Το αιματοβαμμένο πετρέλαιο – Του Αποστόλη Σερέτη

Σε πολλές συζητήσεις έχει τύχει να ακούσουμε τη φράση ‘’για το πετρέλαιο γίνονται όλα’’. Τι όμως είναι αυτό που κάνει τόσο κλασική αυτή τη φράση; Έχουμε πραγματικά κατανοήσει πως λειτουργεί ο κόσμος της ελεύθερης αγοράς ώστε να κατανοήσουμε και πως πραγματικά λειτουργεί και ο κόσμος των πετρελαιοπαραγωγών; Γι’ αυτό λοιπόν θα σας πω μία ιστορία, με έντονα τα αόριστα άρθρα καθώς σκοπεύω απλά στο να κατανοήσουμε το πώς λειτουργεί κι αυτό το κινητήριο γρανάζι της καπιταλιστικής οικονομίας. Αυτό όμως στο οποίο σκοπεύω, είναι να σας δείξω με μία απλή αφήγηση στηριζόμενη σε πραγματικά γεγονότα, το πώς λειτουργεί η λεγόμενη ‘πραγματική οικονομία’ τους.

Ας σας διηγηθώ λοιπόν μια ιστορία. Έχουμε λοιπόν μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία η οποία είναι πελάτης ενός κρατικού συμβολαίου μαμούθ και κινδυνεύει να χάσει ένα συμβόλαιο φυσικού αερίου σε στρατηγικά σημεία, ας πούμε για παράδειγμα στον Περσικό Κόλπο. Το συμβόλαιο αυτό μπορεί να το κερδίσει η πολυεθνική εταιρεία μιας ανταγωνιστικής οικονομικά δύναμης. Την ίδια στιγμή μια μικρότερη εταιρεία, μπορεί να πάρει τα δικαιώματα εξόρυξης πετρελαίου σε χώρες που δεν έχει αναπτυχθεί η εξόρυξη όπως για παράδειγμα στο Καζακστάν, που είναι μία παρθένα πετρελαιοπηγή και από τις πιο μεγάλες πετρελαιοπεριοχές.

Τότε η μεγάλη εταιρεία θα συγχωνευτεί με τη μικρότερη ώστε να μπορέσει να εκμεταλλευτεί την περιοχή ενώ την ίδια στιγμή το υπουργείο της χώρας που προέρχεται η μεγάλη πολυεθνική θα πιέζει να μάθει πως η μικρότερη πήρε τα δικαιώματα. Σπεσιαλίστες νομικοί προσλαμβάνονται για να μάθουν πριν από κρατικούς φορείς το πώς έγιναν οι συναλλαγές αυτές, ώστε να βρουν νομικά παραθυράκια στο νόμο ή να ασκήσουν πιέσεις στις εκάστοτε κυβερνήσεις για να περάσουν τις απαραίτητες συνταγματικές τροποποιήσεις ώστε οι παρανομίες να νομιμοποιηθούν.
Ο ανταγωνισμός οξύνεται όλο και περισσότερο για τις μεγάλες πετρελαιοπεριοχές όπως Βενεζουέλα, Καζακστάν, Μέση Ανατολή, από διάφορες πετρελαϊκές εταιρείες. Το μόνο που μπορεί να κάνει μία κυβέρνηση, είναι να καθυστερήσει τέτοιες συγχωνεύσεις ενώ ένας Γενικός Εισαγγελέας θα ερευνά την υπόθεση. Τότε η πολυεθνική κολοσσός, θα προσλάβει τους καλύτερους νομικούς σύμβουλους για να χαράξει τη στρατηγική της. Αν η κυβέρνηση εγκρίνει τη συγχώνευση τότε η εταιρεία θα γίνει παντοδύναμη όπως και ήδη βλέπουμε ανά τον κόσμο να συμβαίνει ήδη εδώ και πολλές δεκαετίες. Η παντοδυναμία αυτή όμως, στηρίζεται στο γεγονός ότι για παράδειγμα τα αυτοκίνητα δεν κινούνται με νερό και ότι το χάος που έχει στηθεί στη Μέση Ανατολή θα συνεχίζεται όπως και γίνεται τις τελευταίες δεκαετίες.
Έτσι θα ακούγαμε στις ειδήσεις: ‘Έχουμε συγχώνευση δύο πετρελαϊκών. Η καινούρια εταιρεία που θα προκύψει από τη συγχώνευση αυτή, θα είναι από τις μεγαλύτερες στο κόσμο. Θα προσφέρει 37.000 θέσεις εργασίας σε εργάτες οι οποίοι θα απασχολούνται σε 150 χώρες. Η εταιρεία αυτή θα έχει έσοδα μεγαλύτερα από το ακαθάριστο εθνικό προϊόν κάποιων μικρότερων κρατών και σίγουρα θα φτάσει να είναι από μόνη της στις 30 μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Βασικός στόχος της κίνησης αυτής είναι η ικανοποίηση των καταναλωτών ενώ θα δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας μεγέθους που θα προσφέρουν τέλεια ποιότητα και χαμηλές τιμές. Οι μετοχές της εταιρείας θα…’ και η ξύλινη γλώσσα συνεχίζεται.

