Στη δύση της δασκαλοκεντρικής εκπαίδευσης…ανατέλλει η STEM!! – Της Ηλιάνας Μ.

Και αν μου έλεγαν πριν κάποια χρόνια ότι θα έμπαινα σε τάξη και θα ένιωθα ευτυχισμένη κάνοντας μάθημα… θα έβαζα, τουλάχιστον, τα γέλια!! Σήμερα, διαπιστώνω πόσο λάθος ήταν η αντίληψη μου εκείνη…

Ως μαθήτρια, δεν αγαπούσα πάααρα πολύ το σχολείο.. φυσικά, όπως τώρα, έτσι και τότε, κατανοούσα την εκπαιδευτική του αξία και την παιδαγωγική του συμβολή στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου, όμως διαρκώς με βασάνιζε το ίδιο ερώτημα «γιατί να στοχεύει ο μαθητής στην απομνημόνευση της εκπαιδευτικής ύλης με σκοπό να κατακτήσει συγκεκριμένη γνώση πάνω στην οποία αργότερα θα εξεταστεί;». Είχα άρνηση στο να αποδεχτώ την «αποστήθιση» ως την ιδανικότερη μορφή προσέγγισης της μάθησης. Στο μυαλό μου κυριαρχούσε η αντίφαση «διατήρηση της στείρας γνώσης ή ένταξη βιωματικών παρεμβάσεων στις ήδη υπάρχουσες διδακτικές μεθόδους;» Και εν τέλει, αδυνατούσε ο νους μου να συλλάβει τους λόγους που έπεισαν άπαντες,  ότι οι μαθητές θα πρέπει να προσαρμόζονται στον ρυθμό και στον τρόπο σκέψης τον οποίο προκαθορίζει ο εκάστοτε δάσκαλος. Πώς κατόρθωσε ένας τρόπος τόσο αντίθετος της ελευθερίας έκφρασης και της ενίσχυσης της διαφορετικότητας του ατόμου να γίνει καθολικά αποδεκτός και να διαιωνίζεται από γενιά σε γενιά και από δάσκαλο σε μαθητή; Αυτές οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας κεντράρουν στο γνωστικό αντικείμενο, και αυτός ακριβώς ενδέχεται να είναι και ο λόγος που δεν χάνουν τη δημοτικότητας τους με την πάροδο των χρόνων. Από την αίσθηση ασφάλειας δηλαδή που προσφέρουν, εφ’ όσον η αυθεντία του δασκάλου αντλεί τη δύναμη της από την αυθεντία του αντικειμένου το οποίο διδάσκει.

Και αν κάποιες στιγμές, κατόρθωνα να αποδεχτώ αυτή την κατάσταση προφασιζόμενη  την χρηστικότητα των γνωστικών αντικειμένων και την σπουδαιότητα τους, πάλι αργότερα εναντιωνόμουν στον τρόπο με τον οποίο θα κρινόμουν αν έχω κατακτήσει επαρκώς τις γνώσεις που μου παρείχε το σχολείο ή όχι. Μεγάλος όγκος διαγωνισμάτων τοποθετούσαν τη γνώση σε συγκεκριμένα πλαίσια, η αξιολόγηση της οποίας γινόταν με βάση προκαθορισμένες απαντήσεις . Η παρέκκλιση από τις αναμενόμενες απαντήσεις είχε ως επακόλουθο την μείωση βαθμού! Συνεπώς, η βαθμολογική κατάταξη διαμόρφωνε τους «καλούς» και τους «κακούς» μαθητές με βάση το «πόσο προσεκτικά είχαν ακούσει τον δάσκαλο και είχαν αποστηθίσει τα λεγόμενά του»!

Και ύστερα…..ήταν και αυτές οι αίθουσες… ώστε το ίδιο ακριβώς κτίριο να μπορούσε να στεγάσει αρχικά το Νοσοκομείο της Πολεμικής Αεροπορίας και έπειτα μαθητές γυμνασίου-λυκείου, χωρίς καμία αρχιτεκτονική, δομική, εικαστική ή έστω χρωματική τροποποίηση…..

