Η ηλιόλουστη και… αεράτη χθεσινή Κυριακή απέδειξε ότι οι ανανεώσιμες πηγές θα μπορούσαν να μειώσουν δραστικά το κόστος της ηλεκτροπαραγωγής, αρκεί η ΔΕΗ να δούλευε στο φουλ τα συστήματα αντλησιοταμίευσης που διαθέτει. Όμως, τα αφήνει να υπολειτουργούν, επιτρέποντας στους ηλεκτροπαραγωγούς να αντλούν έσοδα και «ουρανοκατέβατα» κέρδη από τη μέση χονδρική τιμή που διαμορφώνεται με βάση το ακριβό φυσικό αέριο.
Μέρα-υπόδειγμα για το πώς θα μπορούσαν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) να μηδενίζουν πραγματικά τον λογαριασμό του ρεύματος ήταν η χθεσινή Κυριακή. Η χονδρική τιμή έπεσε κατά 27% αλλά θα μπορούσε να μειωθεί πολύ περισσότερο εάν δεν υπήρχε κάτι που εμποδίζει τα συστήματα αντλησιοταμίευσης της ΔΕΗ να λειτουργήσουν με πολύ μεγαλύτερη απόδοση.
Τα συστήματα αντλησιοταμίευσης μοιάζουν με «επαναφορτιζόμενες μπαταρίες». «Φορτίζονται» με ρεύμα τις ώρες που υπάρχει πλεόνασμα φτηνής παραγωγής και μπορούν να επιστρέψουν την ενέργεια στο σύστημα όταν προκύπτει έλλειμμα. Η «φόρτιση» γίνεται δηλαδή όταν η κατανάλωση είναι χαμηλή, αλλά φυσάει πολύ κι έχει λιακάδα και τα αιολικά-φωτοβολταϊκά πάρκα δουλεύουν δωρεάν στο φουλ. Μια τέτοια μέρα ήταν η χθεσινή: με θερμοκρασία που τα σπίτια δεν χρειάζονται ρεύμα ούτε για να ζεσταθούν ούτε για να δροσιστούν. Με συνθήκες Κυριακής, δηλαδή μειωμένη βιομηχανική παραγωγή και κατανάλωση στα γραφεία.
Με τέτοια δεδομένα, τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες μπορούν πραγματικά να καλύψουν σχεδόν το σύνολο των αναγκών. Όπως φαίνεται από τα δημοσιευμένα στοιχεία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, χθες στις 3 μ.μ. η χονδρική τιμή ρεύματος ήταν μόλις 0,09 ευρώ ανά μεγαβατώρα (ενώ την περασμένη Δευτέρα είχε περάσει τα 400)! Την ίδια ώρα, από τα 5,5 χιλιάδες μεγαβάτ της παραγωγής, οι ΑΠΕ παρήγαν πάνω από το 90% και οι μονάδες που καίνε φυσικό αέριο μόλις 120 μεγαβάτ (2,1%). Οι μονάδες φυσικού αερίου μένουν σε αυτή την πολύ χαμηλή συνεισφορά των 120 μεγαβατ επί επτά ώρες (μεταξύ 10.00-17.00) και στο ίδιο διάστημα η χονδρική τιμή πέφτει έως τα 0,09 ευρώ και δεν ξεπερνά τα 33,72 ευρώ.
Αν το ίδιο συνεχιζόταν τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας, θα έβγαινε μια αντίστοιχη μέση τιμή. Όμως, η μέση χονδρική τιμή χθες κατέληξε στα 168,22 ευρώ και όσοι έδωσαν ρεύμα στο σύστημα θα αμειφθούν ανάλογα. Πώς έγινε αυτό; Από τις 7 το απόγευμα και μετά, οι ΑΠΕ άρχισαν να παράγουν λιγότερο (αφού έπεσε ο ήλιος) ενώ οι μονάδες που καίνε πανάκριβο φυσικό αέριο ανέβηκαν από τα 120 μεγαβάτ στα 680. Ετσι, η ωριαία χονδρική τιμή από τα 0,09 ευρώ του μεσημεριού βρέθηκε στις 9 το βράδυ στα 283,12 ευρώ. Κάπου εδώ ξεκινούν και τα ερωτήματα που αφορούν τα συστήματα αντλησιοταμίευσης…
Η ΔΕΗ διαθέτει τέτοια συστήματα, προσαρμοσμένα στα υδροηλεκτρικά Θησαυρού (ποταμός Νέστος) και Σφηκιάς (Αλιάκμονας). Από τα δύο αυτά συστήματα, ο Θησαυρός μπορεί να παράξει 381 μεγαβάτ και η Σφηκιά 315. Θα μπορούσαν, λοιπόν, τις ώρες του μεσημεριού να «φορτίσουν» ενέργεια σχεδόν 700 μεγαβάτ και να την αποδώσουν το βράδυ ώστε να μη χρειαστεί να αυξήσουν την παραγωγή οι μονάδες φυσικού αερίου. Ομως, και πάλι σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, τα συστήματα αντλησιοταμίευσης υπολειτούργησαν αποθηκεύοντας μόλις 110 μεγαβάτ για τέσσερις ώρες.