Ουσιαστικά όμως η αλήθεια είναι άλλη. Η μεγαλύτερη εταιρεία αναγκάστηκε να προβεί στη συγχώνευση από τους ίδιους τους νόμους της αγοράς κι αυτό γιατί ήθελε τα πεδία της μικρότερης εταιρείας στην πετρελαιοπεριοχή, καθώς την ίδια στιγμή έχασε το φυσικό αέριο του κόλπου από μια ανταγωνίστρια δύναμη η οποία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι και από άλλη χώρα. Οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες θέλουν τις αγορές της Ασίας γιατί επηρεάζεται δραστικά η τιμή του ακάθαρτου. Στην αγορά μπορεί επίσης να υπάρχει πριμ αστάθειας που να κυμαίνεται σε κάποια δολάρια. Εξεγέρσεις, απεργίες και σύγκρουση μικρότερων ανεπτυγμένων βιομηχανικά κρατών είναι τέτοιοι παράγοντες αστάθειας. Γι’ αυτό θα βλέπετε το μένος με το οποίο αντιμετωπίζουν τα μεγάλα κεφάλια απεργίες σε λιμάνια, διυλιστήρια. Είναι νευραλγικός χώρος και οι εφοπλιστές με τους πετρελαιάδες το γνωρίζουν πολύ καλά.

Όσον αφορά λοιπόν τις θέσεις εργασίας που συνήθως θα χαθούν από τέτοιες δραστηριότητες, συμβαίνει το εξής γεγονός ειδικά στη Μέση Ανατολή αλλά και στον Περσικό Κόλπο. Οι εργάτες που χάνουν τη δουλειά τους και που πολλοί προέρχονται από διάφορες χώρες της ευρύτερης περιοχής, χάνουν την άδεια παραμονής τους που κατείχαν μέσω της εταιρείας στη χώρα που γίνεται η εξόρυξη. Έτσι ή αναγκάζονται να μεταβούν στο Αλλοδαπών ή απελαύνονται. Αυτό με τη σειρά του δημιουργεί τεράστια μεταναστευτικά ρεύματα.

