»Remember remember the 5th of November»: Ο Γκάι Φωκς και η «Συνωμοσία της Πυρίτιδας»

Αρκετούς αιώνες πριν και συγκεκριμένα στις 31/1/1606 οδηγήθηκε στην αγχόνη ο Γκάι Φωκς μαζί με τους συντρόφους του. Ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε, μαζί με τον Ρόμπερτ Κέιτσμπι, τη «Συνωμοσία της Πυρίτιδας» η οποία περιλάμβανε την απόπειρα δολοφονίας του Βασιλιά Ιάκωβου Α’ της Αγγλίας, της οικογένειάς του και των μελών της αριστοκρατίας, με την ανατίναξη του Παλατιού του Γουέστμινστερ, που στέγαζε το Βρετανικό Κοινοβούλιο, στις 5 Νοεμβρίου 1605.

Ο Γκάι Φωκς γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1570 στο Γιορκ της Μεγάλης Βρετανίας. Ο πατέρας του, Έντουαρντ, ήταν επιτηρητής και συνήγορος στα εκκλησιαστικά δικαστήρια δίπλα στον Αρχιεπίσκοπο του Γιορκ. Στα 21 του, το 1591 πούλησε τα κτήματα του πατέρα του τον οποίο είχε χάσει και με τα χρήματα αυτά κατέφυγε στην Ολλανδία και από εκεί κατατάχτηκε στον Ισπανικί στρατό παίρνοντας μέρος στον Ογδοηκονταετή Πόλεμο, με τον ίδιο να εξελίσσεται σε τρομερό πολεμιστή και ηγετική στρατιωτική φυσιογνωμία. Λόγω των επιτυχιών του και της αφοσίωσης του στον ισπανικό στρατό του προτάθηκε να γίνει αρχηγός  σε διοικητική περιφέρεια της ισπανικής αυτοκρατορίας, πρόταση που ο ίδιος αρνήθηκε καθώς στόχος του ήταν να επαναστατήσει κατά του προτεστάντη βασιλιά Ιάκωβου Α’ ενώ πρότεινε στο βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο Β’ να συνδράμει στρατιωτικά την προσπάθεια του. Ο Φίλιππος Β’ αρνήθηκε ενώ από τις 24 Μαρτίου 1603 που ανέβηκε στο θρόνο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας ο Ιάκωβος Α’, άρχισαν να κλιμακώνονται όσο περνούσε ο καιρός της βασιλείας του,  οι μαζικές εκτελέσεις, οι κατασχέσεις των περιουσιών και η απομάκρυνση από τα αξιώματά τους, των Καθολικών της Αγγλίας.

Έτσι οι λόγοι της «Συνωμοσίας» προέκυψαν μέσα από τα σκληρά καταπιεστικά μέτρα που λάμβανε απέναντι στους Καθολικούς η μοναρχία του προτεστάντη βασιλιά Ιακώβου Α’. Ιθύνων νους ήταν ο καθολικός Ρόμπερτ Κάτεσμπι ενώ ο βασικός σχεδιασμός ήταν η ανατίναξη της Βουλής των Λόρδων, την ώρα που ο βασιλιάς θα απηύθηνε χαιρετισμό προς το σώμα. Μετέπειτα, τα μέλη της Συνομωσίας θα υποκινούσαν λαϊκή εξέγερση και θα ενθρόνιζαν την 9χρονη κόρη του Ιακώβου, Ελισάβετ, η οποία ήταν καθολική. Από το 1604 ξεκίνησε η στρατολόγηση ανθρώπων, οι οποίοι θα πλαισίωναν τον Κάτεσμπι, ανάμεσα στους οποίους οργανώθηκε και ο Γκάι Φωκς.

