Κλιματική Αλλαγή: Κρίσιμα ζητήματα και προβληματισμοί – Της Στέλλας Καραβά
Καιρός για ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ περιβαλλοντική συνείδηση!!! Παλεύεις να <<λύσεις>> προβλήματα που ακούνε στους τίτλους ’’Τρύπα του όζοντος’’, ’’Φαινόμενο του θερμοκηπίου’’, ’’Ατμοσφαιρική ρύπανση’’ και πολλούς ακόμη και ανησυχείς γι’ αυτήν την ‘’ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ’’, που αναφέρθηκαν ‘’χτες’’ στις ειδήσεις ή σε τυχαία άρθρα που διάβασες στο ίντερνετ, που αναφέρθηκαν σε αυτές γνωστοί ή φίλοι σου, οι οποίοι ξαφνικά ΕΠΡΕΠΕ να ποστάρουν φωτογραφίες από τις πυρκαγιές της Αυστραλίας και του Αμαζονίου, όμως εσύ ίσως δεν έχεις ιδέα τι σημαίνουν.
Εξάλλου, όλοι ανεβάζουν τέτοιες φωτογραφίες, απλά και μόνο για να δείξουν ότι νοιάζονται και ότι λυπούνται για ό,τι συμβαίνει και στη συνέχεια πετάνε και ένα ‘’σώστε τον πλανήτη’’ γιατί παντού ταιριάζει αυτό. Μα ναι…αυτό κάνουν όλοι, πρέπει να το κάνεις και εσύ. Μα αυτή δεν είναι η μόδα πλέον; Αν εσύ δεν ανεβάσεις έστω μια φωτογραφία, με μια λίμνη που κάποτε είχε ζωή και πλέον όχι, με μια εικόνα από λιωμένους πάγους , τα καγκουρό και τα κοάλα, εικόνες από καμένα δάση ή έστω να αναφερθείς σ αυτή την κλιματική αλλαγή, που πάει από το κακό στο χειρότερο, τότε θα σε πουν και αναίσθητο. Όλοι θυμούνται το περιβάλλον όταν έρχονται στην επικαιρότητα διάφορες περιβαλλοντικές καταστροφές που γίνονται viral. Τουλάχιστον, ανέβασε τα γιατί όντως θες να μοιραστείς αυτές τις ανησυχίες σου, με τους ιντερνετικούς σου φίλους και όχι επειδή θα μαζέψεις περισσότερα like, επειδή το έκαναν όλοι και πρέπει να το κάνεις και εσύ, ή επειδή έτσι θα πουν ότι είσαι ευαισθητοποιημένος και ότι νοιάζεσαι.
Αξίζει πιστεύω να αφιερώσεις λίγα λεπτά από το χρόνο σου και να συνεχίσεις να διαβάζεις αυτό το άρθρο. Θέλω να σου εξηγήσω τι σημαίνουν στην πραγματικότητα όλα αυτά που ακούς και πως συνδέονται μεταξύ τους. Να διαβάσεις πως επηρεάζουν το περιβάλλον. Να σου πω και μερικούς τρόπους αντιμετώπισης και κυρίως να σε βάλω σε σκέψεις. Έχω ασχοληθεί και λίγο παραπάνω, απ’ ότι ίσως πιστεύεις ,με τέτοια θέματα, αφού σπουδάζω κάτι αντίστοιχο. Γραφώ στον ενικό, γιατί θέλω να απευθυνθώ σε σένα ξεχωριστά παρόλο που γνωρίζω πως αυτό το άρθρο θα διαβαστεί από περισσότερα από ένα άτομα.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ;(1)
Ορισμένοι ρύποι όπως το διοξείδιο του άνθρακα, επιτρέπουν την είσοδο των ηλιακών ακτινών, αλλά εμποδίζουν την έξοδο της θερμότητας. Αυτό έχει ήδη αλλάξει το κλίμα της Γης. Το στρώμα του όζοντος της στρατόσφαιρας που προστατεύει τη Γη από την υπεριώδη ακτινοβολία, αλλοιώνεται. Το φρεον που απελευθερώνεται από τα αεροζόλ, τα εργοστάσια, τις κλιματιστικές συσκευές, τα ψυγεία κ.α. καταστρέφουν το όζον, επιτρέποντας στην υπεριώδη ακτινοβολία να περάσει την ατμόσφαιρα και να φθάσει στην επιφάνεια της Γης δημιουργώντας τεράστια προβλήματα. Το λιώσιμο των πάγων στους πόλους είναι επίσης ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα, το οποίο οφείλεται στην αύξηση της θερμοκρασίας και ακολουθεί ένα ακόμη πρόβλημα, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Η κλιματική αλλαγή γίνεται αισθητή