Ποιος αποφασίζει λοιπόν να υπολειτουργούν οι μονάδες αντλησιοταμίευσης και να μην παίζουν τον ρόλο της επαναφορτιζόμενης μπαταρίας ώστε να εξισορροπούν τα σκαμπανεβάσματα από την παραγωγή των ΑΠΕ; Εάν αυτό συνέβαινε, θα οδηγούσε σε μείωση της μέσης χονδρικής τιμής ρεύματος βάσει της οποίας προσδιορίζεται η ρήτρα αναπροσαρμογής που διογκώνει κάθε μήνα περισσότερο τους λογαριασμούς ρεύματος. Θα μείωνε όμως και τα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών…
Οι ευθύνες για μια τέτοια δυσλειτουργία χάνονται μέσα στο θολό περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η αγορά ηλεκτρισμού. Υπενθυμίζεται ότι εδώ και μήνες έχει ανοίξει η συζήτηση για «ουρανοκατέβατα» υπερκέρδη λόγω της αύξησης των τιμών ενώ οι εκπρόσωποι των βιομηχανιών που καταναλώνουν πολύ ρεύμα (ΕΒΙΚΕΝ) έχουν μιλήσει ανοικτά για «καρτέλ» ηλεκτροπαραγωγών, πριν το θέμα τεθεί από την αντιπολίτευση.
Οι δύο μονάδες αντλησιοταμίευσης ανήκουν στη ΔΕΗ και εκείνη έχει τον πρώτο λόγο να προσφέρει αυτή την παραγωγή στο σύστημα. Το ενεργειακό μίγμα καθορίζεται, όμως, με χρηματιστηριακά δεδομένα και εκεί παίρνουν προβάδισμα τα… αόρατα χέρια της αγοράς. Η τιμή χθες έπεσε στα 168,22 ευρώ ανά μεγαβατώρα, δηλαδή 27% χαμηλότερα από τις 9/4 (228,92 ευρώ). Αν με τη βοήθεια της αντλησιοταμίευσης έπεφτε ακόμη χαμηλότερα, αυτό θα ήταν «η μεγαλύτερη διαφήμιση» για τις ΑΠΕ και μέγιστο επιχείρημα για την κυβέρνηση που θέλει να θεωρείται «πράσινη». Ομως, θα μείωνε δραστικά και τα έσοδα για τους παραγωγούς ρεύματος από το πανάκριβο και εισαγόμενο φυσικό αέριο, δηλαδή την ίδια τη ΔΕΗ και εταιρείες των τριών άλλων ιδιωτικών ομίλων ηλεκτροπαραγωγής.
Εάν η ΔΕΗ δεν αυξάνει την αντλησιοταμίευση, μήπως το κάνει για να προστατεύσει αυτά τα έσοδα; Μήπως περιμένει πρώτα να λειτουργήσουν τα αντίστοιχα συστήματα που τώρα κατασκευάζει η ΤΕΡΝΑ σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας για να αυξήσει και τη δική της παραγωγή;
Μέχρι να απαντηθούν, πάντως, αυτά τα ερωτήματα, το σύστημα θα λειτουργεί χωρίς αντίβαρα. Σήμερα η μέση τιμή χονδρικής ρεύματος απογειώνεται και πάλι κατά 45% φτάνοντας στα 243,08 ευρώ, ενώ τις βραδινές ώρες (20.00-21.00) η ωριαία θα φτάσει τα 352,61 ευρώ.
Πώς λειτουργεί η αντλησιοταμίευση
Σε έναν «απλό» υδροηλεκτρικό σταθμό (ΥΗΣ), κατασκευάζεται φράγμα που συγκεντρώνει τεράστιες ποσότητες νερού σε ταμιευτήρα, κάπου ψηλά. Από εκεί, το νερό πέφτει με ορμή, θέτει σε κίνηση μηχανικές διατάξεις και παράγει ηλεκτρισμό. Έτσι, ο ΥΗΣ λειτουργεί σαν κοινή μπαταρία.
Όταν υπάρχει αντλησιοταμίευση, κατασκευάζεται παράλληλο σύστημα αγωγών που γυρίζουν το νερό από τον κάτω ταμιευτήρα ξανά στον πάνω. Για να επιστρέψει το νερό ψηλά, αξιοποιείται ενέργεια που περισσεύει όταν, για παράδειγμα, δεν υπάρχει κατανάλωση αλλά φυσάει πολύ ή έχει έντονη ηλιοφάνεια. Έτσι, ο ΥΗΣ λειτουργεί σαν επαναφορτιζόμενη μπαταρία.
