Εργατική Πρωτομαγιά: 10 ταινίες που πρέπει να δεις για τους αγώνες της εργατικής τάξης

Ακόμα μία Εργατική Πρωτομαγιά έρχεται και πρέπει να ειπωθεί ακόμα μία φορά, ότι δεν είναι αργία αλλά απεργία. Ωστόσο ένεκα της ημέρας, είναι μία καλή ευκαιρία να δούμε πως ο κινηματογράφος αποτύπωσε τους αγώνες της εργατικής τάξης, μέσα από ταινίες διαμάντια που δυστυχώς δεν διαφημίζονται για ευνόητους λόγους. Ταινίες που ξεκινούν από τον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης και φτάνουν στο σήμερα. Σε όλες τις χώρες του κόσμου, από τις απεργίες στην Αγγλία τη δεκαετία του 20, τους αγώνες των σωματείων στις ΗΠΑ την περίοδο του New Deal και στις απεργίες στην Ελλάδα και τον αιματοβαμμένο Μάη του 36 στη Θεσσαλονίκη ως τους 200 εκτελεσμένους της Καισαριανής. Από τις επαναστάσεις στη Ρωσία, τη Κούβα, τη Κίνα,  τον Ισπανικό  Εμφύλιο και τον ένοπλο αγώνα στην Ελλάδα. Από την εξέγερση του Μάη του 68 στη Γαλλία ως την επανάσταση των Γαρύφαλλων στην Πορτογαλία ως το τέλος της αποικιοκρατίας και τους αγώνες των Λατινοαμερικάνων εργαζομένων στην Αργεντινή, τη Βενεζουέλα και αλλού. Από τις απεργίες των ναυτεργατών, των χαλυβουργών στην Ελλάδα, των ανθρακωρύχων στην Αγγλία, τον ξεσηκωμό των εργατών γης στην Ινδία  και πόσους ακόμα αγώνες σε όλα τα κράτη του κόσμου, οι αγώνες της εργατικής τάξης ως ανερχόμενης κοινωνικής επαναστατικής δύναμης, έχουν αποτυπωθεί στο κινηματογράφο με έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο.

Η επέτειος της Πρωτομαγιάς  που μας θυμίζει τη μεγάλη απεργία των εργατών του Σικάγου, την Πρωτομαγιά του 1886, που είχε τραγική κατάληξη (με θύματα και την τιμωρία των υποκινητών της εξέγερσης), όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά των εργατών που διεκδικούσαν οκτάωρη εργασία και καλύτερες συνθήκες δουλειάς αποτελεί σημείο καμπής για το εργατικό κίνημα. Σαν παγκόσμια ημέρα η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε με απόφαση που πήρε η ιδρυτική συνέλευση της Β’ Διεθνούς στο Παρίσι στις 14 Ιουλίου το 1889 και στην οποία μετείχαν 391 αντιπρόσωποι συνδικάτων από 20 χώρες ενώ στην Ελλάδα γιορτάστηκε για πρώτη φορά την Κυριακή 2 Μαΐου του 1893, έπειτα από τους αγώνες του Σοσιαλιστικού Συλλόγου στην Αθήνα και το Σταύρο Καλλέργη όπου πρωτοστάτησε, με αιτήματα για οκτάωρο, τη Κυριακή τα καταστήματα να είναι κλειστά και να δίνεται σύνταξη στους ανήμπορους να δουλέψουν. Αιτήματα επίκαιρα και κρίσιμα.  Η Εργατική Πρωτομαγιά, έχει εμπνεύσει ουκ ολίγους σκηνοθέτες και σεναριογράφους που τόλμησαν κατά καιρούς να καταγράψουν τα πολιτικά, κοινωνικά και ιδεολογικά νοήματα με τα οποία είναι φορτισμένη. Εμείς στο Solidaritywebradio, ξεχωρίζουμε 10 ταινίες του τελευταίου αιώνα, που σίγουρα έχουν πολλά να μας πουν και πολλούς προβληματισμούς να γονιμοποιήσουν σε όλους μας. Καλή προβολή λοιπόν και καλή Εργατική Πρωτομαγιά.