Με την αύξηση της θερμοκρασίας, που όπως είπαμε και πριν οφείλεται σε κάποια αέρια που ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα. Το γνωστό σε όλους μας διοξείδιο του άνθρακα (CO2),το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου και τα φθοριούχα αέρια. Το(CO2)είναι το αέριο του θερμοκηπίου που παράγεται συχνότερα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και ευθύνεται για το 63% της υπερθέρμανσης του πλανήτη που οφείλεται σ’ αυτές τις δραστηριότητες. Η συγκέντρωσή του στην ατμόσφαιρα είναι σήμερα κατά 40% υψηλότερη από ό,τι κατά την έναρξη της εκβιομηχάνισης. Άλλα αέρια του θερμοκηπίου εκλύονται σε μικρότερες ποσότητες αλλά παγιδεύουν τη θερμότητα πολύ περισσότερο από το CO2, και σε μερικές περιπτώσεις είναι κατά πολύ ισχυρότερα. (4)
Ατμοσφαιρικό είναι το μεθάνιο που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα της Γης. Το επίπεδο συγκέντρωσης του μεθανίου στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας έχουν ενδιαφέρον γιατί το μεθάνιο έχει σημαντική επίπτωση στην κλιματική αλλαγή, ως ένα από τα σημαντικότερα αέρια θερμοκηπίου στη Γη. Το δυναμικό παγκόσμιας θέρμανσης των 100 ετών του μεθανίου είναι 29, δηλαδή σε μια χρονική περίοδο 100 ετών το μεθάνιο παγιδεύει 29 φορές περισσότερη θερμότητα ανά μονάδα μάζας σε σύγκριση με το διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Τα επίπεδα μέσης παγκόσμιας συγκέντρωσης του μεθανίου από 722 ppb που ήταν κατά τη προβιομηχανική εποχή αυξήθηκαν σε 1800 ppb το 2011, που είναι η υψηλότερη τιμή συγκέντρωσης μεθανίου στην ατμόσφαιρα της Γης εδώ και τουλάχιστον 800.000 χρόνια. Η μέση συγκέντρωση του μεθανίου στην ατμόσφαιρα της Γης είναι υψηλότερη στο Βόρειο Ημισφαίριο γιατί εκεί βρίσκονται οι περισσότερες πηγές έκλυσης μεθανίου (φυσικές και ανθρωπογενείς), αφού αυτό το ημισφαίριο της Γης περιέχει μεγαλύτερο ποσοστό ξηράς. Η μέση συγκέντρωση του μεθανίου στην ατμόσφαιρα της Γης μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια του έτους, με ελάχιστη τιμή κατά το τέλος του Καλοκαιριού, λόγω της αυξημένης φωτοχημικής καταστροφής του μεθανίου κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής, που συνδυάζει αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία και υγρασία.Αρκετά ζώα περιέχουν στα έντερά τους συμβιωτικούς μικροοργανισμούς που βοηθούν στη μερική πέψη δύσπεπτων τροφών, παράγοντας και εκλύοντας μεθάνιο ως παραπροϊόν αυτής της διεργασίας. (5)
Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, λόγω των πάγων που λιώνουν με την αύξηση της θερμοκρασίας. Αυτό έχει ως συνέπεια, πολλές πλημμύρες αλλά ακόμη και την εξαφάνιση νησιών ή τμημάτων της ξηράς.
