφο του, την επιγραφή με τη φράση του σπουδαίου διανοούμενου που έμελλε να ταξιδέψει σε όλο το κόσμο: «Δεν ελπίζω τίποτα. Δεν φοβούμαι τίποτα. Είμαι ελεύθερος».
Μυθιστορήματα
- Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946)
- Ο Καπετάν Μιχάλης (1953)
- Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται (1954)
- Ο Τελευταίος Πειρασμός (1955)
- Ο φτωχούλης του Θεού (1956)
- Τόντα Ράμπα (1956)
- Ο Βραχόκηπος (1960)
- Αναφορά στον Γκρέκο (1961)
- Οι αδερφοφάδες (1963)
Ποιήματα
- Οδύσσεια (1938)
- Τερτσίνες (1960)
Θεατρικά
- Προμηθέας
- Κούρος
- Οδυσσέας
- Μέλισσα
- Χριστός
- Ιουλιανός ο Παραβάτης
- Νικηφόρος Φωκάς
- Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος
- Καποδίστριας
- Χριστόφορος Κολόμβος
- Σόδομα και Γόμορα
- Βούδας
Μεταφράσεις
- Ιλιάδα
- Οδύσσεια
- Θεία Κωμωδία του Δάντη
- Φάουστ του Γκαίτε
- Ταξιδιωτικά
- Ταξιδεύοντας (1927)
- Τι είδα στη Ρουσία (1928)
- Ισπανία (1937)
- Ιαπωνία – Κίνα (1938)
- Αγγλία (1941)
Φιλμογραφία
- «Εκείνος που έπρεπε να πεθάνει» (1956), ταινία του Ζιλ Ντασέν, βασισμένη στο μυθιστόρημα Ο Χριστός ξανασταυρώνεται.
- «Αλέξης Ζορμπάς» (1964), σε σκηνοθεσία Μιχάλη Γεωργιάδη.
- «Ο τελευταίος πειρασμός» (1988), σε σκηνοθεσία Μάρτιν Σκορσέζε.
- «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» (1975), τηλεοπτική παραγωγή της ΕΡΤ σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη
Πηγές:
- 32
- 1906