 

1)Η Απεργία (1925)

Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του πρωτοπόρου Σοβιετικού σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν είναι γεμάτη συμβολισμούς και αντιθέσεις. Αφηγείται τη διενέργεια και καταστολή μιας απεργίας κάνοντας χρήση του μεταφορικού μοντάζ, δημιουργώντας εντυπώσεις μέσα από τη διαδοχική διαλεκτική σύγκρουση των εικόνων με στόχο τον προβληματισμό – σοκ – του θεατή και τη δημιουργία της σύνθεσης. Η ταινία γυρίστηκε με πενιχρό κεφάλαιο, αλλά η τεχνική του Αϊζενστάιν είναι ολοζώντανη, ήδη, από το πρώτο της δείγμα.

 

 

 

 

 

 

2)Kuhle Wampe: Σε Ποιον Ανήκει ο Κόσμος; (1932)

Σε σενάριο του Μπρεχτ και σκηνοθεσία του Ντούντωφ, πρόκειται για μία καθηλωτική ταινία. Η Αννι, μια νεαρή εργάτρια, πασχίζει μαζί με την οικογένειά της να επιβιώσουν στις πιο απάνθρωπες συνθήκες. Ο αδελφός της, ύστερα από μήνες απελπιστικής ανεργίας, βουτά στο κενό και αυτοκτονεί. Η ίδια και η οικογένειά της αδυνατούν να πληρώσουν το ενοίκιο του μίζερου διαμερίσματός τους και βρίσκονται στο δρόμο με έξωση. Χωρίς στέγη, με τα πράγματα φορτωμένα σε ένα φορτηγάκι, αποφασίζουν να πάνε στο Kuhle Wampe, έναν καταυλισμό, μια ώρα έξω από το Βερολίνο. Εκεί, έχουν βρει καταφύγιο μεγάλες μάζες φτωχών, ανέργων, ανθρώπων χωρίς στον ήλιο μοίρα. Μέσα σε αυτές τις καταστάσεις, η Αννι μένει έγκυος από τον αρραβωνιαστικό της, Φριτς, αλλά ο επικείμενος γάμος δεν πρόκειται να γίνει. Ο Φριτς πνίγεται με την προοπτική ενός γάμου, αλλά και με τη βαθύτερη φτώχεια που θα προξενήσει ο ερχομός ενός παιδιού. Η Αννι, ύστερα από αυτό, μετακομίζει σε μια φίλη της στο Βερολίνο και αρχίζει να συμμετέχει ενεργά στο νεανικό Εργατικό Κίνημα. Και σε μια διαδρομή με το τρένο, η Αννι μαζί με μια ομάδα του κινήματος θα λογομαχήσουν με μερικούς ευκατάστατους συνταξιδιώτες τους. Το 1932, λίγο μετά την έκδοσή της, η ταινία απαγορεύτηκε επειδή πρόσβαλε δήθεν τον Πρόεδρο του Ράιχ καθώς και τους θεσμούς του δικαίου και της θρησκείας.Η προβολή της απαγορεύτηκε λόγω του έντονου πολιτικού της μηνύματος, της ανοιχτής απεικόνισης θεμάτων – ταμπού, όπως αυτοκτονία, έκτρωση, φτώχεια, αλλά και της ξεκάθαρης κομμουνιστικής θέσης της

 

3)Η Γη Τρέμει (1948)

Μια ταινία, με τα μοναδικά πλάνα του Λουκίνο Βισκόντι, που κινηματογραφεί απόλυτα ρεαλιστικά μια οικογένεια ψαράδων που πλουτίζουν, ζουν την ουτοπία του πλουτοκράτη, μέχρι να ξεπέσουν οικονομικά και κοινωνικά, καθώς και τον αγώνα και την προσπάθεια των ψαράδων απέναντι στην αδικία, την καταπίεση, την εκμετάλλευση και τις καιρικές συνθήκες. Βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ Βενετίας (1948).

