«Ο λοιμός που έφερε λιμό» – Της Μαρίας Ηλιοπούλου – Πεζώνη

      Μία από τις πιο γνωστές επιδημίες που έπληξαν τον ελληνικό κόσμο είναι ο λοιμός των Αθηνών , πρόκειται για μια επιδημική νόσο που έπληξε την Αθήνα του 5^ου αιώνα.  Η περιγραφή της νόσου μας παρέχεται από τον ιστορικό Θουκυδίδη, ο οποίος όχι μόνο νόσησε αλλά και επέζησε από τη φονική ασθένεια. Συγκεκριμένα , όποιος νοσούσε υπέφερε από  υψηλούς πυρετούς , βήχα, εμετούς χολής, ισχυρούς σπασμούς, εξανθήματα , φουσκάλες και πολλά άλλα. Οι πιο πολλοί πέθαιναν την 7^η με 9^η μέρα κυρίως από την εξάντληση. Κάποιοι για να σώσουν τη ζωή τους έκοβαν τα άκρα τους, ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι πολλοί πάθαιναν μέχρι και αμνησία από το σοκ. Τα σκυλιά και τα ανθρωποφάγα όρνεα δεν τρέφονταν με τα θύματα του λοιμού και όσα το έκαναν πέθαιναν. Οι Αθηναίοι υπέφεραν σωματικά , ψυχικά και ηθικά. Άφηναν άταφους τους νεκρούς τους παραλείποντας τις νεκρικές τιμές που πρόσταζε το θρησκευτικό τυπικό. Από τη μια είχαν τις επιθέσεις των σπαρτιατών και από την άλλη την υπόθεση του λοιμού. Υπάρχει μια ισχυρή άποψη που υποστηρίζει ότι ήταν ένα είδος χημικής επίθεσης στο πλαίσιο του Πελοποννησιακού πολέμου αφού δεν είναι τυχαίο ότι υπέφεραν μόνο οι εγκλωβισμένοι κάτοικοι στην Αθήνα. Κάλλιστα κάποιος θα μπορούσε να δηλητηριάσει τις πηγές της πόλης και να εξελιχθεί μια πανδημία μόνο στην Αθήνα. Στην ιστορία όμως δεν χωρούν ούτε ‘’αν ‘’ ούτε ‘’θα’’ , μόνο ‘’γιατί ‘’.  Η επιδημία κόστισε στην Αθήνα το 1/3 του πληθυσμού της αλλά και μια πολιτισμική παρακμή. Της χάρισε μια κακή οικονομική κατάσταση , τα ήθη και οι αρχές εξαγριώθηκαν ενώ καραδοκούσε ο λιμός.

        Μπορεί ο λοιμός των Αθηνών να αποτελεί πλέον λείψανο του πολιτισμού και της ιστορίας αλλά αξίζει να δανειστούμε στοιχεία της κατάστασης και να τα ενσωματώσουμε στην σύγχρονη εποχή , αφού η ιστορία μπορεί να μην επαναλαμβάνεται αυτούσια αλλά ομοιοκαταληκτεί. Ειδικότερα , σήμερα ζούμε στην εποχή του covid- 19, μιας πανδημίας που έχει αφαιρέσει αρκετές ζωές , στην χώρα μας όχι και τόσες πολλές σε σύγκριση με άλλες χώρες, και μας έχει αναγκάσει να ζούμε σε έναν πρωτόγνωρο τρόπο ζωής, τη γνωστή καραντίνα. Ο σύγχρονος λοιμός ποιοτικά είναι πολύ πιο ήρεμος από τον πραγματικό λοιμό αλλά φέρει πολλά κοινά συμπτώματα στην ανθρώπινη συμπεριφορά και στην οικονομική κατάσταση μιας πολιτείας. Ο Θουκυδίδης μίλησε ξεκάθαρα για πνευματική , πολιτισμική , θρησκευτική και οικονομική παρακμή και δικαιώνεται μέχρι και σήμερα.

       Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σύγχρονος ιός έχει γονατίσει οικονομικά και τη χώρα μας . Με μαθηματική λιτότητα βιώνουμε έναν λιμό οικονομικής φύσεως. Δεν υπάρχει άμεσο εισόδημα σε όλους τους κλάδους ενώ τα χρέη και οι οικονομικές υποχρεώσεις ( ρεύμα , νοίκι και άλλα ) τρέχουν για τον μέσο έλληνα πολίτη. Το επικουρικό επίδομα είναι άφαντο αφού   οι διαφημίσεις ρούφηξαν τα εκατομμύρια που το κράτος  προσέφερε γενναιόδωρα. Επιπλέον , το 5^ο μνημόνιο θεωρείτο δεδομένο υποχρεώνοντας  τους πολίτες και σε επιπλέον φόρους. Το καλοκαίρι έρχεται και θα κλείσουν ένα σωρό τουριστικές μονάδες γκρεμίζοντας έτσι έναν βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας , τον τουρισμό. Όπως προέβλεψε ο Θουκυδίδης θα πεινάσουμε  και θα φτωχύνουμε περισσότερο αφού τα έξοδα θα είναι πολύ περισσότερα από τα έσοδα.

        Ο λιμός δυστυχώς δεν περιορίζεται μόνο στην οικονομία αλλά και σε κοινωνικά και ηθικά ζητήματα. Βλέπουμε τον άνθρωπο σε τέτοιες καταστάσεις να φέρεται εγωιστικά και να μην σκέφτεται τίποτα άλλο παρά μόνο τον εαυτό του, να θυμίσω στις αρχές που τα ράφια του σουπερμάρκετ άδειαζαν από αντισηπτικά και γάντια , άδειαζαν επειδή μερικοί αγόραζαν υπέρογκες ποσότητες χωρίς να σκέφτονται ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι σε ανάγκη. Να θυμίσω μήπως τα πρόστιμα που μοίραζαν σε άστεγους . Αλλά όταν έκλεισαν οι εκκλησίες για το καλό όλων οι πιστοί ξεσηκώθηκαν , πιστοί που κάθε Κυριακή βρίσκονται στην εκκλησία και κοιτούν υποτιμητικά τους άστεγους , πιστοί που δεν αγαπάνε αλλήλους παρά μόνο τους εαυτούς τους, οι πιστοί του φαίνεσθαι και όχι του είναι. Οι αρχές και αξίες μας έχουν φθαρεί. Παρόμοιες καταστάσεις είχε περιγράψει και ο μεγάλος ιστορικός αφού έγραφε ότι οι μολυσμένοι από τον λοιμό έπιναν νερό από κοινόχρηστα πηγάδια και σύχναζαν σε δημόσια μέρη μαζί με τους υγιείς, το μόνο άλλοθι που είχαν ήταν ότι δεν ήξεραν τι είχαν.

        Κρίνεται απαραίτητο να σημειωθεί ο λιμός στην τέχνη και στον πολιτισμό. Άνεργοι θα μείνουν οι καλλιτέχνες της χώρας μας και όχι μόνο. Η τροφή του μυαλού θα λιγοστέψει αρκετά και στο τέλος θα μείνουμε πολιτισμικά  ατροφικοί. Αυτό που δίνει ζωή και κουράγιο στους ανθρώπους  πλέον θα αποτελεί πολυτέλεια . Λίγοι θα ακούν ζωντανά Πρωτοψάλτη πια , οι υπόλοιποι θα βολευτούμε με youtube. Ο πολιτισμός περνά κρίση αλλά τώρα θα τον αποτελειώσουμε , εξάλλου ένας λαός με κριτική σκέψη δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμος .

        Ολοκληρώνοντας , ληκτικός κρίκος μιας αλυσιδωτής προσπάθειας είναι το κουράγιο να μείνουμε ζωντανοί , πρακτικά και πνευματικά. Σε μια εποχή που υποφέρει από έναν λιμό με αμέτρητες πτυχές αυτό που πρέπει να πετύχουμε είναι να μείνουμε μαχητές  και να μην τα βάλουμε κάτω. Κάθε μέρα με το να επιβιώνουμε πνευματικά και ηθικά είναι σαν να επαναστατούμε στην πραγματικότητα που βιώνουμε  και όπως πολύ λακωνικά και όμορφα είπε ο Φιντέλ Κάστρο « η επανάσταση είναι σαν το ποδήλατο. Αν σταματήσουμε να κάνουμε πεντάλ, θα πέσουμε.» Ας συνεχίσουμε λοιπόν το πεντάλ και στο τέλος,  όταν φτάσουμε στον προορισμό μας θα απολαύσουμε τους καρπούς των κόπων μας  .