Οδυσσέας Ελύτης: »Όταν ακούς «τάξη», ανθρωπινό κρέας μυρίζει»

Σαν σήμερα, στις 2 Νοεμβρίου 1911, γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης ένας από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους ποιητές, Οδυσσέας Ελύτης. Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης όπως ήταν το πραγματικό του επώνυμο, είχε μεσοαστική καταγωγή ενώ έλαβε σε ιδιωτικά σχολεία, όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ωστόσο το 1929 αποτελεί καθοριστικό έτος για την ποιητική του διαδρομή αλλά και για τις κοινωνικές και πολιτικές του ευαισθησίες καθώς ανακαλύπτει τον σουρεαλισμό και διαβάζει Λόρκα και Ελιάρ. Έτσι γράφει τα πρώτα του ποιήματα και τα στέλνει με ψευδώνυμο σε διάφορα περιοδικά της εποχής.

Το 1933 γίνεται μέλος της Ιδεοκρατικής Φιλοσοφικής Ομάδας του Πανεπιστημίου ενώ το 1935 θα γνωρίσει τον ποιητή και ψυχαναλυτή Ανδρέα Εμπειρίκο, που θα επηρεάσει καθοριστικά την ποίησή του, όπως και τη λαϊκή ζωγραφική του Θεόφιλου. Επίσης γνωρίστηκε με τον Γκάτσο, κάτι που συνετέλεσε στο να αρχίσει να ασχολείται και με τη ζωγραφική. Με την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου επιστρατεύεται ως ανθυπολοχαγός και πολεμάει στην πρώτη γραμμή όπου από τα μέσα Δεκεμβρίου είχε προωθηθεί με το λόχο του στην Αλβανία. Όμως στις αρχές του 1941 παθαίνει κοιλιακό τύφο και μεταφέρεται ετοιμοθάνατος στο νοσοκομείο των Ιωαννίνων. Το 1948 έφυγε από την Ελλάδα για την Ελβετία και από εκεί στο Παρίσι, όπου εγκαθίσταται. Στο Παρίσι γνωρίζεται με τους Μπρετόν, Ελιάρ, Τζαρά, Καμί και έρχεται σε επαφή με εικαστικούς καλλιτέχνες, όπως οι Πικάσο, Ματίς, Σαγκάλ και Τζιακομέτι.

Το 1950 πήγε στο Λονδίνο όπου συνεργάστηκε με το BBC. Κορυφαίο έργο του, που επηρέασε την ελληνική λογοτεχνία καθοριστικά αποτελεί το Άξιον Εστί, όπου κυκλοφόρησε το 1959. Με την πτώση της Δικτατορίας αρνήθηκε πρόταση της Νέας Δημοκρατίας ώστε να ενταχθεί στο ψηφοδέλτιο της ενώ το 1977 αρνείται, επίσης, την αναγόρευσή του ως Ακαδημαϊκού. Στις 18 Οκτωβρίου 1979, η Σουηδική Ακαδημία ανακοινώνει ότι θα του απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, με την επισήμανση ότι το »Άξιον Εστί» αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της ποίησης παγκοσμίως τον 20ο αιώνα.

Τα επόμενα χρόνια έγραψε πλήθος ποιημάτων και έφυγε από τη ζωή στις 18 Μαρτίου 1996, σε ηλικία 85 ετών. Αποτελούσε έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους της ‘Γενιάς του 30», ενώ η γλαφυρότητα, η πνευματική διακριτικότητα, το πάθος για δημιουργία και ελευθερία όπως και η σύνδεση της παράδοσης με τις αγωνίες του σύγχρονου ανθρώπου, είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του Οδυσσέα Ελύτη.

»Άλλου μάτια δεν είδα, δεν αντίκρισα
παρά δάκρυα μέσα στο Κενό που αγκάλιαζα

παρά μπόρες μέσα στη γαλήνη που άντεχα.
Τις ημέρες μου άθροισα και δε σε βρήκα

και τα όπλα ζώστηκα και μόνος βγήκα
στη βοή των γκρεμών και στων άστρων τον κυκεώνα μου!»