Οπαδικός αντιφασισμός στην Ισπανία- Μέρος 1ο- Του Στέφανου Κλαμενάκου

Όποιος έχει βρεθεί έστω και μία φορά σε ισπανικό γήπεδο θα έχει γίνει θεατής της ιεροτελεστίας του bocadillo, που λαμβάνει χώρα στο ημίχρονο κάθε αγώνα. Άνδρες και γυναίκες να ξετυλίγουν το σάντουιτς με το jamón (το προαναφερμένο “bocadillo”) σιγά σιγά από το αλουμινόχαρτο και να το τρώνε συζητώντας τα τεκταινόμενα του ματς. Ίσως αυτή η  εικόνα να μην συνάδει με αυτή των ultras που έχουμε στο μυαλό μας. Στην χώρα της Ιβηρικής χερσονήσου, όμως, μπορεί να συνυπάρξει ο σκληρός πυρήνας οργανωμένων που κατά την διάρκεια του ματς είναι όλη την ώρα όρθιος φωνάζοντας συνθήματα, με τους “καθώς πρέπει” ήρεμους φιλάθλους που κάθονται αναμεμειγμένοι και τρώνε το σάντουιτς τους χωρίς καμία αντιπαράθεση.

     Η οπαδική σκηνή όμως στην Ισπανία έχει περίπου 40 χρόνια ζωής με πολυάριθμα γκρουπ διαφορετικής πολιτικής ιδεολογίας. Εμείς, στο παρόν κείμενο, θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε όσο περισσότερο μπορούμε τις αντιφασιστικές ομάδες οργανωμένων οπαδών. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι σε μια κοινωνία όπως η ισπανική, που υπέφερε την δικτατορία του Franco για 36 χρόνια (1939-1975) μετά από το φασιστικό πραξικόπημα το καλοκαίρι του 36’ έναντι της εκλεγμένης κυβέρνησης, ότι οι κοινωνικές και ταξικές αντιθέσεις δεν είναι εύκολο να γεφυρωθούν. Πόσο μάλλον σε μία χώρα που χωρίζεται σε 17 αυτόνομες κοινότητες (+2 αυτόνομες πόλεις, την Ceuta και την Melilla), όπου ομιλούνται (όχι σε όλες) διαφορετικές γλώσσες.

     Το καθεστώς του Franco μετά τις δύο βάναυσες δεκαετίες του 40’ και του 50’ , όπου εξόντωσε οποιαδήποτε αντίθετη άποψη, εφαρμόζοντας το φασιστικό μοντέλο, άρχισε να προσπαθεί να δείξει ένα πιο λαϊκό πρόσωπο. Όπως όλα τα απολυταρχικά καθεστώτα, εργαλειοποίησε το ποδόσφαιρο και καπηλεύτηκε τους επαναλαμβανόμενους θριάμβους της Ρεάλ Μαδρίτης στο κύπελλο πρωταθλητριών (1956-1960) ώστε να δείξει ένα πρόσωπο ευημερίας και γαλήνης προς τα έξω. Ωστόσο η ισπανική κοινωνία ήταν εντελώς καθυστερημένη ως προς την ανάπτυξη της σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες κι ας μην έζησε τις καταστροφικές συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο δεν έλαβε μέρος.

     Κατά τα χρόνια της δικτατορίας στην Καταλονία επιτρεπόταν μόνο η χρήση της ισπανικής γλώσσας σε δημόσιο χώρο. Το γήπεδο της Barcelona, όπου εκεί ελεύθερα μπορούσαν να μιλήσουν τα catalá (καταλανικά), ήταν το μέρος που η έκφραση πετούσε τις αλυσίδες της και έπαιρνε πολιτικές διαστάσεις.

     Τον θάνατο του Franco και την αποκατάσταση της δημοκρατίας ακολούθησε σωρεία ριζοσπαστικών κινημάτων σε πολλές πτυχές της δημόσιας ζωής, όπως στις τέχνες, στο έμφυλο ζήτημα, στο σεξ κλπ. Οι αλλαγές στο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο δεν θα  μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο το ποδόσφαιρο. Οι ομάδες έπρεπε να περιθωριοποιήσουν τους ανθρώπους της χούντας που βρισκόντουσαν σε θέσεις στις διοικήσεις τους και να εναρμονιστούν με το νέο καθεστώς.

Οι απαρχές του οργανωμένου οπαδικού κινήματος

     Η απομόνωση της Ισπανίας από τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο είχε αρχίσει να σπάει από την δεκαετία του 60’ και το άνοιγμα της τουριστικής βιομηχανίας έφερε τους Ισπανούς σε επαφή με άλλες κουλτούρες. Κάποια χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1982 διοργάνωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο. Με αυτόν τον τρόπο η ισπανική οπαδική σκηνή ήρθε σε επαφή με την αγγλική (αλλά και την ιταλική), με αποτέλεσμα οι πρώτοι σύνδεσμοι να δανειστούν στοιχεία και από τις δύο “σχολές”. Οι πρώτες οργανωμένες προσπάθειες είχαν έντονο το στοιχείο των skin (ξυρισμένο κεφάλι, τιράντες, στρατιωτικές μπότες) που μετέπειτα έδωσε την θέση του στο casual (polo μπλουζάκια κλπ). Οι πολιτικές ιδεολογίες ήταν η βάση για κάθε οργανωμένο κλαμπ περά από ”ποια ομάδα υποστηρίζουμε και συστρατευόμαστε γύρω από αυτή”.

