Βασίλης Ραφαηλίδης περί φασισμού

Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή στις 8/9/2000 ο πολύ σημαντικός δημοσιογράφος, συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου, Βασίλης Ραφαηλίδης. Γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου του 1934 στα Σέρβια του νομού Κοζάνης και πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 2000 στην Αθήνα. Είχε καταγωγή από τη Κωνσταντινούπολη την οποία αναγνώριζε ως πατρίδα του. Σπούδασε το 1959 κινηματογράφο στη σχολή Σταυράκου στην Αθήνα και μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε σαν βοηθός του Νίκου Κούνδουρου και του Ροβήρου Μανθούλη, ενώ το 1962 γύρισε και ο ίδιος δύο ταινίες – ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, το Βυζαντινό Μνημόσυνο και τους γουναράδες της Καστοριάς και την τέχνη τους. Το 1963 αποφασίζει να εγκαταλείψει την προοπτική του επαγγελματία σκηνοθέτη για να γίνει επαγγελματίας κριτικός κινηματογράφου. Αρχικά εργάστηκε σ’ αυτό το πόστο σε έντυπα της Αριστεράς στην οποία ιδεολογικά ανήκε, αρχικά την Επιθεώρηση Τέχνης και αργότερα στη Δημοκρατική Αλλαγή. Στη συνέχεια εξέδωσε το περιοδικό Ελληνικός Κινηματογράφος το οποίο έκλεισε η Χούντα για να το επανεκδώσει στη συνέχεια με τον τίτλο Σύγχρονος Κινηματογράφος. Με τη μεταπολίτευση εργάστηκε σε διάφορες εφημερίδες όπως Το Βήμα (1974–1983), Έθνος (1983–1998) και Ελευθεροτυπία (1998 ως τον θάνατό του το 2000), μη περιοριζόμενος στην κριτική κινηματογράφου, αλλά γράφοντας σχόλια και επιφυλλίδες που άπτονταν ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων. Επίσης παρέδιδε σεμινάρια και δίδαξε κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου, στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης, στο Ινστιτούτο Γκαίτε και αλλού. Στη διάρκεια της δικτατορίας βασανίστηκε και εκτοπίστηκε στις φυλακές της Αίγινας. Υπήρξε συνειδητοποιημένος μαρξιστής και μέσα από κάποια βιβλία του ανέλυσε τη μαρξιστική και κομμουνιστική θεωρία με τρόπο απλό και πιο εκλαϊκευτικό.

Το συυγραφικό του έργο πλούσιο, η σκέψη του οξύτατη. Ωστόσο ας θυμηθούμε τι μας είχε πει ο Βασίλης Ραφαηλίδης για τον φασισμό:

«Είναι αδύνατο να εξηγήσουμε το φασιστικό φαινόμενο μόνο με τα δεδομένα της κοινωνιολογίας και της πολιτικής οικονομίας. Σίγουρα στον φασίστα υπάρχει και μια πλευρά καθαρά ψυχολογική, μας αρέσει δεν μας αρέσει ο Βίλχελμ Ράιχ.

Η άρνηση της ψυχολογίας εδώ είναι εκ του πονηρού: Κάπου βαθιά ή λιγότερο βαθιά μέσα μας πρέπει να κοιμάται ένα φασιστάκι, που το στρίμωξαν εκεί μυριάδες ευνουχισμοί και αποστερήσεις, αρχής γενομένης από τη σεξουαλική αποστέρηση, όπως θέλει να πιστεύει ο Ράιχ, και μαζί-του και ο υπογραφόμενος, που δε θα πάψει να θεωρεί και τον μικρομεσαίο και τον προλετάριο και τον αστό φασίστα σαν ανθρώπους ολικά ευνούχους: Πνευματικά, νοητικά, συναισθηματικά, ενστικτώδικα.

Ο φασίστας είναι μια μούμια που της φύγαν όλοι οι χυμοί της ζωής, είναι ένας νεκροζώντανος, ένα ζόμπι που πρέπει να ταφεί το ταχύτερο, καταρχήν για λόγους δημόσιας υγείας. Ο φασίστας είναι το άγος και το όνειδος της ράτσας των ανθρώπων, ένα άγος κι ένα όνειδος που ξαπλώνεται σ’ ολόκληρο το ταξικό φάσμα, αλλά που εγκαθίσταται με εντελώς ιδιαίτερη προτίμηση στο κέντρο του, δηλαδή στην περιοχή που καλύπτεται από τον ποικιλότροπο ερμαφροδιτισμό των μικρομεσαίων, απ’ όπου εκπορεύονται ακτινωτά όλες οι συμφορές του κόσμου τούτου.
Ο Ορθός Λόγος, η προσήλωση στη λογική είναι μια επίμονη απαίτηση της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Από αυτή θα παραλάβει ο γαλλικός Διαφωτισμός και ο Μαρξισμός την πίστη στην αξία και την σημασία του Ορθού Λόγου.

Με τον φασισμό ο Ορθός Λόγος θα γελοιοποιηθεί πλήρως. Ο φασισμός θα στηριχτεί στο άλογο και το παράλογο, στην αγελαία συμπεριφορά της μάζας, στα κοινά στο ανθρώπινο είδος ένστικτα, στα κοινά για όλους βασικά και χονδροειδή συναισθήματα, στην περιφρόνηση της ατομικότητας και της προσωπικότητας, στη λατρεία πρετ-α-πορτέ ιδεών, στον πάντα ζωντανό σαμανισμό όπου ο σαμάνος – ηγέτης αντλεί το χάρισμα του από πνεύματα και αόρατες δυνάμεις που μόνο αυτός μπορεί να δαμάσει.

Ο φασισμός είναι κοινωνική μεταφυσική.

Εκτός από λίγους πάρα πολύ μεγάλους, οι κεφαλαιούχοι στην πλειοψηφία τους προτιμούν την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Η σταθερή πελατεία του φασισμού θα είναι πάντα οι λούμπεν, οι αγράμματοι, οι μικρονοϊκοί, οι ηλίθιοι, οι ιδεοληπτικοί και κυρίως οι φοβισμένοι.Οι μικρομεσαίοι λοιπόν πρέπει να μπαίνουν σε μόνιμη καραντίνα. Διότι είναι η διαρκώς πυορροούσα εστία πολλών και ποικίλων κοινωνικών μολύνσεων, η καταστροφικότερη από τις οποίες είναι ο φασισμός».