 

 

 

 

4)Το Αλάτι της Γης (1954)

H αριστουργηματική πολιτική αμερικανική ταινία του Χέρμπερτ Μπίμπερμαν, βασισμένη σε πραγματική ιστορία, η οποία ήταν επι χρόνια στη μαύρη λίστα του Μακαρθισμού και προβλήθηκε επίσημα στην Αμερική, 11 χρόνια αργότερα. Αποτελεί μια από τις πιο τολμηρές πολιτικές ταινίες στην ιστορία του αμερικανικού κινηματογράφου, βασισμένη σε μια πραγματική απεργία, και χρησιμοποιεί εργάτες του ορυχείου στο καστ της. Η ταινία αποκαλύπτει τις άθλιες συνθήκες εργασίας και ζωής της Μεξικανο-Αμερικανικής κοινότητας και την σκληρή εκμετάλλευση των κατοίκων από τους λευκούς (Αγγλο-Αμερικάνους, όπως αποκαλούνται) βιομηχάνους.

 

 

5)Η Εργατική Τάξη πάει στον Παράδεισο (1971)

Ιταλική ταινία, σε σκηνοθεσία του Έλιο Πέτρι  με τους Ένας εργάτης ανακαλύπτει τη συναδελφική αλληλεγγύη όταν απολύεται από το εργοστάσιο. Από τις λίγες ταινίες που δείχνουν την καθημερινότητα της εργασίας και της οικογενειακής ζωής του ιταλικού προλεταριάτου, με μια εξαιρετική ερμηνεία από τον Τζιαν Μαρία Βολοντέ. Χρυσός Φοίνικας Φεστιβάλ Καννών

 

 

 

 

 

 

6)Οι Κόκκινοι – The Reds (1981)

Επικό δράμα παραγωγής 1981 σε σκηνοθεσία, σενάριο του Γουόρεν Μπίτι όπου πρωταγωνιστεί κιόλας. Η ταινία αφηγείται: Τη ζωή του Τζον «Τζακ» Σάιλας Ριντ, ενός Αμερικανού δημοσιογράφου κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τη γνωριμία και τη σχέση του με τη Λουίζ Μπράιαντ, μια παντρεμένη γυναίκα με προοδευτικές και φιλελεύθερες ιδέες, που αφήνει το σύζυγό της για εκείνον και γίνεται εκπρόσωπος του γυναικείου φεμινισμού στην Αμερική της δεκαετίας του 1910. Τη διαμονή του ζευγαριού στο Γκρίνουιτς Βίλαντζ της Νέας Υόρκης, όαση της ελευθερίας έκφρασης και των ηθών για τη συντηρητική αμερικανική κοινωνία των αρχών του αιώνα. Τη γνωριμία και τη σχέση του ζευγαριού με μεγάλες προσωπικότητες της εποχής όπως ο δραματουργός Ευγένιος Ο’Νιλ, η φεμινίστρια Έμμα Γκόλντμαν και ο συγγραφέας Μαξ Ίστμαν. Καθώς και την πολιτική τους διαμάχη, πάνω στο θέμα του πολέμου και της εργασίας με την κυβέρνηση Γουίλσον, η οποία τους οδήγησε στη Ρωσία του 1917 και την Οκτωβριανή Επανάσταση όπου ο Ριντ έζησε από κοντά το σπουδαίο αυτό γεγονός. Ένα γεγονός που άλλαξε τις ζωές τους για πάντα και ώθησε το Ριντ να γράψει το αριστούργημά του πάνω στην επανάσταση με τίτλο «Οι 10 ημέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο», ενός συγγράμματος που αποτελεί ακόμα και στις μέρες μας οδηγό στη μελέτη της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης.

