»Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε»- Η μέρα που ο κόσμος μπήκε σε μία νέα εποχή

Ήταν μία μέρα σαν τη σημερινή, όταν στις 21 Φεβρουαρίου 1848 δημοσιεύτηκε από τον Καρλ Μαρξ και τον Φρίντριχ Ένγκελς το Κομμουνιστικό Μανιφέστο το οποίο αποτελεί ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Παραμονές της Φεβρουαριανής Επανάσταση στο Παρίσι που ξέσπασε στις 24 Φεβρουαρίου 1848, ο Μαρξ και ο Ενγκελς, δημοσίευσαν το Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Οι ίδιοι είχαν κληθεί από τη «Κομμουνιστική Λίγκα» , στα τέλη του 1847, για να συντάξουν το πολιτικό της πρόγραμμά. Μπορεί να είναι ένα μικρό πολιτικό κείμενο, ωστόσο επειδή ήταν γραμμένο σε απλό και κατανοητό τρόπο, ακριβώς γιατί απευθυνόταν στις πλατιές λαϊκές μάζες, απέκτησε οπαδούς σε όλο το κόσμο και έδωσε την πεποίθηση σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους ότι η ανατροπή του καπιταλισμού και η δημιουργία μιας νέας κοινωνίας είναι εφικτή. Δεκάδες εξεγέρσεις και επαναστάσεις ξέσπασαν στο κόσμο ενώ μέχρι και στις μέρες μας συνεχίζει να αποτελεί το καθοριστικό πολιτικό κείμενο και την πρώτη επαφή με την αμφισβήτηση της καθεστηκυίας τάξης, για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι παρά τον παραγκωνισμό του Κομμουνιστικού Μανιφέστου το 1848 λόγω των αποτυχημένων επαναστάσεων της περιόδου, λόγω και της μεγάλης και καταλυτικής επιρροής του Μαρξ στην Α΄ Διεθνή (Διεθνής Ένωση Εργατών), την περίοδο μεταξύ 1871 και 1883 μεταφράστηκε σε άλλες επτά γλώσσες και μέσα στα επόμενα 40 χρόνια κατέκτησε κυριολεκτικά τον κόσμο. Μέχρι το 1917 είχε εκατοντάδες εκδόσεις σε περίπου 30 γλώσσες. Είναι γεγονός ότι είναι ανήκει στα πιο πολυδιαβασμένα έργα στην ανθρώπινη ιστορία μαζί με την Αγία Γραφή, το Κοράνι και το Κόκκινο Βιβλιαράκι του Μάο. Έτσι το Κομμουνιστικό Μανιφέστο αποτέλεσε το πολιτικό κείμενο με την μεγαλύτερη επιρροή στην ανθρωπότητα, έπειτα από την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη που ψηφίστηκε το 1789 κατά την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης από τη Συντακτική Συνέλευση.

Το μανιφέστο αποτελείται από την ιστορική και κλασική του εισαγωγή καθώς επίσης και τέσσερα κεφάλαια. Η εισαγωγή ξεκινά με το διάσημο και ταυτόχρονα επίκαιρο «Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού» και δείχνει την αντίθεση και τη νέα κοσμοθεωρία που εισάγει ο κομμουνισμός ως νέα πολιτική κοινωνική κοσμοθεωρία στην ανθρωπότητα. Το πρώτο κεφάλαιο ξεκινά με την γνωστή φράση «Η ιστορία όλων των ως τώρα κοινωνιών είναι η ιστορία ταξικών αγώνων» ή ακριβέστερα, η γραφτή ιστορία.