Παράλληλα, με αυτό το σκληρό παιχνίδι, εξελίσσεται και ένα άλλο. Αυτό του ελέγχου των περιοχών για τις οποίες ενδιαφέρονται μεγάλοι πολυεθνικοί όμιλοι από τις μεγάλες δυνάμεις που επιδίδονται σε ένα πόλεμο πληροφοριών και κατασκοπείας. Πράκτορες διεισδύουν σε οργανώσεις που αντιστέκονται και αν τις διαλύσουν με το να τις διασπάσουν ή με το να παρέχουν πληροφορίες εκ των έσω, παίρνουν προαγωγές, όπως για παράδειγμα η CIA πράττει με τους σταθμάρχες της στις χώρες της σφαίρας επιρροής της. Στόχος τους είναι, στις χώρες που δεν υποδουλώνονται να ασκείται εμπάργκο μέχρι η ίδια η κοινωνία να ‘αγανακτήσει’ από την οικονομική δυσχέρεια, να ανατρέψει μέσω ελεγχόμενων και υποβοηθούμενων διαδηλώσεων και εξεγέρσεων τη κυβέρνηση που στέκεται εμπόδιο στο παιχνίδι αυτό των αγορών και των εταιρειών, ώστε να ακολουθήσει η εγκαθίδρυση μιας φιλοδυτικής, φιλοεπιχειρηματικής κυβέρνησης. Και όλα για την εξασφάλιση πετρελαίου για τα ιδιωτικά κυρίως αλλά και κρατικά δευτερευόντως συμφέροντα των μεγάλων επεκτατικών δυνάμεων. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον ασφυκτικό κλοιό που οι ΗΠΑ έχουν τη Βενεζουέλα. Λογικό αν σκεφτεί κανείς πως μιλάμε για τη χώρα με τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στην αμερικανική ήπειρο. Κοιτάσματα τα οποία οι κολοσσοί του πετρελαίου των ΗΠΑ θέλουν να θέσουν υπό τον έλεγχο τους μετά από την εποχή Τσάβεζ.

Οι χώρες που αποτελούν το πεδίο ανταγωνισμού με τα κοιτάσματα πετρελαίου, ανησυχούν πλέον στις μέρες μας λόγων των τιμών που είναι στα ύψη ακριβώς επειδή τα γιγάντια πεδία στερεύουν, ακόμα και του φυσικού αερίου. Σε μία περίοδο που η τεχνολογία δείχνει και αυτή με τη σειρά της, ότι μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις ανανεώσιμες και εναλλακτικές πηγές ενέργειας, οι οποίες με την εφαρμογή τους θα αχρηστεύσουν τον καπιταλιστικό τρόπο δόμησης της οικονομίας και τον κόσμο των αγορών, τα αστικά κράτη αλλά και οι μοναρχίες, αναζητούν συνεχώς νέες στρατηγικές για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη κάθε σπιθαμής των πηγών τους ιδιαίτερα αν αυτό συμβαίνει σε κλίμα πτώσης των τιμών.

Έτσι πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, με καθεστώτα συνταγματικής μοναρχίας κυρίως, ακολουθούν μία συγκεκριμένη στρατηγική. Συμμαχούν με τους εφοπλιστές, ώστε μέσω των στόλων τους, να μεταφέρουν πετρέλαιο κάνοντας το γύρο της Αφρικής. Προσπαθούν να έχουν πρόσβαση στον πετρελαιαγωγό του Ιράν γιατί αυτός είναι ο δρόμος τους και επιχειρούν τη σύνδεση με αγωγούς. Επομένως θα μπορούν να έχουν το βασικό έλεγχο προϊόντων ενέργειας, όπως πετρέλαιο ή φυσικό αέριο στην πόρτα της Ευρώπης. Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής είναι να διπλασιάζουν τα κέρδη τους. Όμως όπως φαίνεται από τα γεγονότα της Συρίας για παράδειγμα, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχες – υποτελείς σε αυτή χώρες, δεν μπορούν να επιτρέψουν τέτοιες κινήσεις που βλάπτουν τις πετρελαϊκές τους.

Το γενικό συμπέρασμα είναι πως αν οι πετρελαιάδες μιλούσαν δημόσια για τις πραγματικές δραστηριότητες τους, θα είχαμε επαναστάσεις σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο όπως μας πληροφορούν οι τηλεοπτικοί σταθμοί τους οποίους κατέχουν οι ίδιοι, υπάρχουν και οι ‘φιλανθρωπίες’ τους……

Αποστόλης Σερέτης