7)Ψωμί και Τριαντάφυλλα (2000)

Μια νεαρή Μεξικανή περνά παράνομα τα σύνορα των ΗΠΑ και πιάνει δουλειά ως καθαρίστρια γραφείων. Καθώς η εταιρεία απασχολεί άτομα εκτός σωματείων και εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους, αποφασίζει να συνδικαλιστεί και να λάβει μέρος σε απεργία, έστω και εάν αυτό της κοστίσει την απέλαση.

 

 

 

 

8)Η Κατάληψη (2004)

Το 2001 τριάντα απολυμένοι εργάτες, στα προάστια του Μπουένος Άιρες, καταλαμβάνουν το κλειστό εργοστάσιο της περιοχής τους. Η Αργεντινή σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας της, στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης με εκατοντάδες κλειστά εργοστάσια λόγω χρεοκοπίας και με χιλιάδες άνεργους.

 

 

 

 

9)Cesar Chavez (Μεξικό 2014)

«Σεζάρ Τσάβεζ» είναι η πρώτη ταινία του Ντιέγκο Λούνα στη θέση του σκηνοθέτη και αφορά τον ιδρυτή του συνδικάτου «United Farm Workers». Ο Σεζάρ Τσάβεζ, αγρότης στο επάγγελμα, προσπαθεί να συσπειρώσει τους συναδέλφους του, οι οποίοι είναι Μεξικανοί που πήραν προσωρινή άδεια για εργασία στις ΗΠΑ, με την προϋπόθεση να επιστρέψουν όταν σταματήσουν την εργασία τους. Οι συνθήκες εργασίας για αυτούς είναι σκληρές, με τον ρατσισμό και τη βίαιη συμπεριφορά των ντόπιων να τους ακολουθούν καθημερινά. Η ταινία «Σεζάρ Τσάβεζ» αποτυπώνει τις δυσκολίες αλλά και την υπεράσπιση των πολιτικών δικαιωμάτων των Λατινοαμερικάνων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

 

10)Σε αμφίβολη μάχη – In Dubious Battle (2016)

Η ταινία που έχει πρωταγωνιστή και σκηνοθέτη τον James Franco, εκτυλίσσεται το 1930 και ακολουθεί δυο νεαρούς κομμουνιστές, μέλη του «The Party», οι οποίοι αγανακτισμένοι από τις άθλιες συνθήκες εργασίας στους οπωρώνες της California, οργανώνουν την προάσπιση των δικαιωμάτων των εργατών. Στην αρχή οι Mac McLeod και Jim Nolan, αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό καθώς προτείνουν την δημιουργία ενός σωματείου. Οι περισσότεροι από τους εργάτες θέλουν απλά να εργάζονται και να πληρώνονται και αδιαφορούν για το αν πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης. Ο Mac και ο Jim διαπιστώνουν ότι η πρόοδος θα εξαρτηθεί από τα αν θα καταφέρουν να πείσουν τον ντόπιο, βετεράνο Al Anderson. Είναι σκληρός και αδιάλλακτος, όμως μπορεί να πειστεί, καθώς ο Mac βοηθά την νύφη του Lisa να γεννήσει. Όμως το μεγαλύτερο εμπόδιο για τους δυο αγωνιστές είναι ο αδίστακτος ιδιοκτήτης του οπωρώνα, ο οποίος είναι αποφασισμένος να «σπάσει» την όποια απεργιακή κινητοποίηση με οποιοδήποτε τρόπο. Η σκηνοθεσία είναι του ίδιου του James Franco, το σενάριο του Matt Rager («As I Lay Dying»), βασισμένος φυσικά στη νουβέλα του John Steinbeck, ενώ πρωταγωνιστούν οι Nat Wolff, Robert Duvall, James Franco, Vincent D’Onofrio, Ed Harris, Bryan Cranston, Analeigh Tipton.

 

 

Πηγές περιγραφών: cinepivates.gr / gamato / in.gr / independent.gr / cineramen.gr