Ο Φωκς ανέλαβε το επιχειρησιακό σκέλος της συνωμοσίας, ως πρώην στρατιωτικός και σύμφωνα με τον σχεδιασμό των συνωμοτών, θα τοποθετούσε βαρέλια με πυρίτιδα στο υπόγειο του Κοινοβουλίου και θα τα ανατίναζε στις 5 Νοεμβρίου του 1605, την ώρα που ο βασιλιάς θα μιλούσε στους λόρδους. Την παραμονή της προγραμματισμένης ανατίναξης, ο Φράνσις Τρίσμαν, ένας εκ των συνωμοτών, έστειλε γράμμα στον καθολικό βουλευτή και γαμπρό του, Λόρδο Μοντίγκλ, λέγοντας του να μην παρευρεθεί στη συνέλευση της Βουλής την επόμενη ημέρα. Ο Λόρδος προβληματισμένος από το γράμμα, ειδοποίησε τη κυβέρνηση η οποία διέταξε ελέγχους.

Ο Φώκς συνελήφθη με 36 βαρέλια πυρίτιδας στο υπόγειο της Βουλής ενώ οι υπόλοιποι σύντροφοί του μαθαίνοντας τα γεγονότα αποφάσισαν να διαφύγουν από το Λονδίνο χωρίς βέβαια να τα καταφέρουν και έτσι όσοι πιάστηκαν οδηγήθηκαν μαζί του στην αγχόνη αφού πρώτα υπέστησαν πολύ σκληρά βασανιστήρια από τους ανθρώπους του βασιλιά για να αποκαλύψουν τους συνεργούς τους. Σύμφωνα με το λαικό θρύλο, ο Φωκς όχι μόνο δεν πρόδωσε τους συντρόφους του, αλλά απάντησε με ένα πλατύ χαμόγελο, το οποίο βλέπουμε να αποτυπώνεται στη λευκή μάσκα που όλοι γνωρίσαμε μέσα από το κόμικ και την ταινία »V For Vendetta».  Η δίκη της »Συνωμοσίας της Πυρίτιδας» πραγματοποιήθηκε στις 27 Ιανουαρίου και αποφασίστηκε η κρεμάλα στις 31 Ιανουαρίου. Ένα ένα τα μέλη της οργάνωσης, απαγχονίζονταν και μετά τα σώματα τους διαμελίζονταν. Σύμφωνα με την αγγλική παράδοση, ο Γκάι Φώκς, ανεβαίνοντας γλίστρησε και έσπασε το λαιμό του πεθαίνοντας ακαριαία κάτι που εξόργισε τον Ιάκωβο ο οποίος διέταξε το σώμα του να διαμελιστεί και τα κομμάτια του σώματος του να κομμάτια του να σταλούν κατά μήκος του βασιλείου για να περαστεί το μήνυμα της υπακοής στον Βασιλιά σε όλο το βασίλειο. Έπειτα με βασιλικό διάταγμα όρισε η 5η Νοεμβρίου κάθε χρόνο να είναι ημέρα εορτασμού του ίδιου του Ιακώβου Α’ και του θεσμού της μοναρχίας. Μέσα στους αιώνες, διοργανώνονται λαϊκές γιορτές με την ονομασία Νύχτα του Γκάι Φωκς, με σαφές αντι-Παπικό περιεχόμενο. Ωστόσο στις μέρες μας,  «Η νύχτα του Γκάι Φωκς» ή η «Νύχτα της Πυρίτιδας» έχει ένα μήνυμά επαναστατικό και για πολλούς Άγγλους αποτελεί σύμβολο αγωνιστικότητας ενάντια σε κάθε καταπίεση και κατάχρηση εξουσίας και γιορτάζεται με τη συμμετοχή νέων κυρίως ανθρώπων.

Κατά τη διάρκεια των εορτών καίγανε ένα ομοίωμα γνωστό ως «guy», με αποτέλεσμα η λέξη να περάσει στις μέρες μας και να χρησιμοποιείται σαν όρος για «κάποιο πρόσωπο με αλλόκοτη και εκκεντρική εμφάνιση». Φυσικά η ιστορία του Φωκς ενέπνευσε τη δημιουργία του βασικού χαρακτήρα του κόμικ «V for Vendetta» που μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη το 2005, σε μια ταινία που προβλημάτισε μια ολόκληρη γενιά.

Φωτογραφία: Απεικόνιση του Γκάι Φωκς από βιβλίο του 1840