«Συγχωρέστε μας για την αναστάτωση, αλλά κάνουμε επανάσταση» Subcomandante Μarcos

Το ξημέρωμα της 1ης Ιανουαρίου του 1994, ημέρα που ετίθετο σε ισχύ η Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου (NAFTA), μερικές χιλιάδες ελαφρά οπλισμένοι ιθαγενείς, άνδρες και γυναίκες καταλαμβάνουν 4 πόλεις της επαρχίας Chiapas, μιας από τις πλουσιότερες επαρχίες σε φυσικούς πόρους αλλά παράλληλα περιθωριοποιημένη και με πολύ φτωχό πληθυσμό, οι επαναστάτες μεταξύ αυτών καταλαμβάνουν και την πόλη San Cristobal de las Casas, που αποτελούσε πιο τουριστικό σημείο στο νοτιοανατολικό Μεξικό.

Έπειτα από 11 ημέρες συγκρούσεων του μεξικανικού στρατού με τους αυτόχθονες, στις οποίες έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 300 άνθρωποι, καθώς και υπό την πίεση μαζικών διαδηλώσεων, με κυριότερη στη πόλη του Μεξικού όπου συμμετείχαν περισσότεροι από 100 χιλιάδες άνθρωποι που απαιτούσαν κατάπαυση του πυρός. Η κυβέρνηση και οι αυτόχθονες επαναστάτες ξεκίνησαν τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην συμφωνία του San Andres το 1996. Στο διάστημα αυτό ωστόσο υπήρχε έντονο κλίμα τρομοκρατίας, καθώς διαπράττονταν δολοφονικές επιθέσεις από παραστρατιωτικές ομάδες εναντίον όσων τάσσονταν με τους Ζαπατίστας.

Σήμερα, οι αυτόχθονες άνθρωποι του Τσιάπας έχουν αποκλειστεί από την κυβερνητική διαδικασία λήψης αποφάσεων καθώς και από την απόλαυση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπηρεσιών, όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη. Κατά συνέπεια, ο Στρατός της Εθνικής Απελευθέρωσης της Ζαπατίστας (ELZN) έπρεπε να οργανώσει τα παραπάνω, ώστε να καλύψει τις ανάγκες των αυτόχθονων λαών της Chiapas. Έτσι οι Ζαπατίστας δημιούργησαν τις αυτόνομες Καλές Κυβερνήσεις (junta), βασιζόμενοι στην τοπική παραγωγή, τις μπανάνες και τους κόκκους καφέ, που εμπορεύονται μέσω αυτοδιοικητικών συνεταιρισμών, τα κέρδη διανέμονται για να καλύψουν τις ανάγκες στα αυτοσυντηρούμενα και ανεξάρτητα χωριά. Παραμένοντας ανυπόταχτοι, λειτουργώντας αλληλέγγυα και καλωσορίζοντας τους επισκέπτες με το “Βρίσκεστε στο έδαφος των εξεγερμένων Ζαπατίστας . Εδώ οι άνθρωποι αποφασίζουν και η κυβέρνηση πρέπει να υπακούει”.