Θα σου εξηγήσω και κάποια ακόμη προβλήματα και φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, για να έχεις μια ολοκληρωμένη άποψη. Το ένα φαινόμενο είναι επέκταση του άλλου και όλα μαζί συμβάλουν στην κλιματική αλλαγή.
ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ(1)
Δισεκατομμύρια τόνοι ρύπων εκπέμπονται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα. Όλοι αυτοί οι ρύποι επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και ξαναπέφτουν στη Γη με τη μορφή της όξινης βροχής.
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ(2)
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι η διαδικασία κατά την οποία η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη συγκρατεί θερμότητα και συμβάλλει στην αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειάς του. Η Γη δέχεται ηλιακή ακτινοβολία. Ένα μέρος αυτής απορροφάται από το σύστημα Γης-ατμόσφαιρας, ενώ το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα. Περίπου το 30% της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται, σε ποσοστό 6% από την ατμόσφαιρα, 3% από τα νέφη και 4% από την επιφάνεια της Γης.
ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ (3)
Ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο το στρώμα του όζοντος που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης (στρατόσφαιρα) μειώνεται σε πάχος πάνω από την Ανταρκτική. Επειδή το λεπτότερο σημείο του είναι πάνω από το Νότιο Πόλο, η μείωση του πάχους του στρώματος έχει ως αποτέλεσμα την ονομαζόμενη «τρύπα» στο στρώμα του όζοντος. Λόγω του ότι το όζον (αλλοτροπική μορφή του οξυγόνου, τριατομικό οξυγόνο, Ο3) προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία, απορροφώντας σημαντικό τμήμα της υπεριώδους ακτινοβολίας, η δημιουργία της τρύπας του όζοντος έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη υγεία. Επίσης αυξάνει την θερμοκρασία στον πλανήτη και συμβάλει αρνητικά στο λιώσιμο των πάγων. Στην επέκτασή του επίσης συμβάλλουν τόσο τα καυσαέρια (από την κυκλοφορία των οχημάτων) όσο και τα αέρια απόβλητα των εργοστασίων.
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Οι τρόποι αντιμετώπισης είναι η χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και η χρήση Μη Ρυπογόνων Πηγών Ενέργειας. Μια καλή λύση, είναι η χρήση λιγνίτη και φυσικού αεριού για τη κίνηση των αυτοκινήτων. Αξίζει, να τονίσω τη σημαντικότητα της εξέλιξης της τεχνολογίας στις μέρες μας, αφού θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την ενέργεια από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά συστήματα. Το κλίμα, ειδικά στην Μεσόγειο, ευνοεί ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως είναι η ηλιακή και η αιολική. Η εγκατάσταση τους κοστίζει λίγο παραπάνω, αλλά αξίζει προκειμένου να αντιμετωπιστεί ένα τέτοιο πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό. Το κράτος έως τώρα αδιαφορεί ,αλλά και γενικότερα σε παγκόσμιο επίπεδο, το κάθε κράτος αυτού του πλανήτη, αδιαφορεί για όλα αυτά και τα αποφεύγει. Με τις κατάλληλες μελέτες(φυσικά από ειδικούς ) και τους κατάλληλους ελέγχους, θα μπορούσαν να μπουν σε εφαρμογή, με νόμιμους πάντα τρόπους, έργα σαν αυτά.
Αξίζει να σου αναφέρω και κάποιες απόψεις επιστημόνων που διίστανται.
Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν έχει καμία επίπτωση στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο αστροφυσικός Piers Corbyn ο οποίος είναι δημιουργός της Μακροπρόθεσμης Πρόγνωσης της Ηλιακής δηλώνει πως: «Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δηλώνει πως το διοξείδιο του άνθρακα ανεβάζει τη θερμοκρασία. Μετά την εποχή των παγετώνων συμβαίνει το αντίστροφο: πρώτα ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες και στη συνέχεια ανεβαίνουν τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα. Παρατηρώντας τις διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, βλέπουμε ότι στην πραγματικότητα, η θερμοκρασία ανεβαίνει και κατεβαίνει περίπου δύο φορές γρηγορότερα και συχνότερα απ’ότι τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα πράγμα που σημαίνει ότι: τουλάχιστον για το μισό διάστημα, ακολουθούν αντίθετες κατευθύνσεις και για το άλλο μισό κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Εννοώ δηλαδή ότι δεν συνδέονται μεταξύ τους. Ίσως συνδέονται με κάποιο σύνθετο τρόπο, αλλά δεν υπάρχει κανένα στοιχείο πουθενά ότι το διοξείδιο του άνθρακα ανεβάζει συστηματικά τη θερμοκρασία. Με δεδομένη αυτήν την κατάσταση, η θεωρία αυτή είναι αποτυχημένη. Στην πραγματικότητα, από το 1998 οι θερμοκρασίες παγκοσμίως έχουν πέσει.» (6)
Βάσει της ιστορίας (πχ εξαφάνιση ορισμένων ειδών)πως πάντοτε η φύση έχει την τάση να εξαφανίζει είδη. Βάση της αντοχής και της ικανότητας τους να επιβιώσουν, ανεξάρτητα από τις διάφορες καταστάσεις. Σαν να λέμε με απλά λόγια ότι <<τα ικανότερα είδη και τα πιο ανθεκτικά, είναι αυτά που θα επιβιώσουν, παρ όλες τις συνθήκες >>.Κάτι το οποίο βάση μελετών και ιστορίας όπως αναφέραμε και πριν επιβεβαιώνεται.
Ωστόσο το θέμα είναι να αφήσουμε τη φύση να ‘’διαλέξει’’ μόνη της τα ικανότερα είδη για να επιβιώσουν και να μην την επηρεάζουμε με τις ανθρώπινες δραστηριότητες μας στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό. Στην τελική, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να αλλοιώσουμε οτιδήποτε μας προσφέρει ο πλανήτης μας κατά τη διάρκεια της παραμονής μας σε αυτόν για να κερδίζουν μια χούφτα άνθρωποι αλλά μέχρι το σημείο που αυτά που μας προσφέρονται ικανοποιούν τις ανθρώπινες ανάγκες. Όλα αυτά όμως τα οποία παρατίθενται στο κείμενο αυτό καταλήγουν σε κάτι πολύ κλασικό αλλά ταυτόχρονα τρομερά αληθινό. Πως μπορούν οι λύσεις αυτές που προτείνονται και οι προβληματισμοί που παραθέτονται, να επιλυθούν εντός ενός συστήματος που έχει ως επίκεντρο το κέρδος και όχι το περιβάλλον και τον άνθρωπο;
Κατά την άποψη μου εντός του καπιταλισμού είναι αδύνατο να λυθούν τα ζητήματα που έχουν προκύψει στο περιβάλλον καθώς χρειάζεται κεντρική διαχείριση από τα κράτη, δίχως ιδιωτική πρωτοβουλία κι αυτό γιατί όλοι βλέπουμε γύρω μας ότι η οικονομική ελίτ δεν θα επενδύσει στη σωτηρία του πλανήτη γιατί πολύ απλά δεν θα έχει εξασφαλισμένη κερδοφορία από αυτή τη κίνηση και από την επίλυση προβλημάτων που σε πολλές περιπτώσεις δημιουργεί η οικονομική δραστηριότητα της. Έτσι η κατάσταση θα συνεχίζεται μέχρι όμως να την ανατρέψουν οι λαοί και να πάρουν τις αποφάσεις που πρέπει για να σώσουν έναν πλανήτη από την αδηφαγία του κέρδους που ξεζουμίζει τον φυσικό του πλούτο.
Βιβλιογραφία
(1)Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο(πρώην ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ) Τμήμα Μηχανικών Φυσικών Πόρων Και Περιβάλλοντος
Πηγές από Διάλεξη της Δρ. Τριανταφυλλιάς Νικολάου στο μάθημα Περιβαλλοντικές Μελέτες και Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης.
(4) https://ec.europa.eu/clima/change/causes_el
- 55
- 1577
