Σαν σήμερα η Καλαμάτα απελευθερώνεται από τους Οθωμανούς. Από το απόγευμα της 22ας Μαρτίου έως τα χαράματα της επόμενης ημέρας, 2.000 ένοπλοι της «Δυτικής Σπάρτης» είχαν καταλάβει στρατηγικές θέσεις στα υψώματα γύρω από την Καλαμάτα ώστε να προκαλέσουν τον αποκλεισμό της πόλης και τον περιορισμό των στρατιωτικών επιλογών του διοικητής της πόλης Αρναούτογλου. Οι επαναστάτες είχαν αρχηγούς τον Κολοκοτρώνη, τους Μούρτζινους, τους Κουμουντουράκηδες, τους Κυβέλλους, τους Χρηστέηδες και τον Παναγιώτη Βενετσανάκο. Από την άλλη πλευρά της πόλης κινήθηκαν ένοπλοι υπό τον Παπαφλέσσα, τον Νικηταρά, τον Κεφάλα και τον Αναγνωσταρά, συμπληρώνοντας τον αποκλεισμό της πόλης. Τότε μόνο ο διοικητής Αρναούτογλου κατάλαβε την παγίδα αλλά, αποκλεισμένος καθώς ήταν, δεν μπορούσε πια να διαφύγει προς την Τριπολιτσά. Ωστόσο, με την είσοδο των επαναστατών στην Καλαμάτα, στις 23 Μαρτίου, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης συμβούλευσε τον Αρναούτογλου να εγκαταλείψει τις σκέψεις για αντίσταση, αφού αυτή θα ήταν μάταιη, και να παραδοθεί. Έτσι την ίδια ημέρα ο Οθωμανός διοικητής παρέδωσε με έγγραφη συμφωνία την πόλη και τον οπλισμό της φρουράς της. Την ημέρα εκείνη ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Παπαφλέσσας και άλλοι καπεταναίοι μπήκαν μέσα στην πόλη ως απελευθερωτές ενώ το μεσημέρι, μπροστά από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων ( εκεί που σήμερα βρίσκεται το ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας της Μεσσηνίας) και μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, οι ιερείς ευλόγησαν τα επαναστατικά λάβαρα και όρκισαν τις ένοπλες επαναστατικές δυνάμεις. Στη συνέχεια, έγινε σύσκεψη των οπλαρχηγών κατά την οποία συστάθηκε επαναστατική επιτροπή με το όνομα «Μεσσηνιακή Γερουσία» η οποία θα συντόνιζε τον αγώνα. Ηγέτης της διορίστηκε ο Πετρόμπεης στον οποίο δόθηκε ο τίτλος «αρχιστράτηγος των Σπαρτιατικών δυνάμεων». Στην ίδια σύσκεψη συζητήθηκαν επίσης οι επόμενες επαναστατικές ενέργειες. Ο Κολοκοτρώνης πρότεινε να προχωρήσουν όλοι μαζί προς το εσωτερικό της Πελοποννήσου για να προλάβουν την ενίσχυση της Τριπολιτσάς, η οποία έπρεπε να είναι ο βασικός στόχος των επαναστατών. Αντίθετα, οι Μεσσήνιοι και ο Πετρόμπεης ήθελαν να πολιορκηθούν τα μεσσηνιακά κάστρα των επαρχιών Μεθώνης και Κορώνης, τα οποία αποτελούσαν κίνδυνο για τους Έλληνες των περιοχών αυτών. Τελικά αποφασίστηκε ο Πετρόμπεης με τους πιο ηλικιωμένους προκρίτους να μείνουν στην Καλαμάτα για να συντονίζουν τις επιχειρήσεις και τον ανεφοδιασμό των αγωνιστών, ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας, ο Αναγνωσταράς και ο Κεφάλας να κινηθούν προς το το εσωτερικό της Πελοποννήσου και οι υπόλοιποι επαναστάτες να πολιορκήσουν τα μεσσηνιακά κάστρα.
Η Καλαμάτα έγινε η πρώτη ελεύθερη πόλη της Ελλάδας και η Προκήρυξη της Μεσσηνιακής Γερουσίας, η οποία κοινοποιήθηκε στην Ευρώπη, ανέφερε μεταξύ άλλων:
»Ο ανυπόφορος ζυγός της Οθωμανικής τυραννίας εις το διάστημα ενός και επέκεινα αιώνος, κατήντησεν εις μίαν ακμήν, ώστε να μην μείνη άλλο εις τους δυστυχείς Πελοποννησίους Γραικούς, ει μη μόνον πνοή και αυτή δια να ωθή κυρίως τους εγκαρδίους των αναστεναγμούς. Εις τοιαύτην όντες κατάστασιν στερημένοι από όλα τα δίκαιά μας, με μίαν γνώμην ομοφώνως απεφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα, και να ορμήσωμεν κατά των τυράννων. Πάσα προς αλλήλους μας φατρία και διχόνοια, ως καρποί της τυραννίας απερρίφθησαν εις τον βυθόν της λήθης, και άπαντες πνέομεν πνοήν ελευθερίας. Αι χείρες ημών αι δεδεμέναι μέχρι του νυν από τας σιδηράς αλύσσους της βαρβαρικής τυραννίας, ελύθησαν ήδη, και υψώθηκαν μεγαλοψύχως και έλαβον τα όπλα προς μηδενισμόν της βδελυράς τυραννίας. Οι πόδες ημών οι περιπατούντες εν νυκτί και ημέρα εις τας εναγκαρεύσεις τας ασπλάγχνους τρέχουν εις απόκτησιν των δικαιωμάτων μας. Η κεφαλή μας η κλίνουσα τον αυχένα υπό τον ζυγόν τον απετίναξε και άλλο δεν φρονεί, ει μη την Ελευθερίαν.»
