Όταν οι λαοί είπαν όχι στο πολεμικό σπαραγμό:Ένας διαφορετικός αγώνας ποδοσφαίρου-Του Αποστόλη Σερέτη

Ήταν χειμώνας του 1914. Ο πιο σκληρός πόλεμος που είχε γνωρίσει η ανθρωπότητα μέχρι τότε ήταν σε εξέλιξη. Οι μάχες των χαρακωμάτων ήταν πολύνεκρες και ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος είχε αφήσει πίσω του εκατομμύρια νεκρούς. Υπάρχει όμως μια ιστορία που δεν μας την είπαν στο σχολείο και μέσα της κρύβει όλο το περιεχόμενο και την ουσία της φράσης ‘’Τα αφεντικά έχουν να χωρίσουν πολλά, οι λαοί τίποτα’’.

Η Ανακωχή των Χριστουγέννων ήταν μια σειρά από εκτεταμένες ανεπίσημες εκεχειρίες που έλαβαν χώρα στο Δυτικό Μέτωπο στις γιορτές των Χριστουγέννων του 1914 κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια της βδομάδας πριν από τα Χριστούγεννα, Γερμανοί και Βρετανοί στρατιώτες άρχισαν να ανταλλάσσουν γιορτινές ευχές και τραγούδια ανάμεσα στα χαρακώματά τους. Σε μερικές περιπτώσεις η ένταση ελαττώθηκε σε βαθμό που οι στρατιώτες περπατούσαν απέναντι για να κουβεντιάσουν με τους αντιπάλους τους και να τους δώσουν δώρα. Την παραμονή και ανήμερα των Χριστουγέννων πολλοί στρατιώτες και από τις δυο πλευρές — καθώς και Γαλλικές μονάδες — επιχείρησαν με δική τους πρωτοβουλία στην ουδέτερη ζώνη κάνοντας παρέα μεταξύ τους και ανταλλάσσοντας τρόφιμα και ενθύμια. Παράλληλα έγιναν κοινές κηδείες, ενώ σε πολλές από τις συναντήσεις οι αντίπαλοι στρατιώτες τραγούδησαν μαζί τα κάλαντα ή έπαιξαν μεταξύ τους ποδόσφαιρο. Σύμφωνα με μαρτυρίες η μέρα των Χριστουγέννων κύλησε ήρεμα, ενώ διοργανώθηκε και ένας από τους πιο μνημειώδεις ποδοσφαιρικούς αγώνες της ιστορίας μεταξύ των αντιπάλων στρατευμάτων. Ένας αγώνας που αντικατέστησε μία πραγματική μάχη και δεν είχε ουσιαστικά χαμένους, παρά μόνο νικητές. Κάποιοι είπαν πως κέρδισαν οι Γερμανοί με 3-2, κάποιοι είπαν πως δεν υπήρχε καν μπάλα και έπαιξαν με τενεκεδάκια, αλλά όλοι συμφώνησαν πως οι ψυχές των στρατιωτών ηρέμησαν για 24 ώρες. Ένα παιχνίδι πραγματική μάχη, με τον θρύλο να λέει πως δεν είχε καμία σχέση με ποδοσφαιρικό αγώνα, αφού δεν τηρήθηκαν ούτε οι αριθμητικές ισορροπίες. Όποιος ήθελε έμπαινε και έπαιζε σε μία πράξη απόλυτης απελευθέρωσης και ειρήνευσης. Αυτός που λέγεται ότι προέβαλε τη μεγαλύτερη αντίσταση, ήταν ένας νεαρός τότε δεκανέας, που το όνομά του έμελλε να μείνει χαραγμένο, ο Αδόλφος Χίτλερ. «Τέτοιες συμφωνίες δεν θα έπρεπε να επιτρέπονται» είπε, με την ιστορία να καταγράφει για πρώτη φορά το σκληρό του πρόσωπο.
Την επομένη όλα γύρισαν στην σκληρή πραγματικότητα του πολέμου. Το πρωί των Χριστουγέννων, Άγγλοι και Γερμανοί έθαψαν τους νεκρούς τους, απαγγέλοντας μαζί τον 23ο Ψαλμό του Δαυίδ «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει…».

Η ανακωχή θεωρείται μια συμβολική στιγμή ανθρωπισμού και ειρήνης μέσα σε μια από τις πιο βίαιες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας. Δεν έλαβε χώρα παντού· σε κάποιες περιοχές του μετώπου οι μάχες συνεχίστηκαν όλη την ημέρα, ενώ σε άλλες απλώς οι δυο πλευρές συνεννοήθηκαν για την αποκομιδή των νεκρών. Την επόμενη χρονιά τα Χριστούγεννα μερικές μονάδες οργάνωσαν ξανά εκεχειρία με τους αντιπάλους, αλλά αυτό το φαινόμενο δεν ήταν τόσο εκτεταμένο όσο το 1914. Αυτό οφείλονταν μερικώς στις αυστηρές εντολές από τους ανωτέρους και των δύο πλευρών που απαγόρευαν αυτόν τον συγχρωτισμό. Το 1916, μετά από τις χωρίς προηγούμενο αιματηρές μάχες του Σομμ και του Βερντέν και την εκτεταμένη χρήση χημικών όπλων, όλο και περισσότερο οι στρατιώτες και των δύο πλευρών θεωρούσαν τους αντιπάλους τους ως υπάνθρωπους και έτσι δεν έγιναν απόπειρες για άλλες τέτοιες εκεχειρίες. Οι εκεχειρίες των Χριστουγέννων είναι αξιοσημείωτες λόγω του μεγάλου αριθμού των ανδρών που συμμετείχαν και του βαθμού της συμμετοχής — ακόμα και στους πιο ειρηνικούς τομείς ήταν ασυνήθιστο να δει κανείς δεκάδες αντιπάλους να βρίσκονται μαζί στο φως της ημέρας.

Η Ανακωχή των Χριστουγέννων του 1914, που πραγματοποιήθηκε με την πρωτοβουλία χαμηλόβαθμων ουσιαστικά αξιωματικών και φαντάρων, είναι η τρανή απόδειξη ότι οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα. Αντιθέτως αυτοί που έχουν να χωρίσουν τα πάντα, είναι αυτοί που βρίσκονται σε ένα μόνιμο κυνήγι κέρδους, η ελίτ που προκειμένου να αυξήσει τη κερδοφορία της ψάχνει νέους τόπους, πιέζοντας τις κυβερνήσεις που ελέγχει να της παράσχουν το έμψυχο δυναμικό που είναι απαραίτητο ώστε να καταλάβει τη νέα πηγή πλούτου. Το έμψυχο δυναμικό που της παρέχει για τους σκοπούς της η εκάστοτε αστική κυβέρνηση, είναι οι εργαζόμενοι. Γι’αυτό το συμπέρασμα είναι ένα από την Ανακωχή των Χριστουγέννων. Οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα, τα αφεντικά μας τα πάντα. Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε. Χρόνια καλά σε όλες και όλους και με ταξική αφύπνιση.

(Για να τιμήσει αυτή τη μέρα ο θρυλικός Paul McCartney έγραψε το Pipes of Peace)