Γαλικία

     Αρχίζουμε, λοιπόν, το οδοιπορικό με πρώτη στάση στην Γαλικία, που βρίσκεται βορειοδυτικά στην Ιβηρική χερσόνησο πάνω από την Πορτογαλία, με τα gallego (γαλιθιάνικα) να είναι επίσημη γλώσσα (κράμα πορτογαλικών και ισπανικών) μαζί με τα castellano (ισπανικά). Ευχάριστο νέο ότι τρεις από τις ομάδες της επαρχίας έχουν οργανωμένους αντιφασίστες, υποστηρίζοντας (άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο) ταυτόχρονα την απόσχιση από την Ισπανία. Στο φαινόμενο της συνύπαρξης των περιφερειακών εθνικισμών με τον αντιφασισμό θα αναφερθούμε παρακάτω.

Riazor Blues (Deportivo La Coruña)

     Η Deportivo La Coruña, η μόνη ομάδα της Γαλικίας που έχει κατακτήσει το πρωτάθλημα (2000) έχει στο πλευρό της από τους πιο δημοφιλείς συνδέσμους της χώρας, τους Riazor Blues (RB). Από το 1987 που ιδρύθηκαν δεν έχουν σταματήσει να εκφράζουν τις αντιφασιστικές, αντιρατσιστικές τους θέσεις. Κρεμασμένη πάντα στο πέταλό τους η σημαία με τον διεθνιστή επαναστάτη Che. Εν μέσω πανδημίας η διοίκηση τούς άνοιξε τις πόρτες πριν το ματς κόντρα στην Φερόλ τον περασμένο Νοέμβριο, για να εμψυχώσουν τους παίκτες με συνθήματα και βεγγαλικά, κάτι που απέφερε χρηματικό πρόστιμο 60.000 ευρώ στην ομάδα. Αδελφοποιημένοι με τους Bukaneros της Ράγιο Βαγεκάνο, διατηρούν καλές σχέσεις εν γένει με αντιφασίστες οπαδούς.

Το Στίγμα

Το 2003 ένας συνοπαδός τους (όχι μέλος των RB) έπεσε νεκρός από τα χτυπήματα ενός μέλους των Riazor Blues σε εκτός έδρας αγώνα εναντίον της Κομποστέλα για το κύπελλο. Ο αποθανών προσπάθησε με τραγική κατάληξη για εκείνον, να χωρίσει οργανωμένους των RB που είχαν επιτεθεί σε έναν νεαρό οπαδό της αντίπαλης ομάδας.

Η Δολοφονία του Jimmy

Τον Νοέμβρη του 2014 ο Jimmy (μέλος των RB) δολοφονείται από τους φασίστες Frente της Ατλέτικο (μαζί με οργανωμένους της Σπόρτινγκ Χιχόν) σε καρτέρι που είχαν στήσει στους εκδρομείς από την Κορούνια έξω από το Vicente Calderón. Τον χτύπησαν και αφού τον άφησαν αναίσθητο, τον πέταξαν στον ποταμό Manzanares. Η συγκεκριμένη δολοφονία αυστηροποίησε τον νόμο για την οπαδική βία και άλλαξε το καθεστώς αντιμετώπισης των οργανωμένων από το κράτος και τις διοικήσεις των ομάδων.  Οι Riazor Blues μετά από μέρες σιωπής έπειτα από το συμβάν, είχαν εκδώσει ανακοίνωση λέγοντας πως δεν υπήρχε συνεννοημένο ραντεβού με τους οπαδούς της Ατλέτικο.

Οι Bukaneros και οι Alkorkon Hooligans βοήθησαν τους Riazor Blues στο νοσοκομείο, αλλά και στην κηδεία όπου και παρευρέθηκαν.

“Οι Ισπανοί είναι οι καλύτεροι γείτονες”