Στη φοιτητική μου ζωή λοιπόν, μου δόθηκε βήμα ώστε να εκφράσω όλη αυτή τη δυσαρέσκεια που χρόνια πολλά είχα λάβει από  το σχολικό περιβάλλον και να προβάλλω λύσεις για την ιδανική κατ’ εμέ μορφή εκπαίδευσης. Από παιδί λάτρευα κάθε μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και θεωρώ ότι είναι κάτι που μπορεί άριστα να εναρμονιστεί με την κλασσική μέθοδο διδασκαλίας και να αλλάξει τον τρόπο εκμάθησης ριζικά. Η έρευνα και η συγγραφή της πτυχιακής μου εργασίας δεν θα μπορούσε επομένως να αφορά κάτι διαφορετικό παρά «η Τέχνη ως δημιουργία και ως βασικός πυλώνας της εκπαιδευτικής διαδικασίας», και ναι, πιστεύω ακράδαντα πως σε έναν κόσμο που τρέφουμε κατά κόρον το αριστερό μέρος του εγκεφάλου μας προκειμένου να εμπλουτιστεί με γνώσεις, κρίνεται απαραίτητη η εξίσου αξιοποίηση του δεξιού ημισφαιρίου με στόχο την δημιουργία ενός ολοκληρωμένα αναπτυγμένου εγκεφάλου. Μόνο όταν τα δύο μισά τμήματα του νου τροφοδοτούνται παράλληλα, θα μπορέσει να επιτευχθεί μια ισορροπημένη ολότητα. Ως εκ τούτου χαρακτηρίζεται μείζονος σημασίας η ευαισθητοποίηση των συναισθημάτων του μαθητή σε σχέση με το γνωστικό υλικό, συνδυαστικά με την ελευθερία έκφρασης, την ανάπτυξη της φαντασίας  και την παρότρυνση της δημιουργίας. Ευτυχώς τον 21^ο αιώνα παρατηρούνται,πλέον προσπάθειες ένταξης νέων τρόπων διδασκαλίας.

Και έτσι σήμερα, έχω την τύχη να βρίσκομαι ακόμα στις αίθουσες, καθ’ ότι είμαι εκπαιδευτικός του  STEM (Science– Technology– Engineering– Mathematics) Education, μιας καινοτόμας μορφής διδασκαλίας της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών όπως μαρτυρά και το ακρωνύμιο της. Πρόκειται για την κορυφαία εκπαιδευτική μέθοδο, αφού συνδυάζει υπέροχα τη γνώση, με την εξερεύνηση και την βιωματική εκμάθηση. Με την δημιουργία κατάλληλων εκπαιδευτικών δράσεων, προωθούμε την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της εφευρετικότητας και της ομαδικής συνεργασίας. Τα παρελθοντικά εκπαιδευτικά παραδείγματα βασίζονταν στις «κατά μέσο όρο» καλές επιδόσεις και στη συστηματοποίηση της γνώσης, μια τακτική που αναγκάζει τα παιδιά να απομνημονεύουν πληροφορίες και να περνούν από συνεχείς εξετάσεις. Τέτοιου είδους διδακτικές προσεγγίσεις κρίνονται κάθε άλλο, παρά αποτελεσματικές και οπωσδήποτε δημιουργούν ψυχολογικά ανθυγιεινείς καταστάσεις για ένα μαθητή.

Στον  STEM Education η λογική αυτή αλλάζει ριζικά και υιοθετείται η ολιστική εκπαίδευση, η οποία αφήνει περιθώριο στο παιδί να αναπτύξει παράλληλα καλύτερες επικοινωνιακές και κοινωνικές δεξιότητες, μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ικανότητα να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους. Γίνεται προσπάθεια μύησης σε ένα τρόπο σκέψης ο οποίος διεγείρει την περιέργεια τους και ενισχύει την επιθυμία τους για μάθηση. Ο κάθε μαθητής αρχίζοντας,  παρατηρεί τι συμβαίνει γύρω του και αναρωτιέται  το γιατί. Αυτή ακριβώς είναι η στιγμή που θα ερεθίσει την φαντασία του, ώστε να γεννήσει ιδέες ως προς τη λύση ενός προβλήματος. Φυσικό ακόλουθο της φαντασίας είναι η ανάγκη για υλοποίηση της ιδέας του, στο σημείο αυτό σχεδιάζει το πλάνο του και δίνει μορφή στη σκέψη του. Στη συνέχεια, οφείλει να πειραματιστεί με την κατασκευή του και να βελτιώσει το αποτέλεσμα του. Μόλις έχει λάβει όλες τις απαντήσεις που χρειάζεται, έχει ήδη κατακτήσει φυσικά την γνώση και έχει τροφοδοτήσει τον εαυτό του με όρεξη ώστε ..να αρχίσει «πάλι από την αρχή!».

Και τώρα πλέον μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι μπαίνω στην τάξη και νιώθω ευτυχισμένη κάνοντας…μάθημα!! Ευτυχισμένη που παρέχω στους μαθητές μου την ευκαιρία για την ανάπτυξη δεξιοτήτων ενθαρρύνοντάς τους να απαντούν σε ερωτήματα και να εμπλέκονται σε παιγνιώδεις δραστηριότητες με θέματα την επιστήμη, τα μαθηματικά, τη μηχανική και την τεχνολογία. Άλλωστε, στο προσεχές μέλλον (2019) το 25% των θέσεων εργασίας θα απαιτούν γνώσεις STEM, σύμφωνα με μελέτες αμερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.