Spellbound – 1945 – Του Πάνου Λιάκου

Spellbound – 1945

Ψυχολογικό θρίλερ δια χειρός Άλφρεντ Χίτσκοκ σε σενάριο Μπεν Χεκτ όπου από τον πρόλογο κιόλας της ταινίας σε προϊδεάζει ότι το κλειδί είναι η ψυχανάλυση. Ίσως τον μη μυημένο στην ψυχανάλυση θεατή να τον ξενίσει κάπου στην αρχή όλο αυτό το περιβάλλον, ίσως βγάλει και τις λεγόμενες πρώτες αντιστάσεις του ασθενούς (όπως ακριβώς συμβαίνει στα πρώτα λεπτά με το σύντομο πέρασμα μιας κοπέλας με σεξουαλικές διαταραχές), όμως τόσο ο σεναριογράφος όσο και ο τρόπος που σκηνοθετεί ο Χίτσκοκ (η σκηνή με το ξυράφι και το γάλα ή με το όπλο στα τελευταία λεπτά!) θα του θυμίσουν ότι έχει καθίσει να δει μια ταινία σασπένς πάνω απ’όλα. Βρισκόμαστε σε ένα νοσηλευτικό ίδρυμα όπου μια από τις κορυφαίες επιστήμονες (αλλά δίχως την ανθρώπινη διαίσθηση όπως την παρατηρούν οι συνάδερφοι της) έχει τη μορφή της Ίνγκριντ Μπέργκμαν.

Στα πρώτα κιόλας λεπτά του έργου μαθαίνουμε ότι οσονούπω καταφθάνει ο καινούριος διευθυντής για να αντικαταστήσει το δόκτορα Murchison. Έρχεται, λοιπόν, ο Γκρέγκορι Πεκ ως δόκτορας Έντουαρντς όμως οι περισσότεροι συνάδερφοι του από τις πρώτες στιγμές τον θεωρούν κάπως αλλόκοτο, τους μπαίνουν ψύλλοι στ’ αυτιά. Η ηρωίδα της Μπέργκμαν, η Κονστάνς, θα τον ερωτευτεί από την πρώτη στιγμή- μάλιστα θα δούμε πώς με το πρώτο φιλί τους εκείνη θα αρχίσει να ξελαμπικάρει και να εγκαταλείπει την αρχική, ψυχρή της στάση. Δεν θα αργήσει να αποκαλυφθεί το πραγματικό ποιόν του Έντουαρντς: πάσχει από αμνησία και ίσως έχει δολοφονήσει τον πραγματικό Έντουαρντς. Πού κείται η αλήθεια; Η Κονστάνς θα προσπαθήσει- χρησιμοποιώντας πλέον και το ένστικτό της που της λέει ότι αυτός δεν είναι δολοφόνος- μέσω της ψυχανάλυσης να επαναφέρει τον αμνησιακό στα λογικά του. Στο δε δεύτερο μέρος του φιλμ συναντάμε στο ρόλο του Δασκάλου της Κονστάνς τον ηθοποιό Μάικλ Τσέχωφ όπου εξωτερικά τουλάχιστον μας θυμίζει τον Πατέρα της Ψυχανάλυσης, τον Φρόυντ. Φτάνει μέχρι την πεντάδα για το Όσκαρ του Υποστηρικτικού ανδρικού ρόλου το 1946 δίνοντας μια ερμηνεία όπου θα πρέπει να προσέξουμε το χρωματισμό της φωνής του καθώς προσπαθεί να επιβληθεί ανά στιγμές (δικαίως από επιστημονικής απόψεως) στη μαθήτρια του ενώ κάποιες άλλες στοχάζεται χαμηλόφωνα για τα γηρατειά.

Φυσικά στο Spellbound βρίσκεται και εκείνη η σεκάνς του ονείρου την οποία σχεδίασε ο Νταλί- ο Χίτσκοκ εξομολογήθηκε στις συνεντεύξεις του στον Τρυφώ ότι τον ήθελε λόγω »του αδρού χαρακτήρα της ζωγραφικής του- ο Ντε Κίρικο του μοιάζει πολύ-, τους μακριούς ίσκιους, το άπειρο των αποστάσεων, τις γραμμές που μπερδεύονται μέσα στην προοπτική… τον ήθελα για τα χωρίς μορφή πρόσωπά του». Φυσικά και δεν πρόκειται για μια απλή σεκάνς αφού οδηγεί και στη λύση του μυστηρίου με την (ψυχαναλυτική) αποκρυπτογράφηση της. Η νίκη της ταινίας στη βραδιά των Όσκαρ του 1946 αφορούσε στη μουσική του Μίκλος Ρόσα που σε κάθε περίπτωση πετυχαίνει εδώ να αναμείξει το ρομαντικό στοιχείο με το αγωνιώδες επιτρέποντας στο θεατή να έχει άμεση πρόσβαση στο πρώτο τουλάχιστον επίπεδο του φιλμ.

Πάνος Λιάκος