     Σε πολλές περιπτώσεις κατά την διάρκεια της ισπανικής ιστορίας, η Αριστερά και ο Αναρχικός – Αντιεξουσιαστικός χώρος έχει συμπορευθεί με το εθνικιστικό – αποσχιστικό κίνημα. Η σύγκρουσή τους με την δικτατορία του Φράνκο, αλλά και η καταστολή τους από το δικτατορικό καθεστώς, τους οδήγησε σε μια κοινή βάση διεκδικήσεων και αγώνα. Πρόσφατο παράδειγμα αυτής της σύγκλισης, είναι το ζήτημα σχετικά με την ανεξαρτησία της Καταλονίας, το οποίο έχει θιασώτες από τον αναρχικό μέχρι τον δεξιό πολιτικό χώρο με εκ διαμέτρου, φυσικά, αντίθετη προσέγγιση στο θέμα. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αντιληφθεί κάποιος την αποστροφή που μπορεί να νιώθει ένας αντιφασίστας κάτοικος Μπιλμπάο, για παράδειγμα, για την ισπανική σημαία και ό,τι αυτή συμβολίζει. Την “ενιαία και αδιαίρετη Ισπανία” δηλαδή. Κάτι που είναι ανιστόρητο και ουσιαστικά παραχαράσσει την ιστορία των διαφορετικών εθνοτήτων της Ιβηρικής χερσονήσου, βάζοντας τους όλους κάτω από την σκέπη της Μοναρχίας και της κεντρικής κυβέρνησης της Μαδρίτης.

     Γι’ αυτόν τον λόγο σε πολλές αντιφασιστικές κερκίδες υπάρχουν είτε η σημαία της Ισπανίας της περιόδου 1931-1936 (II República) , όπου είχε καταργηθεί το μοναρχικό πολίτευμα, είτε οι αυτονομιστικές σημαίες κάθε περιοχής που υποδηλώνουν την τάση για ανεξαρτησία από την υπόλοιπη Ισπανία. Το θετικό είναι ότι με το πέρασμα των χρόνων οι κοινότητες της Ισπανίας απολαμβάνουν όλο και μεγαλύτερη αυτονομία με δικό τους κοινοβούλιο, αστυνομία κλπ κάτι που πολύ εύκολα καταπατείται όπως έγινε τον Οκτώβριο του 2019 στην Βαρκελώνη, όπου η κεντρική κυβέρνηση ήρε όλες τις πολιτικές ελευθερίες της Καταλανικής κυβέρνησης.

     Αξιοσημείωτο γεγονός που καταδεικνύει την στάση των ανθρώπων που είναι υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας είναι μια προσωπική εμπειρία που μου συνέβη στην Βαρκελώνη τον Δεκέμβρη του 2019, όπου μια κοπέλα που συμμετείχε στις διαδηλώσεις για την απόσχιση της Καταλονίας, μου είχε πει πώς “οι Ισπανοί είναι πολύ καλοί…γείτονες μας. Εμείς είμαστε Καταλανοί. Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα μαζί τους, αλλά θέλουμε την ανεξαρτησία μας…”.

Celtarras (Celta)

     Το αντίπαλο δέος της Depor είναι η Celta με έδρα την πόλη του Vigo. Οι Celtarras μετά από 30 χρόνια λειτουργίας ανακοίνωσαν την διάλυσή τους λόγω “της κούρασης από την καταστολή, της έλλειψης νέων μελών, αλλά και της εμφανούς μετατροπής του ποδοσφαίρου σε εμπόρευμα”. Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια είχαν πτωτική πορεία. Στο πρόσφατο παρελθόν είχαν διαδηλώσει ενάντια στην διοίκηση της ομάδας να νοικιάσει αίθουσα στο γήπεδο της ομάδας για εκδήλωση του Partido Popular (αντίστοιχη Νέα Δημοκρατία).

Εναντίον του Salva Ballesta

    Ένα ξεχωριστό περιστατικό που αξίζει ειδικής μνείας, είναι η εναντίωσή τους προς τον Salva Ballesta, ο οποίος απολύθηκε από το πόστο του βοηθού προπονητή της ομάδας έπειτα από ανακοίνωση του συνδέσμου που καταφερόταν εναντίον του. Η κόντρα ξεκινάει από όταν ο Ballesta ήταν ποδοσφαιριστής και είχε εκφράσει τα εθνικιστικά του αισθήματα. “Αν χρειαστεί να πάω να βοηθήσω τα ισπανικά στρατεύματα στο Ιράκ, θα το κάνω…” είχε δηλώσει εν ευθέτω χρόνω. Η ισπανική σημαία κοσμούσε τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια κατόπιν ειδικής παραγγελίας του. Όλα αυτά οδήγησαν αντιφασίστες από όλη την Ισπανία να του τα ‘χουν μαζεμένα. Κάθε φορά που πατούσε, λοιπόν, το χορτάρι του Balaidos αγωνιζόμενος εναντίον της Θέλτα άκουγε τα εξ αμάξης από τους Celtarras, ακόμη και συνθήματα υπέρ της ΕΤΑ (βασκική αυτονομιστική οργάνωση), δείγμα –ίσως- της αδελφοποίησης τους με τους Herri Norte της Athletic.

Brigadas Lucenses (Lugo)

     Ξεχωριστή αναφορά χρίζουν και οι Brigadas Lucenses, οργανωμένοι της Lugo, οι οποίοι ξεχωρίζουν για τις αντιφασιστικές τους θέσεις. Ακόμα δεν τους έχουμε καμαρώσει στις εξέδρες της Primera, καθώς η ομάδα τους δεν έχει προβιβαστεί ποτέ στην πρώτη κατηγορία.