Μετρό Θεσσαλονίκης: Νέα μέθοδος διάσωσης αρχαιοτήτων σε ρωμαϊκό λουτρό του 400 μ.Χ

Ένα ρωμαϊκό λουτρό, υπόκαυστο  συνολικού βάρους περίπου 50 τόνων το οποίο χρονολογείται τον 4ο αιώνα μ.Χ και βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφικών εργασιών στον σταθμό του μετρό στην Αγία Σοφία αποσπάστηκε αυτούσιο την Πέμπτη 13/12 από τα έγκατα της Θεσσαλονίκης-μετά από δύο μήνες προετοιμασιών ακολουθώντας μία πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα διαδικασία.

Το υπόκαυστο λουτρό πλάτους 5,60 τ.μ. και φάρδους 4,40μ. ήταν ουσιαστικά ένας υπόγειος χώρος ο οποίος αποτελούσε σύστημα υποδαπέδιας θέρμανσης κατά την οποία ο ζεστός αέρας κυκλοφορούσε στον υπόγειο αυτό χώρο με σκοπό την θέρμανση του υπερκείμενου δαπέδου (μια ενδοδαπέδια θέρμανση δηλαδή εκείνης της εποχής).

Στηριζόμενο σε έναν ειδικά διαμορφωμένο νάρθηκα από μεταλλικές δοκούς και οπλισμένο σκυρόδεμα, παίρνοντας κλίση 30ο μοιρών και κυλώντας για περισσότερο από δέκα ώρες πάνω σε κεκλιμένες μεταλλικές ράγες κατάφερε να βγει την Πέμπτη (13/12) στην επιφάνεια της γης.  Είναι πρώτη φορά που γίνεται κατασκευή ανύψωσης μνημείου σε κεκλιμένο επίπεδο  έχοντας και η ίδια η κατασκευή ανηφορική θέση 30ο  μοιρών. Την διαδικασία απόσπασης ανέλαβε μία τεχνική εταιρία με έδρα το Βόλο, η SLM, η οποία εκτελεί τα μεγαλύτερα έργα απόσπασης και μεταφοράς κρίσιμων-ευαίσθητων αρχαιολογικών συνόλων στη χώρα. Με χειρουργικές επεμβάσεις και σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Κορρέ έχει αποσπάσει και μεταφέρει 15 συνολικά σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα από το 2012.

Το ρωμαϊκό λουτρό ξεκίνησε το ταξίδι του για την επιφάνεια της γης το μεσημέρι της Τετάρτης(12/12) και μετά από δέκα ώρες  ολίσθησης έφθασε στην επιφάνεια της γης. Με τη βοήθεια δύο γερανών το ρωμαϊκό λουτρό υψώθηκε στον… αέρα και τοποθετήθηκε σε πλατφόρμα νταλίκας για να μεταφερθεί.  Το σημαντικό εύρημα το οποίο βρέθηκε σε πολύ κατάσταση μεταφέρεται στην αποθήκη του Καλοχωρίου όπου φυλάσσονται οι σημαντικότερες αρχαιότητες του μετρό. Αντίστοιχα δάπεδα έχουν ξαναβρεθεί, θεωρήθηκε όμως αξιόλογο επειδή είναι υπόκαυστο.

Οι δυσκολίες

Στόχος των αρχαιολόγων όσο και των μηχανικών  ήταν να βγει ολόσωμη η κατασκευή ξεπερνώντας τις υπερκείμενες μεταλλικές αντηρίδες (μεγάλες καφέ σωλήνες) που στηρίζουν τον ομώνυμο σταθμό και δεν μπορούσαν να αφαιρεθούν γιατί θα δημιουργούνταν ζητήματα στατικότητας.

Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι επιστήμονες ήταν ότι δεν μπορούσαν να σκάψουν πιο κάτω ούτε και να ανεβάσουν το εύρημα απευθείας (οριζόντια) με γερανό λόγω του μεγάλου όγκου του ευρήματος αλλά και των μεταλλικών αντηρίδων που σκεπάζουν το σκάμμα.

Πέρα από τις δυσκολίες του σταθμού η αρχική θέση όπου βρέθηκε το ρωμαϊκό λουτρό χαρακτηρίστηκε δύσκολη από τους επιστήμονες-μη βοηθώντας στην εύκολη απόσπασή του. Έτσι για να μεταφερθεί σε θέση ολίσθησης έπρεπε να ανυψωθεί και να μετακινηθεί ανατολικά του ενός μέτρου,  να προχωρήσει τέσσερα μέτρια νότια  και να υποβιβαστεί 1,30μ. κάτω  και μετά να ξεκινήσει να ολισθαίνει ανηφορικά από το σκάμμα.

Για την απόσπαση χρειάστηκε προετοιμασία πάνω από δύο μήνες από τα συνεργεία της SLM αλλά και αρχαιολόγους οι οποίοι επέβλεπαν τις εργασίες. Εργάστηκαν περίπου 15 άτομα  μηχανικοί και ειδικευμένοι τεχνίτες οι οποίοι απασχολήθηκαν στην κατασκευή του νάρθηκα. Ο νάρθηκας ήταν μία κατασκευή από συνδυασμό μεταλλικών δοκών και οπλισμένου σκυροδέματος το συνολικό ύψος του οποίου δεν ξεπερνούσε το 1,70μ. για να μπορέσει να περάσει κάτω από την αντηρίδα του σταθμού. Για την ανύψωση και για την ολίσθηση χρησιμοποιήθηκαν δύο ειδών υδραυλικοί μηχανισμοί.

Ανύψωση μεταφοράς μνημείου σε κεκλιμένο επίπεδο έχει γίνει μία ακόμη φορά-και πάλι από την τεχνική εταιρία Slim σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Κορρέ αλλά η κατασκευή ήταν οριζόντια και όχι κεκλιμένη. Πρόκειται για μία εκκλησία γύρω στα 80 μέτρα η οποία ανέβηκε με αυτόν τον τρόπο στο Τουρνίκι στο φράγμα του Ηλαρίωνα στην Βέροια.   Η τεχνική εταιρεία SLM αφού πάρει πρώτα άδεια από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, εκπονεί τις μελέτες απόσπασης και στη συνέχεια προχωρά στη δράση πάντοτε υπό την επίβλεψη των αρχαιολόγων.

Έχει αποσπάσει και μεταφέρει ψηφιδωτό βάρους 100 τόνων στην Αιανή Κοζάνης, έναν ολόκληρο (αυτούσιο) ρωμαϊκό δρόμο μήκους 30 μέτρων και πλάτους 5 μέτρων στο Ηράκλειο, αλλά και ένα ολόκληρο αρχαίο οικιστικό σύνολο 3.700 χρόνων στη λίμνη Κάρλα Μαγνησίας.  Τελευταία δραστηριοποιείται έντονα στο μετρό Θεσσαλονίκης κάνοντας κρίσιμες αποσπάσεις.-μεταφορές. Έχει αναλάβει τα περίφημα αρχαία της Βενιζέλου, μεταφέροντας την κεντρική οδό κάτω από την σημερινή Εγνατία αλλά και την μαρμάρινη πλατεία της Αγίας Σοφίας.

Πηγή: ;Ethnos.gr