Το 1847 η προϊστορία της κοινωνίας, η κοινωνική οργάνωση που είχε προηγηθεί από κάθε γραφτή ιστορία, ήταν ακόμα σχεδόν άγνωστη. Ωστόσο τότε συντελέστηκε μια πολύ σημαντική ανακάλυψη στην ανθρωπολογία. Ο Χάξτχάουζεν ανακάλυψε την κοινή ιδιοκτησία της γης στη Ρωσία. Ο Μάουρερ απέδειξε ότι η κοινή ιδιοκτησία της γης αποτελεί την κοινωνική βάση απ’ όπου προήλθαν ιστορικά όλες οι γερμανικές φυλές. Ύστερα ανακάλυψαν σιγά-σιγά ότι οι αγροτικές κοινότητες με την κοινή κατοχή της γης αποτελούσαν την πρωταρχική μορφή της κοινωνίας απ’ τις Ινδίες ως την Ιρλανδία. Τέλος, η εσωτερική οργάνωση αυτής της πρωτόγονης κομμουνιστικής κοινωνίας αποκαλύφθηκε στην τυπική της μορφή με την ανακάλυψη του Μόργκαν που επιστέγασε όλο το έργο για την αληθινή φύση του γένους και τη θέση του μέσα στη φυλή. Με τη διάλυση αυτών των πρωταρχικών κοινοτήτων, αρχίζει ο χωρισμός της κοινωνίας σε ξεχωριστές και τελικά ανταγωνιζόμενες τάξεις. Εξηγείται επίσης πως οι κοινωνίες μέχρι σήμερα είχαν την μορφή όπου μια μικρή ομάδα εξουσίαζε την μεγάλη πλειοψηφία. Η φεουδαρχική κοινωνία καταρρίφθηκε  από την επαναστατικότητα και ριζοσπαστικότητα της ανερχόμενης τότε αστικής τάξης. Ο Μαρξ προέβλεπε ότι η ίδια διαδικασία θα επαναληφθεί με τους προλετάριους αυτή την φορά να ανατρέπουν τους αστούς. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζεται η σχέση του κομμουνιστικού κόμματος με άλλα αστικά κόμματα, με τα οποία δεν πρέπει να απορρίπτει την συνεργασία, ωστόσο μόνο το κομμουνιστικό κόμμα εκφράζει τα συμφέροντα όλων των προλετάριων –και με σαφήνεια εξηγεί πως δεν πρέπει να τους διαχωρίζει αναλόγως της εθνικότητας τους. Στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο εξηγεί τις διαφορές του κομμουνιστικού κόμματος με άλλα κόμματα όπως σοσιαλιστικά ή συντηρητικά. Κηρύσσει την πρόθεση για συμμαχία με τους σοσιαλδημοκράτες και τονίζει πως ο στόχος τους δεν πρέπει να είναι η βελτίωση του συστήματος αλλά η ανατροπή του. Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο κλείνει με τη φράση που έμεινε στην ιστορία :« προλετάριοι όλου του κόσμου, ενωθείτε».    

Στην Ελλάδα το Κομμουνιστικό Μανιφέστο μεταφράστηκε πρώτη φορά στα ελληνικά σε γλαφυρή Δημοτική, το 1908 από τον πεζογράφο Κωνσταντίνο Χατζόπουλο, έναν διανοούμενο πρωτοπόρο δημοτικιστή που είχε ασπαστεί τον Μαρξισμό κατά την διάρκεια των σπουδών του στην Γερμανία. Η μετάφρασή του δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εργάτης» στο Βόλο.  

Αργότερα (1913) η ίδια μετάφραση εκδόθηκε σε μπροσούρα από το Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών με τον τίτλο «Το Κοινωνιστικό Μανιφέστο» με ένα μικρό πρόλογο του μεταφραστή με το πραγματικό του όνομα αυτή τη φορά. Στα 1919 κυκλοφόρησε από το ΣΕΚΕ νέα έκδοση σε μετάφραση Α. Δούμα και πρόλογο του Αριστοτέλη Σίδερι με τίτλο «Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο» που επανακυκλοφόρησε το 1921. Το 1927 ο μαρξιστής συγγραφέας Γ. Κορδάτος ετοιμάζει νέα μετάφραση και την εκδίδει με εισαγωγή και σχόλια του ίδιου (Ακαδημαϊκόν Βιβλιοπωλείον).  Το 1952 πάλι το ΚΚΕ στην συλλογική έκδοση «Διαλεχτά Έργα» των Μαρξ και Ένγκελς περιλαμβάνει και το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» σε μετάφραση επιτελείου μεταφραστών του εξωτερικού. 

Εισαγωγή

«Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού. Όλες οι δυνάμεις της γερασμένης Ευρώπης ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να κυνηγήσουν αυτό το φάντασμα: ο πάπας και ο τσάρος, ο Μέτερνιχ κι ο Γκιζό, γάλλοι ριζοσπάστες και γερμανοί αστυνομικοί.

Ποιο κόμμα της αντιπολίτευσης δεν έχει κατηγορηθεί σαν κομμουνιστικό από τους αντιπάλους του που κυβερνούν, ποιο κόμμα της αντιπολίτευσης δεν αντέκρουσε με την κατηγορία του κομμουνισμού τους πιο προοδευτικούς αντιπολιτευόμενους, καθώς και τους αντιδραστικούς αντιπάλους του;

Δυο πράγματα βγαίνουν απ’ το γεγονός αυτό:

Ο κομμουνισμός αναγνωρίζεται πια απ’ όλες τις ευρωπαϊκές δυνάμεις σαν μια δύναμη.

Είναι καιρός πια οι κομμουνιστές να εκθέσουν ανοιχτά μπροστά σ’ όλο τον κόσμο τις αντιλήψεις τους, τους σκοπούς τους, τις επιδιώξεις τους και ν’ αντιπαραθέσουν στο παραμύθι του κομμουνιστικού φαντάσματος ένα Μανιφέστο του ίδιου του κόμματος.

Για το σκοπό αυτό συγκεντρώθηκαν στο Λονδίνο κομμουνιστές από τις πιο διαφορετικές εθνότητες και συντάξανε το παρακάτω Μανιφέστο που δημοσιεύεται στην αγγλική, γαλλική, γερμανική, ιταλική, φλαμανδική και δανική γλώσσα».